De geruchtenmachine – 4 augustus 2016

Hotel voor Motel
Motel Films, het productiehuis dat (mede)verantwoordelijk was voor films als alles is liefde, zwartboek, vet hard, in oranje, de poolse bruid en paradise girls, heeft onderdak gevonden bij multimediabedrijf IDTV, bekend van titels als van god los, leef! en de tweeling. "We hebben elkaar gevonden", aldus Frans van Gestel, die samen met Jeroen Beker in 1995 Motel oprichtte. Ze trekken per 1 januari in bij IDTV Film, dat in 1999 door Anton Smit en Hanneke Niens werd opgezet. Niens ziet echter voor zichzelf geen rol weggelegd in het nieuwe samenwerkingsverband; ze gaat als onafhankelijk producent verder (waarover hieronder meer) maar zal haar nog lopende projecten bij IDTV Film afmaken. Reden voor de fusie is volgens Van Gestel "dat we ons werk met dezelfde aandacht en kwaliteit willen blijven doen. Gezien de hoeveelheid werk die op ons af kwam hadden we daar een grotere organisatie voor nodig." Niens noemt schaalvergroting juist als reden om op te stappen: "Ik werkte al een tijd juist naar schaalverkleining toe: ik wil dichter op het proces zitten en minder managementachtig werken." Wat is nou precies de bedoeling? Smit: "Er is duidelijk sprake van schaalvergroting. Je kunt met film en drama nooit in de toekomst kijken omdat je afhankelijk bent van fondsen en omroepen, maar we worden een behoorlijk groot bedrijf." Voor IDTV was het veiligstellen van de opvolging een belangrijk motief voor de fusie: Smit wordt over twee jaar 65 jaar. "Ik blijf als creative producer mijn eigen projecten runnen, maar zal die geleidelijk aan afbouwen; Frans en Jeroen runnen het bedrijf." Behalve speelfilms zal IDTV Film ook televisiedrama produceren. Het uithangbord ‘Motel’ blijft in het nieuwe jaar af en toe knipperen als label voor artfilms. Van Gestel: "Als je een groter bedrijf vormt neem je de naam van het sterkste merk en IDTV is een internationaal bekender en dus sterker merk."

Beter ’n goede buur
Hanneke Niens, nu nog producent bij IDTV Film, begint met ingang van het nieuwe jaar voor zichzelf, maar niet per se in haar eentje. "Er komt een nieuw bedrijf, met een nieuwe naam, dat ik met Hans de Wolf ga runnen. We kennen elkaar al twintig jaar. We zijn buren in Utrecht." Kwestie van een muurtje doorbreken dus? De Wolf: "Niet helemaal, want er zitten nog wel een paar huizen tussen." De Wolf, die jarenlang met Hans de Weers het gezicht vormde van Egmond Film (nynke, antonia), runt zijn eigen bedrijf Keyman sinds Egmond vorig jaar door Eyeworks werd overgenomen. Keyman produceert nu onder andere het zusje van katia, de nieuwe film van Mijke de Jong (tussenstand). De Wolf: "Met Hanneke zal ik ook dat soort kleinere arthouse films aanpakken, al sluiten we grotere projecten ook niet uit." Niens: "We denken aan een bedrijfsadres in Utrecht om de hoek en in Amsterdam een creatief honk."

Mager jaar
Vorig jaar werd er al gesneden in het aantal lange speelfilms op het Internationale Filmfestival Rotterdam (IFFR), maar dit jaar gaat het mes opnieuw in het programma. Weg is het Hotspots-programma voor korte films, weg is de talkshow van Wilfried de Jong en weg zijn nu echt de What is cinema?-debatten. Wel komt er voor die laatste twee iets ’toegankelijkers’ in de plaats dat gaat luisteren naar de naam Popcinema in de kleine zaal van de Schouwburg, maar de inhoud daarvan staat nog niet vast. Reden voor het snijwerk is dat het festival het oerwoud van het festivalprogramma voor de bezoeker overzichtelijker wil maken, maar interim-directeur Rutger Wolfson noemde op de persconferentie van 6 december ook nog een "praktisch argument: bij elke korte film steeds een regisseur uitnodigen is relatief veel werk." Achter die opmerking blijkt een tweede, niet onbelangrijke reden schuil te gaan: budgettaire krapte, die volgens de woordvoerder van het festival te maken heeft met zowel afrekeningen van de vorige editie die maanden na dato hoger bleken uit te vallen dan voorzien, als met afgewezen aanvragen bij fondsen voor deze editie. Nieuw dit jaar is een promodag voor media-educatie à raison van 150 euro per zitplaats naast het succesnummer van vorig jaar: de leiderschapsconferentie voor managers die 595 euro ex BTW per stoel ‘doet’. Wat dat met film van doen heeft is nog steeds niet duidelijk.

