De geruchtenmachine – 18 november 2016

Hitte in de kou
"Oerstom", "ronduit belachelijk" en "meer dan jammer." Dat vindt producent Frans van Gestel van het besluit van het Filmfonds om de telefilm hitte/harara van Lodewijk Crijns (jezus is een palestijn, met grote blijdschap) geen blow-up-subsidie te gunnen. Direct gevolg daarvan is dat de film nu niet meer vanaf half november in de bioscoop te zien zal zijn. A-Film wilde de film in 15 à 20 kopieën uitbrengen. Ook regisseur Crijns baalt. "Dit is niet wat we voor ogen hadden. Wat precies de oorzaak is, weet ik niet. Ik weet alleen dat in de tijd dat Rienstra het Filmfonds leidde al mijn plannen van subsidie werden voorzien. Maar sinds Berbers daar zit, helemaal niets meer." Volgens Filmfondsdirecteur Toine Berbers is de afwijzing "niet een gevolg van de scherpere kwaliteitseisen. Het was geen twijfelgeval. De commissie was onvoldoende enthousiast." Volgens producent Van Gestel maakt het fonds daarmee een blunder. Van Gestel: "Aan een beetje verliefd van Martin Koolhoven werd aanvankelijk ook geen blow-up gegund. Die film heeft dik 300.000 bezoekers getrokken nadat de beslissing is aangevochten. Maar vanwege de geplande uitzending volgend voorjaar op tv ontbreekt ons de tijd voor uitgebreide bezwaarprocedures." Crijns geeft desondanks de moed niet op: "hitte/harara gaat over twee vriendinnen (Bracha van Doesburgh en Nabila Marhaben) van een jaar of twintig die hun reis naar Marokko in een nachtmerrie zien veranderen. Van de vier films die ik heb gemaakt is dit de film met de meeste draagkracht; geschikt voor iedereen, van mijn accountant tot de garagehouder. Waar een wil is, is een weg. Niets is definitief." Wat Van Gestel betreft wordt de film desnoods na uitzending nog uitgebracht. A-Film voelt daar echter minder voor. Directeur Pim Hermeling: "Het is jammer, maar ik kan een film niet uitbrengen als er geen blow-up van is. Een bioscooprelease zit er voor hitte/harara niet meer in, maar wie weet dat we hem ooit nog eens op dvd uitbrengen."

Hollandsche waar 1
De twintigste verjaardag van documentairefestival IDFA moet het doen zonder Hollandse waar in de belangrijkste competitie. Toch is er dankzij producent Pieter van Huystee — de man achter films van grootheden als Johan van der Keuken en Heddy Honigmann — nog wel een oranje tintje te vinden in de Joris Ivens Competitie: hij is coproducent van de Franse film faces van Gmax. Van Huystee licht toe: "Gmax is de werknaam van een kompaan van de Franse fotograaf JR — ook een schuilnaam: dat is die jongen die in de Amsterdamse binnenstad onlangs die enorme portretten op gebouwen heeft geplakt. Ik heb toen ook nog een avondje clandestien helpen plakken; een vrolijke manier van actievoeren. Toen ik vorig voorjaar een reportage zag over hoe JR in Parijs te werk gaat, heb ik ‘m gebeld om te vragen of ik iets voor ‘m kon betekenen. We hadden namelijk nog een potje met opbrengsten uit de Johan van der Keuken-tentoonstelling waar we fotografen mee steunen. faces gaat over een project met portretten van Israëliërs en Palestijnen die hij op beide zijden van de Israëlische muur heeft geplakt, zodat ze elkaar toch kunnen zien. Best gevaarlijk werk. Ze werden gearresteerd, het leverde discussie op terwijl ze plakten. Rabbijnen, imams en priesters kwamen er aan te pas." Opmerkelijk is verder dat er nergens subsidie voor de totstandkoming van de film is aangevraagd. Van Huystee: "Ze staan erg op hun onafhankelijkheid." faces komt vermoedelijk begin volgend jaar uit in de filmtheaters.

