De geruchtenmachine – 15 november 2016

Groeten van Rutger
Als Rutger Hauer een warm pleidooi houdt voor je filmproject, heb je het als filmmaker niet verkeerd gedaan. Voor het filmproject oogverblindend van Cyrus Frisch schreef Hauer warme woorden aan het Filmfonds. Leest u even mee? "Geachte leden van de de adviescommissie. Cyrus vroeg mij enkele maanden geleden of ik in zijn nieuwe film oogverblindend wil spelen. Ik heb direct laten weten dat mij dat een uitdaging lijkt. De opzet van oogverblindend is radicaal en brutaal. De kwaliteit ervan zal voor een groot deel afhankelijk zijn van het exacte ritme en een compromisloze uitvoering. Cyrus heeft een ander oog dan ik, juist dat vind ik heel interessant. Zijn films blackwater fever en forgive me krijgen door hun afwijkende ritme een gevoel van waarachtigheid. Ze worden onontkoombaar op een bepaalde manier. Heel bijzonder. Met oogverblindend lijkt hij een stap te maken naar een groter publiek. Alle ingrediënten zijn aanwezig om hier een aangrijpende, maar ook ontroerende film van te maken. Ik ben dan ook verheugd dat ik met Cyrus aan deze film kan werken en zal me ten volle inzetten om hier gezamenlijk het beste uit te halen. Met hartelijke groet, Rutger Hauer."

Onzichtbare Rutger?
Hoe het Frisch lukte om Hauer, die 28 jaar geleden voor het laatst in een Nederlandse film speelde, te strikken voor oogverblindend? "Ik ontmoette Rutger begin dit jaar op het filmfestival in Rotterdam. Ik stelde hem voor om een remake van turks fruit te maken. Hij kon de grap waarderen en moest lachen. Toen wist ik dat het tussen ons klikte. Ik vroeg hem voor oogverblindend en hij wilde meedoen." Frisch schreef oogverblindend een paar jaar geleden als toneelstuk. Het draait om een gepassioneerd telefoongesprek tussen een angstige jonge vrouw in Amsterdam en een chirurg in Buenos Aires die zelfmoord wil plegen. Het door Georgina Verbaan en René van Asten opgevoerde stuk werd lovend ontvangen. "Een mooi, klein, geëngageerd liefdesverhaal in een eenvoudige krachtige vorm", schreef NRC Handelsblad. In de verfilming zal Verbaan weer van de partij zijn, maar neemt Hauer de rol van Van Asten over. Mensen die oogverblindend hebben zien opvoeren, zullen zich afvragen of Hauer te zien zal zijn in de film, want in het stuk is de chirurg niet te zien maar alleen te horen. Frisch weet nog niet hoe dat in de film zal zijn. "Ik sluit niet uit dat Hauer alleen te horen zal zijn. Ik heb met hem en Georgina al geluidsopnamen gemaakt." Pardon? Beperkt Hauers terugkeer in een Nederlandse film zich tot zijn stem? Frisch: "Ik begrijp je teleurstelling, maar we zijn er nog niet uit. Het hangt van de financiering af of we opnames met Hauer in Argentinië kunnen maken." Hoeveel geld hij nodig heeft? oogverblindend is geen dure film. Ik denk dat ik met 150 duizend dollar een heel eind kom."

Cyrus Frisch

Getsie: staken
De Amerikaanse tv- en filmwereld begint flink last te krijgen van de staking van scenaristen, die het zat zijn dat ze nauwelijks een cent zien van de exploitatie van hun werk op dvd en internet. Ook in Nederland hebben we scenaristen. Ook zij zijn boos, want ook zij zien zelden geld voor verspreiding van hun werk op dvd en internet. Tijd voor een staking? Ho, ho, ho, we zijn in Nederland. Dat betekent niet staken, maar praten. Voorzitter Paul Jan Nelissen van het Netwerk Scenarioschrijvers is er goed in. "In Nederland hebben we hetzelfde geschil als in Amerika. Ook wij willen een redelijke vergoeding voor het hergebruik van onze scenario’s. Het probleem is dat het Netwerk Scenarioschrijvers geen vakbond is. Wij hebben geen machtsmiddelen en moeten het dus hebben van onderhandelingen." Horen we dat laatste niet al jaren? "Minister Plasterk heeft recent de publieke omroep opdracht geven om het hergebruik van onze spullen fatsoenlijk te regelen. Nee, het heeft nog niet geleid tot een uitnodiging om te komen praten, maar we hopen dit geschil nog steeds democratisch en fatsoenlijk op te lossent." En anders? Nelissen haalt eens diep adem: "Ons geduld loopt ten einde. Misschien maken we wel de gang naar de rechter." Oef, die komt hard aan!

