De geruchtenmachine – 25 november 2016
BondsFcoach voor film
Als Paul Verhoeven onze Johan Cruijff is, zou zijn producent San Fu Maltha dan onze bondscoach zijn op filmgebied? Met Jos Stelling als technisch adviseur voor speelfilm en Pieter Verhoeff voor documentaire? Wat de Raad voor Cultuur betreft komt het ervan: een bondscoach voor film. In zijn advies ‘Toptalent begint bij ambitie. Over de ontwikkeling van filmtalent’ van eind juni adviseert de Raad de instelling van ‘een onafhankelijk intendant’ die ‘vergelijkbaar met de manier waarop in de sportwereld het NOC-NSF te werk gaat’ een Olympische medaille voor Nederland Filmland in de wacht moet slepen. Kwestie van samenwerken, ambities formuleren en uitvoeren. De Raad in zijn advies: "Men stelt internationale ambities vast, maakt daarin keuzes (geen Olympische medailles voor skiën, maar wel voor zwemmen of hockey) en verbindt er financiële middelen aan. Vervolgens wordt door de afzonderlijke sportbonden beleid uitgestippeld en uitgevoerd om die gedifferentieerde doelen te bereiken." Voor welke filmgenres skiën, zwemmen en hockey synoniem staan, moet nog blijken, maar dat de alomtegenwoordige prestatiecultus nu ook de Raad voor Cultuur in haar greep heeft, staat wel vast.
Geen Speckkoper
De kans dat het Internationale Filmfestival van Rotterdam op 1 september een nieuwe directeur en/of zakelijk leider heeft, is volgens bestuursvoorzitter Melle Daamen "klein"; die op een interim-oplossing "met de dag groter." Maar zelfs daarover heeft Daamen een week voor het vertrek van directeur Sandra den Hamer naar het Filmmuseum geen uitsluitsel: "Daar zijn we nog mee bezig." Hoe dat kan? "We zijn in juni en juli wel met iets bezig geweest, maar dat ging om persoonlijke redenen niet door." Doelt Daamen misschien op Wieland Speck, de directeur van het Berlijnse Panorama-programma, wiens naam deze zomer in de wandelgangen nogal eens met Rotterdam in verband werd gebracht? "Daar ga ik niet op in." Speck antwoordt per mail al even diplomatiek: "No comment possible at this point."
De interimmer zal volgens Daamen in elk geval "geen Berenschotter of saneerder zijn, maar iemand die rustig de voorbereidingen voor het komende festival kan begeleiden." Iemand uit de eigen geledingen misschien? Daamen, nog steeds diplomatiek: "Het moet iemand zijn die het festival kent en ook bekend is bij het festival." Stuurloos zal het festival volgens Daamen niet worden: "Als Sandra op vakantie is draait de boel ook gewoon door."
Flapuit
Frans Afman (1933), de legendarische voorzitter van het Nederlands Filmfestival zal in die hoedanigheid de Nederlandse filmwereld op 26 september voor het laatst trakteren op een toespraak. "Tot opluchting van velen heb ik begrepen," zegt de altijd opgewekte voorman daar zelf grinnikend over. Na twaalf jaar geeft hij de voorzittershamer over aan voormalig Tweede Kamer-voorzitter Jeltje van Nieuwenhoven, die nu vice-voorzitter is in het bestuur. Voormalig festivaldirecteur Jacques van Heijningen haalde de machtige Slavenburg-bankier in ’95 binnen. Van Heijningen: "Hij was de grootste filmfinancier ter wereld, had een enorm netwerk. Iedereen liep wel eens achter ‘m aan in Cannes. Toen ik hem benaderde was hij flabbergasted: ‘Dat is de eerste keer dat iemand in Nederland mij wat vraagt.’" Regisseur Pieter Verhoeff, die met hem in het bestuur zat, beschrijft Afman als "zeer betrokken bij het festival. Een vrolijke, licht anarchistische, echte liberaal, bon vivant. Een fenomeen." Dat bewees Afman elk jaar weer als hij het podium betrad voor zijn openingsspeech. Van Heijningen: "Ik weet nog dat ik zijn maidenspeech voor hem had geschreven, maar dat hij het papiertje opvouwde zodra hij het podium opliep. Hij is gaan improviseren en is daar nooit meer mee opgehouden. Maar het was wel altijd een soort raamvertelling. Dan dacht je ‘hu, waar gaat dat heen,’ maar het kwam altijd wel weer op z’n pootjes terecht." Behalve dan die ene keer. Afman: "Meestal was het niet zo diepgravend, maar ik heb één keer eens iets gezegd, daar is iedereen van geschrokken. Het was de enige keer dat ik iets had opgeschreven." Het was de opening van 2001, een week na de aanslagen in New York. ‘Oorlogsretoriek bij opening Filmfestival’ kopte NRC de volgende dag. Verhoeff: "Het was het enige conflict dat ik me kan herinneren. Hij zei daar namens het bestuur dingen over 9/11 waar ik me niet bepaald in herkende." Afman: "Dit jaar besteed ik in elk geval aandacht aan Fons Rademakers, met wie ik een persoonlijke band heb gehad, dat kan ik alvast verklappen. Daar denk ik van te voren wel over na, maar voor de rest flap ik er maar wat uit. Maar dat mag nooit langer dan 3 minuten duren en dan haalt iedereen weer opgelucht adem."