Hollandsche waar 2
In het programma voor documentaires korter dan een uur dingen twee Nederlandse films mee naar een Zilveren Wolf. Eén daarvan is opnieuw afkomstig uit de stal van Van Huystee: the dictator hunter van Klaartje Quirijns. Van Huystee: "Dat gaat over een mensenrechtenadvocaat die achter de voormalige dictator van Tsjaad aan jaagt." Maar was die film niet eerder al in Toronto te zien? IDFA laat in haar competities toch alleen wereldpremières toe? Van Huystee: "De oplettende kijker zal opmerken dat in Toronto de lange 75 minuten-versie draaide en hier de korte 50 minuten-versie is te zien." De lange versie komt in maart in de filmtheaters uit.
Ook de tweede Nederlandse kanshebber kijkt over de grens: satellite queens: behind the scenes of a prime time arab talk show van Bregtje van der Haak is een portret van vier vrouwelijke Arabische talkshowhosts die verantwoordelijk zijn voor het best bekeken programma op de satelliet in de pan-Arabische wereld. Van der Haak: "De onderwerpen reiken van nagellak en plastische chirurgie tot de oorlog in Irak en globalisme. Ik was twee jaar geleden in hun programma te gast vanwege mijn documentaire over Arabische carrièrevrouwen en was totaal ondersteboven van de professionaliteit van de show: Endemol is er niks bij; heel intrigerend. Ik heb ze geportretteerd als ‘reformers’, mensen die de media gebruiken om iets te veranderen. Dit is misschien wel een logischer idee om democratie te verspreiden dan het door de VS opgelegd te krijgen."

Schaduwprijs
Het Shadow Festival zou geen schaduwfestival zijn als het niet met IDFA mee zou verhuizen, van het Amsterdamse Leidseplein naar het Rembrandtplein. Maar was daar nog wel een vrij plekje te vinden? Shadow-directeur Stefan Majakovski: "Dat viel inderdaad niet mee, maar we kunnen terecht in de Escape Studio, op de tweede verdieping. We deden nooit veel aan afterparties, maar dat gaat met de openingstijden daar dit jaar veranderen. Overdag discussies, ’s avonds films en ’s nachts een feestje." Daar zal zeker reden toe zijn nu het Shadow Festival een hoofdsponsor heeft gevonden die bovendien een prijs van 2500 euro sponsort: de Dioraphte Shadow Award. Stichting Dioraphte is een in Den Bosch gevestigd particulier vermogensfonds dat culturele instellingen steunt, waaronder het Holland Festival en sinds dit jaar ook het IDFA. Het is pas de tweede keer dat het achtjarige Shadow Festival een prijs uitreikt. Majakovski: "Ik zie niet in waarom we met de prijzenregens van andere festivals mee moeten doen, maar dit leek ons een goed idee, dus waarom niet? Het is een aanmoedigingsprijs voor veelbelovend talent." Alle films die op Shadow draaien dingen mee. Majakovski: "Dat zijn er zo’n veertig, waarvan de langste twee uur duurt en de kortste 30 seconden. We hebben een open-deurpolicy." Hoeveel Hollandse documentaires staan er eigenlijk bij Shadow op het menu? Majakovski: "Niet één." Hoe dat kan? "Vorig jaar hadden we er nog twee, maar ik denk dat we de ingezonden films dit jaar niet rijp genoeg vonden."

IDFA op z’n kop
Dat mediamagnaat en multimiljonair Derk Sauer (1952) op 2 februari op zijn kop ging staan in ‘De wereld draait door’ gaf voor documentairefestival IDFA de doorslag om hem als nieuwe bestuursvoorzitter te vragen. Dat laat een woordvoerder weten: "Hij is in april gevraagd, nadat er werd gezocht naar een vervanger voor Walter Etty, omdat hij qua type en persoonlijkheid heel erg bij IDFA past." Sauer, die bekendheid verwierf toen hij als uitgever in Rusland bladen als de Moscow Times, Playboy en Cosmopolitan op de markt bracht, werd destijds in de uitzending door Matthijs van Nieuwkerk gevraagd zijn yogakunsten te demonstreren toen hij opschepte dagelijks wel een uur op zijn hoofd te staan. Na twee verwoede pogingen maande Van Nieuwkerk de man terug aan tafel. Sauer, wiens politieke sympathieën bij de SP liggen, laat vanuit Rusland weten zijn functie niet aan contacten met het IDFA te danken te hebben. Sauer: "Ik dacht: ‘waarom vragen ze in godsnaam mij want ik woon in Rusland en zit niet in die scene’, maar dat vonden ze blijkbaar interessant. Ik heb wel enigszins een documentaire achtergrond: vroeger heb ik voor de VPRO en BBC gewerkt. Ik heb nog filmpjes gemaakt over de kraakbeweging samen met Barbara den Uyl, nu een toonaangevende documentairemaakster." Reden dat Sauer de functie accepteerde is dat hij IDFA op een hoger plan wil helpen. "Een festival van 10 dagen is een ouderwets ding. Het is de bedoeling om van IDFA een multimediaal platform te maken dat 365 dagen per jaar mensen bij elkaar brengt en zaken laat doen. Nodig is daarvoor het digitaliseren van alle documentaires en platforms te ontwikkelen waar makers contact kunnen leggen." Sauer is niet van plan daar zijn eigen online tv-zender Het Gesprek voor in te zetten. "Ik heb geen plannen op filmgebied. Maar ik kijk nu mede vanwege IDFA meer naar documentaires dan ik deed. Niek Koppen vind ik geweldige dingen maken." Zoals? Sauer: "Zijn laatste film over die hockeysters heb ik nog niet gezien, maar Hazes, die had hij toch ook gemaakt?" Nee, dat was John Appel. Koppen heeft the hunt en de keuken van kok gemaakt. Sauer: "O ja." Sauer, die wordt geroemd om zijn pretentieloosheid, treedt in januari 2008 aan, maar laat weten het komende festival alvast in Amsterdam aanwezig te zijn om zijn licht op te steken.