Miss the maestro
Wat ‘starpower’ qua filmmakers betreft, heeft Rotterdam het opnieuw niet makkelijk. Behalve van Tsai Ming-liang (niet met een film, maar een installatie), is vooralsnog alleen van Aleksander Sokoerov, Apitchatpong Weerasathekul en Sophie Fiennes (niet een film, maar een project op de Cinemart) bekend dat ze komen. Grote afwezigen zijn opnieuw de ‘maestros’ uit het bijbehorende ‘Meet the maestro’-programma dat zo langzamerhand beter ‘Miss the maestro’ kan gaan heten, want als één ding zeker is, is dat je ook de Coen-brothers in Rotterdam dit jaar niet zult tegenkomen. Zelf klaagt het festival vooral over de toenemende concurrentie voor de Cinemart. Maar het lijkt ook steeds moeilijker om jong talent zijn wereldpremière in de Rotterdamse competitie te laten beleven. Daarom is hoofdsponsor VPRO gevraagd het prijzengeld dit jaar met 5000 euro naar 15.000 euro te verhogen. Toch denkt Wolfson niet dat het IFFR tot een ‘best of the fests’ dreigt af te glijden. "Daar ben ik niet bang voor; Rotterdam heeft een eigen karakter." Pas na het festival maakt Wolfson bekend of hij zich kandidaat stelt voor een permanent aanstelling als directeur. Het bestuur zegt ondertussen ook nog naar andere kandidaten om te kijken. Wolfsons voormalige bestuursplek is inmiddels ingevuld door filmproducent Frans van Gestel.

Neerlands hoop
Vijf Nederlandse makers en hun lange films zijn tot nog toe verzekerd van een plekje op het Filmfestival Rotterdam. Froukje Tan mag er haar speelfilmdebuut links vertonen, dat mogelijk werd dankzij een initiatief van het Rotterdamse Filmfonds. links is een tragikomedie over Dexter (Jeroen van Koningsbrugge) die lijdt aan een afwijking waardoor hij de linkerhelft van zijn gezichtsveld kwijt is en overal dezelfde mensen ziet. Tan: "Het gaat over hoe wij als mens de werkelijkheid waarnemen. Waar je mee bezig bent, bepaalt wat je ziet. Als je zwanger bent, zie je bijvoorbeeld alleen maar zwangere vrouwen." Ook Barbara Hanlo is aanwezig met een film waarin het domein tussen illusie en werkelijkheid centraal staat. In het moeras gaat een reiziger in de Roemeense Donau-delta op zoek naar ‘de man in het huis achter het moeras’ uit het gelijknamige verhaal van de Nederlandse schrijver A. Alberts. Mirjam van Velen zoekt in haar documentaire megumi naar een Japans meisje dat op haar dertiende door de Noord-Koreaanse geheime politie werd ontvoerd. Maria Ramos maakte na haar eerdere justiça opnieuw een documentaire over het Braziliaanse rechtssysteem. Voor juízo volgde ze tieners uit de sloppenwijken die in een jeugddetentiecentrum belanden. Pieter Kuijpers is in Rotterdam met zijn speelfilm tbs, over de ontsnapte TBSer Johan (Theo Maassen).

links

Mokum Filmdistributie
Rieks Hadders, die op 1 december vanwege prepensioen uit zijn functie als adjunct-directeur bij het Filmmuseum stapte, heeft een nieuwe hobby gevonden: een eigen distributielabel dat luistert naar de naam Mokum Filmdistributie. Zijn eerste aankoop deed hij vorig jaar al op het Rotterdams Filmfestival: de comedie jardins en automne van de in Parijs woonachtige Georgische regisseur Otar Iosseliani, over een ontslagen minister die onder zwervers ontdekt wat ware vrijheid is. Die film draait momenteel o.a. in het Filmmuseum en Lux. Hadders: "Het gaat om 1 of 2 of 3 films per jaar die anderen laten liggen. Ook dit jaar ga ik weer scouten in Rotterdam, waar ik overigens ook in de Tiger Award jury zit." Daarnaast is Hadders ook nog aanvoerder van de ‘Vrienden van de Uitkijk’ en ‘onafhankelijk’ voorzitter van het Amsterdamse filmvertonersoverleg.