Verbeter de wereld…
…begin met een film. Dat is kortweg het idee waar de Nederlandse regisseur Cyrus Frisch (blackwater fever, waarom heeft niemand mij verteld dat het zo erg zou worden in afghanistan?) een internationaal gezelschap van regisseurs voor wil mobiliseren. Frisch: "Het gaat om vijf speelfilms die met elkaar de voornaamste problemen van deze tijd in beeld brengen én daar praktische oplossingen voor bieden: handvatten waar mensen zelf iets mee kunnen doen." Armoede, oorlog, ziekte, verstoring van het milieu en overbevolking zijn de vijf centrale thema’s. Op het lijstje regisseurs die Frisch voor het eind van het jaar om de tafel hoopt te krijgen, staan de van oorsprong Malinese regisseur Abderrahmane Sissako (bamako), de Brit Michael Winterbottom (the road to guantanamo) en de Portugese regisseurs Teresa Villaverde (transe, os mutantes) en Pedro Costa (ossos). Frisch wil zelf ook een van de films voor zijn rekening nemen. "Een film maken kost zoveel geld en energie dat ik het voor mezelf alleen kan legitimeren door er iets belangrijks mee te doen."
Ster
Oud-staatssecretaris van Economische Zaken Gerrit Ybema (61), in de jaren negentig beter bekend als ‘De Clark Gable van de Tweede Kamer’ is met ingang van 1 juli aangetreden als de nieuwe voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Bioscoopexploitanten (NVB). Het is voor het eerst in haar geschiedenis dat de NVB een externe voorzitter benoemt. Maar D66 politicus Ybema is geen volslagen onbekende in het filmwereldje. Zijn oud-collega Bert Bakker daarover: "Als financieel woordvoerder van D66 was Ybema een van de mannen achter de totstandkoming van de filmcv. Of hij nou zo’n filmganger was, weet ik niet, maar hij was er in elk geval enthousiast over." Over Ybema’s filmische bijnaam meldt Bakker: "Dat klopt, qua uiterlijk dan, vooral toen hij nog een snorretje had, met dat gewaxte haar. En hij heeft geloof ik ook wel ‘ns meegedaan aan zo’n sterrenprogramma als ‘Dancing with the stars’." Ybema en NVB-directeur Wim Stolwerk waren wegens vakantie helaas niet bereikbaar voor commentaar.