Koek is op
Het jaar is nog niet om, maar de bodem van het Filmfondspotje voor realisering van speelfilms is al wel bereikt; iets dat sinds 2002 niet meer is voorgekomen. Lag dat destijds aan het uitblijven van een nieuwe cv-variant? De woordvoerder van het Filmfonds moet het antwoord schuldig blijven: "Naar achterliggende oorzaken is het altijd gissen, het aantal aanvragen en toekenningen vertoont ook van nature schommeling. Dus veel verder kan ik je niet helpen met deze vraag." De eerste reden die het fonds in een persbericht noemt voor de nu voortijdig geleegde pot is ‘het toegenomen aantal aanvragen van hoge kwaliteit.’ Goed nieuws! Maar hoe meet het fonds dat kwaliteitsniveau eigenlijk? Woordvoerder Jonathan Mees: "Dat vindt de adviescommissie." Heeft die dan nog dezelfde samenstelling als vorig jaar? Mees: "De samenstelling wisselt, maar er zijn behalve alternerende ook vaste leden." En waar zit die kwaliteitsverbetering volgens de commissie dan in? In de dialogen? De financiële onderbouwing? Iets anders misschien? Mees: "In de kwaliteit van het scenario en het filmplan als geheel; over de gehele linie is de kwaliteitslat hoger gelegd, wat een hoger kwaliteitsniveau oplevert." Bedoelt het fonds misschien dat er minder projecten zijn gehonoreerd waardoor ‘dus’ de gemiddelde kwaliteit gestegen zou zijn? Het jaarverslag van vorig jaar meldt 18 toekenningen voor totaal 5,7 miljoen euro. In 2007 zijn er tot dusver 28 films gesteund voor in totaal 13 miljoen euro, meldt het persbericht. Nog 11 projecten wachten op bekrachtiging van een positief commissieadvies door het bestuur, laat Mees desgevraagd weten. Mees: "We hebben die cijfers niet willen vergelijken; omdat dat lastig is. Wat voorheen ‘publieksfilm’ heette, is nu weer meegenomen in het gewone speelfilmbudget. En moet je de internationale coproducties dan wel of niet meerekenen?" Ligt de oorzaak van de vroeg leeg geraakte pot niet in de eerste plaats aan de dit jaar door het Fonds losgelaten bovengrens voor subsidieaanvragen? Mees: "Wellicht. Er zijn hogere bedragen aangevraagd, maar ook een aantal projecten met hogere toekenningen geweest." En dan is er nog de in juni ingevoerde ‘automatische’ suppletieregeling. Heeft die nog invloed op de reguliere aanvragen gehad? Mees: "Er is sprake van een inhaalslag na maanden van onduidelijkheid over de suppletieregeling; toen die in juni rondkwam, kwamen de opgehouden aanvragen los."

RCV in etalage
"We liggen er niet wakker van", laat PR-man Peter de Haan van RCV weten in reactie op het nieuws dat de filmdistributeur te koop staat. RCV Entertainment, de grootste onafhankelijke filmdistributeur in de Benelux, is onder meer verantwoordelijk voor de uitbreng van titels als hairspray, the new world, imagine me & you, dood eind en afblijven. Of er zich al gegadigden hebben gemeld voor de door het Finse moederbedrijf Sanoma in de etalage gezette dochter, weet hij niet, "maar onze directie wordt op de hoogte gehouden." Die weigert echter elk commentaar, net als de woordvoerder van Sanoma. De Haan is niet bang dat de op handen zijnde verkoop zijn baan op de tocht zal zetten: "In de regel hoeft dat niet zoveel te betekenen." Reden dat Sanoma dochter RCV kwijt wil, is dat het zich wil concentreren op haar uitgevers- en internetactiviteiten.

