De geruchtenmachine – 29 december 2016

Oordeel zelf!
"Omdat uw activiteit niet uitzonderlijk genoeg is", "te persoonlijk" of te weinig "urgency" vertoont. Omdat je idee wel leuk is "maar toch meer iets voor kinderen is." Omdat je film wel leuk is, maar "niet in de programmering past." Omdat de inhoud te gevoelig lag en niet in het uitzendschema paste. Of omdat je geen censuur van een omroep accepteert. Daarom — of om andere redenen — zijn ze afgewezen: de meer dan 20 films en filmpjes die op 19, 20 en 21 april in het Amsterdamse Betty Asfalt Complex worden vertoond op een nieuw festival: het Festival van de Afgewezen Film. Initiator is onafhankelijk film en -televisiemaker Frans Bromet, die het onder het motto ‘kijk en oordeel zelf!’ met zijn festival opneemt voor onafhankelijk makers die hun dierbare films niet onder de aandacht krijgen van omroepen, subsidie-instellingen of filmfestivals. Te zien zijn onder andere twee nooit uitgezonden afleveringen van Muntz Actueel — ‘De rijdende hufter’ en ‘De grote interprovinciale Oranje quiz’ — die sneuvelden in de nasleep van het beruchte Hitler-incident. Van Frank Vellenga is de documentaire 24 uur bedreigd te zien, over een jonge Marokkaanse schilder die na ernstige bedreigingen moest onderduiken toen hij na de moord op van Gogh zijn woede daarover uitte in felle, cartoonachtige schilderijen. Maar er is ook een animatiefilmpje te zien dat afgewezen werd als leader voor een animatiefestival, en een duo genaamd ‘Ojl en Olas’ dat een avontuurlijke kinderserie had willen starten met onder andere de aflevering ‘Ojl moet poepen’. Heeft de festivalorganisatie nog een selectie gemaakt? Organisator Lucas Westerbeek: "Nee, dat kan natuurlijk niet. Afgewezen worden voor het Festival van de Afgewezen Film, dat zou wel heel dramatisch worden. Er is wel een maximum van twee films per maker. De rest kan dan volgend jaar mee. Er komen nog dagelijks nieuwe films binnen, dus we kunnen zo door naar de volgende editie. Die gaat misschien de grens wel over, want ik kreeg ook al een mail van een Duitser die een deel van onze site al in het Duits had vertaald." Voorproefjes van het programma zijn te zien op deafgewezenfilm.nl.

Bewegend beeld
Omdat bewegende beelden in de moderne wereld dominanter en diverser zijn dan ooit, vindt de Raad voor Cultuur het tijd dat de overheid overweegt het verschil tussen film en (andere) media maar op te heffen. Dan zou er een groot publiek mediafonds kunnen komen waarin alle bestaande media- en filmfondsen op zouden moeten gaan. Dat bepleit de Raad in haar rapport Innoveren, participeren!, dat op 6 maart aan de Minister van Cultuur werd aangeboden. Tot die tijd wil de Raad een apart potje bij het Filmfonds voor "vernieuwing en experiment", niet te verwarren met de bestaande potten voor ‘Onderzoek en Ontwikkeling’ dan wel ‘Verbeelding’ die er zijn voor de experimentele film: het moet gaan om vernieuwing binnen de traditionele film; door samenwerking met "andere sectoren ook buiten de kunst- en cultuursfeer." Een bioscooprelease — nu nog voorwaarde voor subsidie aan speelfilms — zou bovendien geschrapt moeten (kunnen) worden. Het ministerie van OC&W krijgt van de Raad tenslotte nog een tik op de vingers voor de in het slop geraakte opzet van een Filminstituut. "Snelle actie van de rijksoverheid is gewenst, wil het sectorinstituut er zijn voor het subsidieplan 2009-2012 aanbreekt."

R’dam in A’dam?
De kaartverkoop van het Holland Festival in Amsterdam is al begonnen, maar niet voor het filmprogramma zoals dat vorig jaar door het Filmfestival Rotterdam (IFFR) op het Westergasfabriekterrein werd verzorgd. Komt er überhaupt wel een tweede zomereditie van Rotterdam in Amsterdam? De Rotterdamse woordvoerder: "Het hangt er nog een beetje om. Als het doorgaat, zou het van 13 t/m 17 juni plaatsvinden. Een staalkaart van zo’n 40 à 50 IFFR- films zoals vorig jaar zal het in elk geval niet worden." Rotterdam werkt momenteel aan een thematisch programma rond Guy Maddins spektakelstuk brand upon the brain! (2006), een stille op 8 mm gedraaide zwart/wit-film, die in Berlijn een staande ovatie kreeg na een speciale voorstelling met live-begeleiding van een orkest, Geräuschmacher en de stem van niemand minder dan Isabella Rossellini. De woordvoerder: "We willen die film graag eenmalig inclusief live orkest vertonen, maar daar is het geld nog niet voor bijeen." En als het doorgaat, komt Rossellini dan ook? De woordvoerder: "Of dat lukt, moeten we nog zien, maar Geraldine Chaplin heeft zo’n vertelstem ook wel eens gedaan."

brand upon the brain!