In Ferno
Het Nederlands Filmfestival wijdt in 2008 een retrospectief aan het werk van de Nederlandse filmer/fotograaf John Fernhout, zo bleek woensdag 12 december tijdens een promotie in Utrecht, waarbij mediahistoricus Bert Hogenkamp assisteerde. Hij maakte daarbij gewag maakte van de plannen. Aanleiding voor het retrospectief is een documentaire (werktitel ‘In Ferno’) die in de maak is van regisseur/cameraman Jacques Laureys en producent Flip Nagler over leven en werk van Fernhout. John Fernout (1913-1987) was de zoon van schilderes Charley Toorop en was later getrouwd met fotografe Eva Besnyö. Hij leerde het cameravak van documentairemaker Joris Ivens, die hij voor het eerst assisteerde bij regen. Fernhout filmde voor Ivens o.a. zuiderzeewerken (1930), de korte film nieuwe gronden (1934) en spaanse aarde (1937) maar hij werkte ook samen met Henri Storck. Vlak voor de oorlog vertrok Fernhout naar Amerika, waar hij zich vestigde als John Ferno. In 1967 sleepte hij een Gouden Palm en een Oscarnominatie in de wacht voor zijn korte documentaire film sky over holland.

John Ferno (midden) regisseert sky over holland

Regelneef
Scenarioschrijver Willem Capteyn is per 1 januari benoemd tot interim-directeur van de Nederlandse Film en Televisie Academie (NFTA). Hij blijft waarschijnlijk aan tot de zomer van 2008, waarna het bestuur van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten een ‘echte’ opvolger voor de vertrekkende Marieke Schoenmakers moet hebben gevonden. Op het officiële afscheid van Schoenmakers, op donderdag 13 december, maakte Capteyn gewag van zijn haat/liefde-verhouding met zijn voorganger — door bestuursvoorzitter Olge Brouwer omschreven als een "echte manager" — vanwege haar regelvastheid. "Moeten studenten niet juist leren regels te schenden?" vroeg Capteyn zich hardop af. Dat belooft wat voor de komende examenlichting. Schoenmakers, die directeur ‘new business’ wordt bij de VPRO beloofde bij haar afscheid alvast haar regelkwaliteiten daar te benutten: "Die Holland Doc documentaireprijs komt er voor de volgende examenweek." Leuk presentje voor de Academie, die in 2008 haar 50-jarig jubileum viert met in elk geval een groot reüniefeest op donderdag 6 november in Hotel Arena. Over de manier waarop het Nederlands Filmfestival aandacht aan de historische mijlpaal zal besteden, wordt nog overlegd.

R.I.P. Ro-disc
Nu Ro-disc zijn faillissement heeft aangevraagd, lijkt het laatste uurtje te hebben geslagen voor Rotterdams best gesorteerde dvd-winkel, die ook online opereert. Extra wrang nu de op handen zijnde sluiting niet te wijten lijkt aan een gebrek aan klandizie, maar eerder aan een gebrek aan medewerking van een aantal grotere Nederlandse distributeurs en uitgevers. "Kleinere ketens zijn voor hen niet zo interessant; wij kunnen niet op tegen grote jongens als Bol.com," legt Verhoef uit. "Toen Bol.com zwartboek voor 19,99 aanbood in plaats van 25 euro, werd mij door A-Film gevraagd wat ik met zwartboek ging doen. Ik kon niet veel, want Bol heeft 1000 reserveringen waar ik er 1 heb. Toen kreeg ik te horen dat als ik niet beter mijn best zou doen, mijn korting van de baan zou zijn. Toen ben ik onder de Bol-prijs gaan zitten, wat gelijk meer dan 100 reserveringen opleverde. Maar toen kreeg ik weer te horen dat dat niet mocht, want dan gaat Bol.com weer klagen. Met maar één winkel kunnen wij geen landelijke dekking bieden en geen tv of radio-reclame maken. Het aantal kleinere dvd-winkels is de laatste jaren fors gedaald. Wij zijn de laatste der Mohicanen." Ander twistpunt tussen Ro-disc en de Amerikaanse majors is de verkoop van import DVD’s. Verhoef: "Jaren ’70-films als treasure island met Orson Welles willen ze in Nederland niet uitbrengen omdat ze de afzetmarkt te klein vinden. Dus halen wij ze uit Engeland — compleet met Nederlandse ondertitels. Maar dat wordt ons dan weer verweten, want daarmee zouden we schade berokkenen aan de Nederlandse distributietak." De dreigende sluiting is des te treuriger nu de shop van Robert Verhoef daarmee net zijn twintig jarig bestaan in 2008 niet haalt. Verhoef laconiek: "Nou ja, we hebben twee jaar geleden onze 18de verjaardag tenminste groot gevierd onder het mom ‘eindelijk volwassen.’ Het heeft niet geholpen."