Facelift voor Movies
Het Amsterdamse filmtheater The Movies krijgt een vijfde (boven)zaal en een vernieuwd café-restaurant dat ook overdag open zal zijn, met een eigen ingang aan de straatkant. Dat meldt Kadir Selçuk, die het theater sinds begin oktober exploiteert sinds de 67-jarige Roeland Kerbosch het pand verkocht aan Vastgoedbedrijf Converse Development Corporation. Selçuk was tot voor kort artistiek directeur van het Rotterdamse Lantaren/Venster, waar hij overigens verantwoordelijk blijft voor de film- en muziekprogrammering. Selçuk: "Theater en dans deed ik ook, maar daar is ook een eigen programmeur voor die dat nu zelf doet; er komt bij L/V geen nieuwe artistiek directeur." Qua programmatische koers zal er bij The Movies volgens Selçuk weinig veranderen: "Inhoudelijk in elk geval niet, want het loopt heel erg goed." Volgend jaar juni wordt met de bouw van een vijfde zaal begonnen, die naar verwachting in september opent. "De vier bestaande zalen blijven; de vijfde zaal, met 80 stoelen, wordt een bovenzaal op een plek waar nu kantoorruimte is. Daarin wil ik andersoortige films programmeren: meer cinematheek, klassiekers plus Latijns-Amerikaans en Scandinavisch werk. Het menu in het restaurant kan dan mooi op dat filmaanbod worden afgestemd." Het restaurant krijgt in de tweede helft van januari een opknapbeurt. Dat distributeur A-Film een belang zou hebben genomen in het theater, zoals Het Parool schreef, ontkent Selçuk met kracht. "A-Film-directeur Pim Hermeling heeft een privé-aandeel in het onroerend goed, maar A-Film heeft helemaal niets met de exploitatie te maken." Hermeling: "Ik heb deze partijen bij elkaar gebracht. Het vastgoed is aangeschaft door vrienden van mij, die vroegen of ik voor een deel mee wilde doen. That’s it. Het is een privé-investering in real estate. De exploitatie is volledig aan Kadir. Ik ben slechts één van de investeerders. Voor welk deel? Daar geef ik geen antwoord op."

Meer drama graag
Van de 50 miljoen euro die minister Plasterk van Cultuur extra heeft uitgetrokken voor de publieke omroep, is 15 miljoen bestemd voor Nederlands drama. Dat staat in de Omroepbrief die hij op 5 oktober naar de Kamer stuurde. Volgens een woordvoerder van de Raad van Bestuur van de NPO betekent dat een stijging van 40% van het budget ten opzichte van 2007. De woordvoerder: "Daar moet ik bij zeggen dat het de bedoeling is dat in 2008 al 7 van de extra 15 miljoen wordt ingezet." De 15 miljoen moet over drie jaar (2008-2010) worden uitgesmeerd. Welk deel van het extra geld aan speelfilms ten goede komt, valt volgens de woordvoerder op dit moment nog niet te zeggen. "Zeker is wel dat er extra in jeugddrama zal worden geïnvesteerd." Plasterk wil in de prestatieovereenkomst die hij dit jaar nog met de publieke omroep zal sluiten, bovendien vast laten leggen dat er extra aandacht komt voor documentaires en programma’s over kunst en cultuur.

Stifo Palace
Het Stimuleringsfonds Nederlandse Culturele Omroepproducties (Stifo), een belangrijke speelfilmfinancier, verhuist per 1 januari 2008 van de Amsterdamse Leidsedwarsstraat naar de Herengracht 609, vlakbij de Amstel en het Waterlooplein. "We krijgen iets meer ruimte in een beter, mooier pand en de huur is iets lager. Het is vlakbij de Filmacademie en andere culturele instellingen in de buurt. Het is beter bereikbaar, want parkeren kan bij de Stopera," somt directeur Hans Maarten van den Brink de voordelen op. Maar dat is niet alles: het pand maakte ooit deel uit van de plannen van de Amsterdamse bioscoopexploitant Jean Desmet om een uitgaanspaleis onder de naam Flora Palace te realiseren. Door de depressie ging dat niet door, maar zijn kleindochter Ilse Hughan, de huidige eigenaar, zocht een culturele bestemming. In april 2008, als het fonds haar twintigjarig bestaan viert, verschijnt er een boekje van Dirk van Weelden over de historie van het pand. In zijn Omroepbrief beloofde Plasterk het Stifo alvast 2 miljoen euro extra vanaf 2011 voor programma’s die tot stand komen in samenwerking met culturele organisaties. De naam van het fonds wil hij veranderen in Stimuleringsfonds Nederlandse Culturele Mediaproducties omdat dat de aandacht voor audiovisuele vormexperimenten met nieuwe media onderstreept.