Meer dan ooit
Vakblad Variety meldt dat er in 2006 meer films (607 titels) dan ooit tevoren uit de Hollywood-droomfabrieken de wijde wereld inrolden. Ook de wereldwijde opbrengst aan de kassa steeg met 11 procent naar een historisch recordbedrag van 25,8 miljard dollar, wat vooral te danken was aan de internationale opbrengst (buiten Amerika), die met 14 procent steeg naar 16,3 miljard dollar. Volgens MPAA-voorman Dan Glickman zat de groei ‘m vooral in landen als Brazilië, Rusland en Zuid-Korea. De Hollywood-topper van het jaar was pirates of the caribbean: dead man’s chest, die in z’n eentje wereldwijd al 1 miljard dollar ophaalde. De verwachtingen voor 2007 zijn nog hoger gespannen, vanwege de waslijst aan vervolgen op beproefde succesformules als spiderman, shrek, pirates en potter. Ondanks interne afspraken om te bezuinigen op het gemiddelde budget per film, steeg dat vorig jaar licht naar een slordige 100 miljoen dollar per film: 65 miljoen voor de productie en 35 miljoen voor marketing (ter vergelijking: het gemiddelde productiebudget van een Nederlandse film bedraagt zo’n 2,5 miljoen euro). De stijging zou het gevolg zijn van de zakken met geld die onder andere hedge funds het afgelopen jaar de studio’s binnen kwamen dragen. Trouwste filmfans in de VS zijn de Afro- en Latijns-Amerikanen met gemiddeld 8 à 9 bioscoopbezoeken per jaar. Hetzelfde onderzoek wees uit dat hoe meer filmapparatuur een Amerikaan thuis heeft staan, hoe vaker hij de deur uit gaat naar de bioscoop.

Volg Soderbergh
De eerste onafhankelijke Nederlandse filmmaker die denkt te kunnen profiteren van een ‘multiplatform-uitbreng’ van zijn film, is opgestaan. Tom Six brengt op 28 april zijn film honeyz! gelijktijdig uit in de bioscoop, op dvd, internet, betaal-tv en mobiele telefoon. Qua aantal uitbrengkanalen overstijgt hij daarmee zelfs zijn Amerikaanse voorganger Steven Soderbergh, die op 27 januari 2006 geschiedenis schreef toen hij bubble simultaan uitbracht in de Amerikaanse bioscoop, op dvd en betaal-tv. Het Amerikaanse bioscoopbedrijf, dat daarmee de hand aan de wortel van haar bedrijfstak geslagen zag, bekeek het initiatief destijds op zijn zachtst gezegd met argusogen. "Ook hier ligt het een beetje gevoelig", meldt Six, die zijn film in minimaal vijftien kopieën in de bioscoop wil uitbrengen. Regisseur Tom Six en zijn zus producente Ilona Six waren in 2004 verantwoordelijk voor de subsidievrije homofilm gay die genadeloos flopte met vernietigende recensies gevolgd door slechts 1401 bezoekers. Dit keer schat Six zijn kansen beter in. honeyz!, over twee vriendinnen die zich vlak voor sluitingstijd in de Bijenkorf verstoppen, mikt op tieners. Hoofdrollen zijn er voor Monique van der Werff (‘Taffi’ in de zoop-films) en Anna Speller, die eerder een hoofdrol had in het eveneens genadeloos geflopte het woeden der gehele wereld. Het budget van rond de vijf ton werd onder particuliere investeerders opgehaald. "Met 40.000 verkochte dvd’s ben ik tevreden", aldus Six. Als de uitbreng een succes blijkt, overweegt hij Duits- of Engelstalige remakes voor de buitenlandse markt.

honeyz!