Geknipt
De nieuwe Ronald Ockhuysen heet Bor Beekman (32). Hoewel de nieuwe filmredacteur van de Volkskrant pas per 1 februari aantreedt, is hij in december al gesignaleerd op persvoorstellingen en zal hij ook op het Filmfestival Rotterdam niet ontbreken. Of hij in navolging van Ockhuysen ook als presentator van het tv-programma Cinema.nl zal optreden, is nog niet duidelijk. Beekman komt bij het Volkskrant Magazine vandaan en werkte eerder onder andere voor Nieuwe Revu. Daar maakte hij als 25-jarige naam met een undercover reportage over de wederwaardigheden van een feut bij het Utrechtse studentencorps. In 2005 won hij het Gouden Pennetje, een aanmoedigingsprijs voor talentvolle journalisten, voor "zijn vermogen om op een opgeruimde manier te schrijven over maatschappelijke kwalen en ongemakken." Dit najaar ontmaskerde Beekman in het Volkskrant Magazine nog de reality-reissoap jan smit, de zomer voorbij als pure fictie toen-ie een aantal dagen met Jan Smit meemocht naar de Spaanse Costa’s, waar hij op een goede ochtend het script op de ontbijttafel vond. Zijn er bij voorbaat al zaken in de Nederlandse filmwereld waar Beekman zijn journalistieke neus wel eens in zou willen steken? Beekman: "Er komen zeker stukken over de filmindustrie en de geldstromen in de filmwereld." Over zijn filmkennis meldt hij: "Ik kijk graag en veel naar film en heb ook al eerder verhalen over film geschreven. Ik heb ook iets over scenario’s geleerd tijdens mijn HBO-studie tekstschrijven. En ik ben al eens op de set geweest bij Paul Verhoeven." Voor het Vara TV Magazine liep Beekman twee draaidagen mee als figurant op de set van zwartboek, "al heeft hij mijn halve hoofd eruit geknipt." Zelf zat Beekman in 2003 op de regisseursstoel bij de commercial die zijn broer, cameraman Bart Beekman, maakte voor zijn afstuderen aan de filmacademie. Toch zegt Beekman niet zo zeer van de participerende journalistiek te zijn: "Ik zit liever als beschouwer aan de kant. Rondhangen en rondkijken is mijn ding."

Sigaar uit eigen doos
Voorgekookt is het niet, maar het komt wel mooi uit dat de genomineerden voor de op 20 december uit te reiken eerste DDG Award een commerciële film (alles is liefde), een artfilm (tussenstand) en een documentaire (4 elements) zijn. De prijs is door de regisseursclub zelf — opgericht op 11 december 1997 — ingesteld ter ere van haar tienjarig jubileum. 2008 is dientengevolge al uitgeroepen tot ‘jaar van de regisseur’, zij het niet zonder ironie. Ruim 100 van de 222 leden (46%) leverden een top drie in van favoriete titels van afgelopen jaar. De bijbehorende wisseltrofee is gemaakt door Jeroen Henneman. Wat voor trofee het wordt, wil DDG-spreekbuis Martijn Mewe niet verklappen, maar hij kan wel bevestigen dat het "niet iets met een strook film" wordt. "Wel is er een duidelijke associatie met het regie-vak." Dus het kan ook een verkeersbord zijn. Het jubeljaar wordt verder kracht bij gezet met de uitbreng van een auteursrechtenboekje voor regisseurs op 14 januari en een ‘Filmliefde-weekend’ in het Filmmuseum, eind maart. Met de interviewreeks van Filmfocus heeft dat laaste echter niks te maken. Mewe: "Tien regisseurs worden uitgenodigd om hun favoriete film uit de archieven van het museum te halen en toe te lichten." De DDG Jubileumfilm strijd der volharding van vijf jaar geleden krijgt dit lustrum helaas geen vervolg. Wel is dat oprichtingsverhaal momenteel weer te bewonderen op DDG site directorsguild.nl.

Vechten om been
Drie keer raden wie er allemaal hebben meegeschreven aan de motie die Kamerlid John Leerdam op dinsdag 11 december door de Kamer loodste om een eventueel overschot van de liquidatie van investeringsfaciliteit Fine veilig te stellen voor de filmsector. Leest u even mee: "De Kamer (…) verzoekt de regering het eventuele positieve liquidatiesaldo te oormerken voor de filmsector en dan met name voor het Filmfonds [spreekt voor zich], het opzetten van een digitaal platform [lees: Nederlandse Vereniging van Speelfilmproducenten NVS], de filmeducatie [lees: Nif], de talentontwikkeling en doorstroom in de documentaire- en animatiesector [lees: Federatie Filmbelangen, regisseursclub DDG en het Nederlands Instituut voor AnimatieFilm Niaf], de (inter-)nationale publiciteit van de Nederlandse film [lees: Holland Film] en de culturele diversiteit in de filmsector [lees: om een stokpaardje van het ministerie van OC&W ook nog wat credit te gunnen]." Drie dagen later blijken Federatie Filmbelangen, DDG, NVS en het Netwerk Scenarioschrijvers alweer een nieuw blok te hebben gevormd om te voorkomen dat het geld bij de overheidsinstellingen op de grote hoop beland. In een persbericht bepleiten ze besteding van het geld aan een digitaal platform. Hoe groot het been is waarom wordt gevochten, is nog onbekend.