Wespennest
Marieke Schoenmakers stapt na acht jaar op als directeur van de Filmacademie. Ze komt niet zonder werk te zitten, want de vrouw die geen vijanden lijkt te hebben — bijzonder in de Nederlandse filmwereld — stort zich als directeur New Business in het wespennest dat VPRO heet. Haar tactische kwaliteiten zal ze daar goed kunnen gebruiken. Waarom ze haar baan op de Filmacademie inruilt voor een hip klinkende functie bij een omroep die niet bekend staat om zijn mensvriendelijkheid? Schoenmakers: "Er is geen reden om weg te gaan, behalve dat ik van veranderen en verbeteren hou. Er wordt veel — en misschien wel terecht — geklaagd over de publieke omroep, maar het is belangrijk dat een sterke publieke omroep blijft bestaan. Daar wil ik mijn bijdrage aan leveren." Het heeft even geduurd, maar ook bij Schoenmakers valt het cliché dat altijd klinkt als mensen van baan veranderen. "Ik vind het een uitdaging. De publieke omroep maakt een moeilijke periode door, maar de snelle multimediale ontwikkelingen maken het voor mij juist interessant." Schoenmakers laat de Filmacademie beter achter dan ze hem acht jaar geleden aantrof. "Onze opleiding kreeg recent van de accreditatiecommissie van het ministerie een excellente beoordeling. Ik ben er trots op en laat een uitstekende staf achter." Dat was acht jaar geleden wel anders. "Ik trof een organisatie aan zonder duidelijke koers, waarin het onderlinge wantrouwen erg groot was. Zoiets is rampzalig voor een kunstopleiding. Ook was er een miljoenentekort. Ik ben eerst drie jaar aan het puinruimen geweest. Waarbij de Academie enorm veel steun heeft gehad van de toenmalige staatssecretaris Rick van der Ploeg. Dat mag ook wel eens worden gezegd." Schoenmakers’ opmerkingen doen vermoeden dat haar voorganger Ad ’s Gravesande — bijnaam Adje Jobhobber — er een puinhoop van had gemaakt. "Dat zou ik niet willen beweren. ’s Gravesande was maar anderhalf jaar directeur. Hij werkte in een onrustige periode, omdat de Filmacademie een nieuw gebouw kreeg. naar de nieuwbouw verhuisde." Welke kwaliteiten haar opvolger moet hebben? "Hij of zij moet in ieder geval managementervaring hebben in een organisatie met creatieve professionals."

Marieke Schoenmakers

Die ex weer
U had vast niet gedacht dat u ooit nog iets aan die ongelofelijke sukkel van uw ex zou kunnen hebben. Op 29 november is uw ex in het Ketelhuis in Amsterdam twee bioscoopkaartjes waard. Iedereen die met zijn of haar ex Mijke de Jongs tussenstand bezoekt, mag gratis naar binnen. Misschien levert het nieuwe vechtstof op, want in tussenstand gaan twee exen elkaar verbaal heftig te lijf. Na het zien van de film begrijpt u vast weer helemaal waarom u bij die droplul, kuttekop, jandoedel of eikel bent weggegaan. Die therapeutische les krijgt u ook gratis. Kom niet met uw broer of zus, want bij de kassa moet u bewijzen dat uw ex uw ex is: echtscheidingspapieren zijn het ultieme bewijs maar een verscheurde foto mag ook. Wie niets kan overleggen, wordt met zijn ex door acteur Marcel Musters en regisseur De Jong in het Ketelhuis aan een kruisverhoor onderworpen. Distributeur Cinemien wil met de actie de kwaliteit van tussenstand, dat drie Gouden Kalveren won en lovende recensies kreeg, nog eens stevig onder de aandacht brengen.

tussenstand

IDFA verbroedert
Het documentairefestival IDFA haalt het beste in de mens naar boven. Het geldt in ieder geval voor de Nederlandse omroepen, die tijdens het Idfa samenwerken. De AVRO, VPRO, Boeddhistische Omroep, EO, KRO, NPS, IKON, Humanistische Omroep en het digitale kanaal Holland Doc besteden onder de titel Documentaire Festival met een festivalverslag dagelijks aandacht aan het festival. Het programma, dat rond de klok van elf staat geprogrammeerd, wordt gepresenteer door Twan Huys. De kijker mag ook meedoen. Onder het motto ‘de keuze van de kijker’ mag hij de beste Nederlandse naoorlogse documentaire kiezen. Om de kijker te helpen — lees: rare keuzes te voorkomen — hebben de organisatoren een voorselectie gemaakt van twintig films. Hé, daar hebben we alleman en houen zo! weer. Naast het dagelijkse festivalverslag zenden de omroepen beroemde Nederlandse documentaires uit. Niet zeuren dat we, hé daar hebben we alleman weer, het is een schone dag geweest en andré hazes — zij gelooft in mij nu wel gezien hebben. Ook niet zeuren dat het woord thema-avond op 24 november een veel te groot woord was voor een uitzending van anderhalf uur rond middernacht. Lieve omroepen: we zijn echt ontzettend blij dat u iets aan documentaires doet.