Afwijzing
Het welkomstcadeau voor Bianca Taal in haar nieuwe functie van manager van het Hubert Bals Fonds van het Filmfestival Rotterdam is "geen heel grote verrassing": rond 20 maart ontving het HBF van het ministerie van Buitenlandse Zaken opnieuw een afwijzing — "een heel pak papier" — op het eerder gemaakte bezwaar tegen het besluit van BuZa om het Fonds niet langer te steunen. (Zie Geruchtenmachine vorige maand). HBF overweegt nu naar de rechter te stappen, maar had daar bij het ter perse gaan van deze krant nog geen beslissing over genomen. Taal, die al langer voor het festival werkt, volgt Marianne Bhalotra op, die sinds 1995 het Hubert Bals Fonds leidde. Per 1 maart 2007 ging zij met vervroegd pensioen, al blijft ze wel actief als lid van het HBF selectiecomite. Marit van den Elshout, met wie Taal samen verantwoordelijk was voor de CineMart, zal daar voortaan alleen de leiding over voeren.

Petitie
Wie de ondergang van het Jan Vrijman Fonds van het Internationale Documentaire Festival Amsterdam (IDFA) wil helpen voorkomen, kan sinds kort terecht op petitiononline.com/Vrijman/petition.html om een petitie te tekenen. ‘Jan Vrijman’ zit namelijk in hetzelfde schuitje als ‘Hubert Bals’ (Zie Geruchtenmachine vorige maand). De Kroatische documentaireproducent Sinisha Juricic nam daartoe het initiatief. Er zijn inmiddels zo’n 400 reacties binnen. Onder de vele internationale ondertekenaars zijn onder andere de Iraanse regisseur en Zilveren Beer-winnaar Jafar Panahi (off side) en Joris Ivens Award-winnaar Victor Kossakovsky (belovy, tishe). Maar ook Nederlandse documentairemakers als Heddy Honigmann, Jos de Putter, Frank van den Engel en Peter Delpeut hebben al van zich laten horen. IDFA-woordvoerder Cees van ’t Hullenaar meldt dat informeel ook al de eerste positieve geluiden uit Den Haag zijn waargenomen.

Compu-kritiek
Wat er gebeurt als je filmjournalistiek aan vertaalcomputers over laat, was op 21 maart te lezen op de site van BN De Stem, het dagblad voor westelijk Noord-Brabant en Zeeland onder het kopje ‘Filmregisseur Rozenburg overleden’. Bedoeld is Rosenberg met een ‘s’ en een ‘e’. Maar dan. Wij citeren (en vertalen terug): "Beveel Halls [Beverly Hills]. Film- en televisieregisseur Start Rozenburg [Stuart Rosenberg], maker van onder andere Cool Hand Leuke [cool hand luke] en He Moeitevolle horror [the amityville horror], is op 79-jarige leeftijd aan een hartaanval overleden. Cool Hand Leuke [cool hand luke] uit 1967 was Rozenburgs [s, e] eerste film en was meteen een klassieker, met een gedenkwaardige hoofdrol van Pal Namen [Paul Newman] als gevangene. De film werd viermaal genomineerd voor een Oscar. Rozenburg [s,e] werd ook genomineerd voor een Prijs van het Amerikaanse Regisseurstoneel [het Amerikaanse gilde voor filmregisseurs], maar hij verloor van Mike Nicolaas (He Graduatie) [Mike Nichols (the graduate)]. Na Cool Hand Leuke [cool hand luke] regisseerde Rozenburg [s, e] Jack Lemen [Jack Lemmon] en Castorine Zeeniveau [Catherine Deneuve] in He April Fels [the april fools]. Hij werkte vaker samen met Pal Namen [Paul Newman], in onder andere pocket money en He Drong in Pool [the drowning pool]. Hij regisseerde ook Robbert Redevoert [Robert Redford] in Bierbuikje [brubaker], en Mica Ruwwerk [Mickey Rourke] in He Pope Of Gorinchem Valige [the pope of greenwich village]. He Moeitevolle horror [the amityville horror] uit 1979 was waarschijnlijk financieel zijn succesvolste film. Er kwamen zeven vervolgen op, zij het niet door hem geregisseerd." En gelukkig niet door De Stem genoemd.

Uitkijken
De chronische kwaal van Amsterdams oudste bioscoop speelt weer op: De Uitkijk, het historische thuishonk van de Filmliga uit 1929, kan met zijn enkele zaaltje zonder bar of garderobe al enkele jaren niet langer opboksen tegen het uitgebreidere aanbod op comfortabeler pluche elders in de hoofdstad. Directeur Krijn Meerburg legt jaarlijks zo’n 20.000 euro toe op de exploitatie. Mecenas gezocht? Meerburg: "Het is niet zozeer dat bedrag, het probleem is meer het vinden van een functie die bij de Uitkijk past." Eigenlijk zou het opgeknapt moeten worden, maar dat kost ook weer flink wat geld. Het zou iets speciaals moeten worden: een documentairetheater (samen met IDFA), of een theater voor klassiekers (met het Filmmuseum) of voor mensen die willen kijken hoe een film begin vorige eeuw werd vertoond. Als dat niet lukt, stop ik gewoon." Meerburg ziet nog het meest in samenwerking met een bestaande filmgerelateerde instelling zoals IDFA of het Ketelhuis. Meerburg: "Rialto is onlangs afgehaakt: zij komen te kort na hun recente verbouwing." Het Filmmuseum (dat in december een nieuwe pot voor het behoud van cultureel erfgoed in het vooruitzicht gesteld kreeg) liet in januari al weten de adoptie niet aan te durven in verband met de eigen nieuwbouw. Meerburg: "De gemeente kan pas weer wat doen bij het kunstenplan voor 2009, maar dan moeten we dat wel halen."