E-film
De Franse, Spaanse en Deense producenten hebben er al een, maar in Nederland wordt er nu onder de naam E-film ook aan gewerkt: een site waarop het nationale filmproduct te koop is en vooral: blijft. Petra Goedings, die namens de Nederlandse Vereniging van Speelfilmproducenten (NVS) aan de opzet van het platform werkt: "Nederlandse films verdwijnen nu te vaak na de bioscoop- en dvd-uitbreng uit het zicht. Daar willen we als producenten iets aan doen. Door een bibliotheek aan te leggen, krijgt de consument te allen tijde toegang tot films. Ook voor distributeurs is dat interessant, want wij bieden gunstiger tarieven dan KPN. En zo zien wij ook nog iets terug van onze investering in de film." De Nederlandse site, die binnen drie jaar op poten moet staan, zal op den duur deel uitmaken van een Europees netwerk dat nationale sites aan elkaar koppelt. Goedings: "Het Spaanse netwerk stelt ons de techniek kosteloos ter beschikking; we kunnen nu al op hun site filmotech.com meelopen. Over drie maanden zullen daar de eerste Nederlandse films te zien zijn; in elk geval die van Matthijs van Heijningen, San Fu Maltha en van mij." De prijs: tussen de 1 en 8 euro per film.
Flux bij Lux
Er zit beweging in de leiding van het Nijmeegse Lux, een van de grootste filmtheaters van het land. Nadat begin dit jaar Ted Chiaradia zijn directeurspet afnam, houdt nu ook programmeur Anke van Diejen het voor gezien: ze begint op 17 september bij het Amsterdamse filmtheater Rialto, waar ze de plaats van hoofd programmering Flora Vallenduuk inneemt, nadat die naar de sales afdeling van de VPRO vertrok. Huub Roelvink, de huidige directeur van distributeur Cinema Delicatessen wordt genoemd als de nieuwe man aan het Luxe roer. Hij was helaas niet bereikbaar voor commentaar.
Saai circus
Na het vertrek van het bestuur van Hans Dijkstal heeft minister Plasterk van Cultuur een interimbestuur aangesteld dat tot 1 februari 2008 de reorganisatie van het Filmfonds in goede banen moet leiden. Het driemanschap bestaat uit oud-VPRO directeur en voormalig voorzitter van het Filmfestival Rotterdam Hans van Beers, voormalig lid van de Raad voor Cultuur en hoogleraar Staats- en Bestuursrecht Inge van der Vlies en oud-bestuurslid van filmcv-investeerder FINE BV en hoofd pensioenbeleid bij ABN AMRO Kees Telkamp. Van Beers over de werkzaamheden voor het komende half jaar: "Het is eigenlijk een beetje een saai verhaal. Onze taak is ervoor te zorgen dat tijdens de verbouw de winkel doorloopt zoals dat in de middenstand heet. We hebben net een achttal films beoordeeld en volgen nauwlettend hoe de nieuwe suppletieregeling functioneert. Voorts willen we uitzoeken waarom het imago van het Filmfonds is wat het is: heerst dat beeld bij iedereen of is het bij iedereen verschillend? We willen grondig kijken naar wat er de laatste jaren goed en minder goed is gegaan. We hebben tot 1 februari om onze bevindingen over het type bestuur en de structuur die nodig is op papier te zetten." Maar had de minister in zijn brief niet al geschreven dat er op 1 januari 2008 een nieuwe tweekoppige leiding moest zijn? Van Beers: "We hebben het departement gezegd: het is duidelijk wat u wil, maar geef ons de ruimte om daar onze eigen ideeën over te vormen en te kijken of er ook nog een andere vorm mogelijk is." En wie gaat de nieuwe kapitein(s) op het schip dan benoemen? Van Beers: "Dat is aan het nieuwe, definitieve bestuur, dat t.z.t. door de minister zal worden aangesteld." En hoe moet het met het beleidsplan voor de komende cultuurnota-periode? Van Beers: "We gaan ervan uit dat onze aanbevelingen en adviezen eigenlijk het nieuwe kunstenplan zijn. Er is momenteel een briefwisseling gaande waarin we vragen of we van de geplande visitatie uitgezonderd blijven, want dat hele circus is zo’n gedoe."