Cage vangt Hany
De Palestijns/Nederlandse regisseur Hany Abu Assad (paradise now) gaat in april aan de slag met Hollywoodacteur Nicolas Cage. Cage zal de hoofdrol vertolken in de thriller the vanished, een film die Assad zal regisseren. Dat meldt filmvakblad Variety. the vanished gaat over een vader die op zoek gaat naar zijn in Amerika geboren moslimzoon die op de middelbare school zit en vermist is overzee. Cage heeft zelf geld in de productie zitten via zijn productiebedrijf Saturn Films. Assad kreeg vorig jaar voet aan de grond in Hollywood na zijn Oscarnominatie voor paradise now, een verslag van de laatste dag van twee zelfmoordterroristen.

Nieuw licht in Lux
‘Integreren’ is waar Huub Roelvink (36), de nieuwe directeur van Filmtheater Lux Nijmegen, zich de komende tijd mee zal bezighouden. En dan doelt hij niet op zijn aanstaande verhuizing van Amsterdam naar Nijmegen, maar het samenbrengen van de verschillende poten onder het cultureel centrum: film, theater en debat. Roelvink, die tot voor kort vanuit de hoofdstad de digitale distributeur Cinema Delicatessen runde: "Door die kruisbestuivingen ontstaan weer allerlei geestige dingen." Als voorbeeld noemt hij een recent evenement van de debatafdeling over het onderbewustzijn, dat in samenwerking met de Radboud Universiteit werd georganiseerd. "Dat kun je koppelen aan beeld, door je theater en filmprogramma daarop af te stemmen." Op de langere termijn hoopt Roelvink in Lux ‘een echt eigen festival’ te beginnen. "Maar dat wordt wel volgend jaar." Roelvink zal per 1 januari worden bijgestaan door Pien Houthof (38), die als ‘businessmanager film’ verantwoordelijk wordt voor programmering, techniek en PR. Houthof werkt nu nog als programmeur voor het Nederlands Film Festival, waar ze onder andere tekende voor subprogramma’s rond de Gast van het jaar, het praatprogramma Eten in de bios en het horrorprogramma van vorig jaar. Houthof woont al wel in Nijmegen.

Kom langs!
"Waar zijn de jonge filmmakers die zelf dingen hebben gemaakt? Laat ze langskomen, ik wil ze verder helpen." Dat zegt Sara Höhner, per 1 november de nieuwe directeur van de digitale distributeur Cinema Delicatessen. Höhner werkte tot nog toe voor documentaire producent Pieter van Huystee, waar ze veel in aanraking kwam met jonge makers die soms heel aardige films hadden gemaakt zonder subsidie of steun van een omroep. "shit and chicks bijvoorbeeld, van antropoloog Kees van der Geest: die is vorig jaar zelfs in de Zilveren Wolf Competitie van het IDFA terecht gekomen. Dat wil ik met Cinema Delicatessen ook." Höhner is verder van plan het dvd-label verder uit te bouwen en in samenwerking met de Brusselse distributeur Imagine op zoek te gaan naar interessante titels voor bioscoopuitbreng.

Uitkijk weer open
Amsterdams oudste theater De Uitkijk is na een opknapbeurt weer open. Directeur Krijn Meerburg: "Bart Lubbers, de zoon van, is de nieuwe eigenaar; hij heeft er geld in gestopt voor de verbouwing. Hij is cultureel entrepeneur, heeft onder andere een boekwinkel en is uitbater van het Wilhelminadok en binnenkort ook van het Badhuis in Oost." De Uitkijk wordt volgens Meerburg sinds 1 oktober uitgebaat ‘volgens Kriterion-formule’. Meerburg: "Het wordt gerund door studenten, net als Kriterion en Studio K, waar Jorien Klomp en ik ook de programmering voor doen."