Film op tv
De Amerikaanse boven-op-het-nieuwszender CNN is met ingang van 30 maart gestart met een nieuw filmprogramma dat luistert naar de naam ‘The screening room’. Wie denkt nu dagelijks deskundig op de hoogte gehouden te worden van de gebeurtenissen op filmgebied, heeft het mis: het gaat om een maandelijks programma van een half uur dat gepresenteerd zal worden door de Britse oud-winnares van het programma ‘Popstars’. CNN belooft niettemin "een mix van interessante onthullingen, serieuze interviews en reportages op locatie vanaf filmfestivals en premieres. Van onafhankelijke en artistieke filmproducties en documentaires tot Hollywoods grootste kaskrakers." We zullen zien. Elke laatste vrijdag van de maand om 19.30 uur op tv of terug te bekijken op cinn.com/thescreeningroom.

100 dagen
Ruim 40 dagen zijn er verstreken sinds de beëdiging van het vierde Kabinet Balkenende op 22 februari. Minister van Onderwijs én Cultuur Ronald Plasterk heeft zichzelf 100 dagen gegeven om zijn beleidsterrein te verkennen. Zijn woordvoerder meldt eind maart dat in Plasterks agenda nog steeds geen afspraak met een filmgerelateerde instelling staat.

Digipraat
"Wie gaat er aan de haal met digitaal?", is de titel van het jaarlijkse onderonsje van de Nederlandse filmwereld dat de Nederlandse Vereniging van Speelfilmproducenten (NVS) organiseert op vrijdag 20 april "tussen Berlijn en Cannes." De sprekers zijn nog niet bekend, maar uit het buitenland zullen ze niet komen: de digitale infrastructuur binnen de Nederlandse grenzen staat centraal. Beloofd wordt een forum met "enkele toonaangevende personen uit de wereld van internet, cultuur en telecommunicatie" die "distributeurs, exploitanten en producenten aan de tand zullen voelen over hun visie op de digitale toekomst." NVS-interimdirecteur José van Doorn: "Het zal gaan over vragen als: Worden grote providers als KPN straks de distributeurs van films online? Bestaat de bioscoop straks nog wel, of worden het ook infotainmentcentra voor expo’s, congressen en vergaderingen zoals CineMec in Ede?"

Zorgen
Officieel hebben ze er niks over te zeggen, maar ze doen het lekker toch: de voorzitter en secretaris van de Raad voor Cultuur Els Swaab en Kees Weeda uiten in een brief aan de kersverse minister van Cultuur Ronald Plasterk hun zorgen over het nieuwe regeerakkoord. Want hoe beloftevol de woorden ook klinken over een "herleefde politieke aandacht voor kunst en cultuur", ze "lijken te worden achterhaald door de financiële paragraaf", aldus Swaab en Weeda. De invoering van het "profijtbeginsel cultuur" (de gebruiker betaalt) past volgens de schrijvers niet bij het voornemen van de regering om "cultuurparticipatie actief te stimuleren." Ook hoopt de Raad dat de cultuursector niet geraakt zal worden door de post "beperken subsidies" die 250 miljoen moet opbrengen. De filmsector heeft zich voor zover bekend nog niet tegen de dreigende kortingen op de cultuurbegroting gekeerd.

Hoog bezoek
Eregast van het komende Amsterdam Fantastic Filmfestival (AFFF) is de Britse producent/acteur/schrijver Terry Gilliam, die als regisseur naam maakte met fear and loathing in las vegas, twelve monkeys, the fisher king, brazil en natuurlijk de Monty Python-films. Om te voorkomen dat nog volop actieve filmmakers zich al te gepensioneerd gaan voelen, heeft het AFFF de naam van zijn voormalige Life Time Achievement Award vanaf deze editie veranderd in Career Achievement Award. De 66-jarige Gilliam krijgt die prijs op 18 april tijdens de openingsceremonie van het festival, waarna een publiek interview volgt op 19 april om 16.00 uur. Aansluitend zal fear and loathing in las vegas te zien zijn.