Ode aan Odems
In Den Bosch is op 62-jarige leeftijd Tom Odems overleden (geb. 1945), een schouwburgdirecteur van de oude stempel met een grote liefde voor film; een zeldzame combinatie. Met Odems, die al jaren aan diabetes leed, verliest de filmsector een warm pleitbezorger voor het belang en de presentatie van klassieke films. In Den Bosch maakte Odems zich sterk voor de alternatieve filmvertoning met de oprichting van een filmclub in 1972 die een vervolg kreeg als filmhuis in het Theater aan de Parade. Ook was hij betrokken bij de oprichting van het Bossche Filmhuis Jeroen en in de tachtiger jaren werd Odems regelmatig gesignaleerd op het filmfestival in Cannes. In 1982 maakte Odems furore door met Theodore van Houten tijdens het Holland Festival onder andere in het Casino in Den Bosch het meesterwerk napoleon van Abel Gance uit 1927 integraal op het originele triple-écran te vertonen, begeleid door het Brabants Orkest onder leiding van Carmine Coppola. Hij legde daarmee de basis voor een serie voorstellingen onder de noemer ‘Film in Concert’, die sindsdien regelmatig in Nederlandse muziekcentra en schouwburgen plaatsvinden.
Groen licht
"Alle lichten staan op groen," meldt Cinemien-directeur Phil van der Linden, een van de drijvende krachten achter de plannen voor negen nieuwe filmzalen in cultuurcomplex-in-aanbouw De Hallen in Amsterdam-West. Op 1 augustus tekende de stichting die het filmtheater zal runnen de huurovereenkomst met de projectontwikkelaar die ze het recht geeft de zalen voor 20 jaar te exploiteren. Ook met de deelraad is het rond, meldt Van der Linden. "Het gaat om zo’n 2000 m2 voor in totaal zo’n 1200 stoelen, inclusief horeca-gelegenheid." De programmering zal bestaan uit ‘arthouse to the limit’, oftewel ‘alles wat niet Hollywood is.’ Overwogen wordt de jeugdprogrammering uit te besteden, maar daarover wordt nog overlegd. "Er komt een premièrezaal met een groot balkon en zo’n 300 stoelen, omdat er in Amsterdam eigenlijk geen enkele zaal geschikt is voor openingen van festivals." Van der Linden rekent op 175.000 bezoekers in het eerste jaar, oplopend naar rond de 200.000 in het tweede jaar. De opening staat gepland voor eind 2009.
Europa-proof
In het kader van een open Europese markt mogen voortaan ook buitenlandse producenten voor steun aankloppen bij het Filmfonds. Het reglement voor de lange speelfilm en de uitvoeringsregels voor het nieuwe suppletiefonds zijn inmiddels door de Europese Commissie goedgekeurd. Maar of het nu storm gaat lopen "valt nog te bezien," volgens woordvoerder Jonathan Mees van het fonds. "Het wordt afwachten hoe het gaat uitpakken, maar we krijgen vooralsnog geen alarmerende signalen. We hebben nog geen buitenlandse producenten op de stoep gehad." Dat is niet verwonderlijk, want de ‘open’ theorie komt in de praktijk neer op strikte voorwaarden waaraan een aanvraag moet voldoen. De aanvrager moet een producent zijn die in hoofdzaak bioscoopfilms produceert en tenminste een jaar voor de aanvraag een Nederlandse vestiging runt met tenminste 1 werknemer. De aanvraag moet in het Nederlands worden ingediend voor een project met een specifiek Nederlandse ‘culturele waarde’. Tenslotte komen er bestedingsverplichtingen bij die kunnen oplopen tot 80 procent van het toegekende bedrag. En de Nederlandse producenten, kunnen die zich nu ook in de rest van Europa vestigen? Mees: "Dat kan, maar elk land stelt zo weer zijn eigen eisen."
Stapelgek
Op internet is het een nieuwe trend: stapeldichten. Je gaat voor je boekenkast staan, bekijkt de ruggen, combineert de titels en stapelt ze zo op elkaar dat er een gedicht ontstaat. "Dat kan natuurlijk ook met dvd’s", dacht de Filmkrant-redactie toen ze van het fenomeen hoorde en bekeek de privé-collectie met nieuwe ogen. Lezers die ook een poging willen wagen, worden van harte uitgenodigd het resultaat te fotograferen en voor 18 september op te sturen naar info@filmkrant.nl. De beste inzendingen worden in de komende Filmkranten geplaatst.
Correctie
In het artikel over Filmacademie Lichting 2007 in het juli/augustus nummer van de Filmkrant is Eva van Pelt ten onrechte genoemd als regisseur van basilicum&brandnetels. Dat moet Leyla Everaers zijn.