Halfje Binger
Het Binger Filmlab moet het vanaf 2009 mogelijk met de helft doen van het geld dat het nu krijgt. De reden is dat het instituut voor filmtalentontwikkeling door nieuwe onderwijsregelgeving niet meer in aanmerking komt voor financiering door het ministerie van Onderwijs. Directeur Ido Abram legt uit: "De helft van onze begroting van 1,1 miljoen euro komt van Onderwijs en de andere helft van OCW. Als gevolg van nieuwe regelgeving worden we in 2009 niet meer als onderwijsinstituut gezien. Vanaf die tijd kunnen we alleen nog onderwijsgeld krijgen als we een masteropleiding beginnen. Dat willen we niet. Een masteropleiding richt zich op studenten en wij op professionals. Dat is een andere doelgroep." Stervend ten onder dan maar? "Ik kan slecht tegen verliezen. De strijd is nog niet gestreden. We zijn in gesprek met OCW over de vraag of zij het onderwijsdeel kunnen overnemen. Door een positieve rapportage van de Raad voor Cultuur over ons is het ministerie welwillend, maar toezeggingen hebben we niet."

No Moore IDFA
Michael Moores documentaire sicko over het falende Amerikaanse zorgstelsel — u kunt beter niet ziek worden in Amerika — draait in 21 Nederlandse bioscopen, maar niet op het IDFA. Waarom de uitstekende film niet op ’s werelds grootste documentairefestival is te zien? Naar verluidt bood distributeur A-Film het festival sicko aan op voorwaarde dat hij openingsfilm zou zijn. IDFA-directeur Ally Derks zou het aanbod hebben geweigerd, omdat vijf jaar geleden Moore’s bowling for columbine het festival opende.Twee keer Moore als opening leek Derks teveel van het goede — of volgens Moore-haters — slechte. IDFA-bezoekers die sicko wilden zien, hoefden overigens weinig moeite te doen, want de film draait in Amsterdam onder meer in De Munt. Boven in die bioscoop draaien IDFA-films en beneden reguliere films, waaronder sicko.

sicko

Bioscoopraadsel
Waarom gaat u wel naar de ene en niet naar de andere film? Het is een raadsel, dat wel altijd voor verrassingen en frustraties bij filmmakers zal zorgen. De afgelopen periode bleek weer eens dat u zich voor uw bezoek aan artfilms niet laat leiden door recensies. Vergeleken bij de grote succesvolle publieksfilms alles is liefde (op weg naar een miljoen bezoekers), waar is het paard van sinterklaas? (richting 300 duizend bezoekers) en timboektoe (naar 200 duizend bezoekers) vallen de bezoekcijfers van de meeste artfilms bitter tegen. Nanouk Leopolds wolfsbergen trok ongeveer tienduizend bezoekers, Jos Stellings duska zevenduizend, Erik de Bruyns nadine vijfduizend en bij tussenstand staat de teller op vierduizend. De positieve recensies voor wolfsbergen en vooral tussenstand lijken geen effect te hebben gehad. De enige artfilm die het verrassend goed doet is 4 maanden, 3 weken en 2 dagen van de Roemeen Cristian Mungiu. In drie weken trok hij twintigduizend bezoekers. Bij deze film zijn het publiek en de filmkritiek het helemaal met elkaar eens. Het predikaat door critici best gewaardeerde film van het jaar kan 4 maanden, 3 weken en 2 dagen alleen nog mislopen als nog voor het einde van dit jaar een onwaarschijnlijk goede film langskomt.

Regisseur Mungiu op de set van 4, 3, 2

Déjà vu Paul Verhoeven
Hoe zou het met Paul Verhoeven gaan? De naar Nederland teruggekeerde filmmaker had vorig jaar een geweldige triomf met zwartboek. De film trok in Nederland meer dan een miljoen bezoekers, kreeg goede internationale kritieken en is in veel landen uitgebracht. Nog voor zwartboek in de bioscoop was uitgebracht, kondigde producent Alain de Levita, die al jaren samenwerkt met Johan Nijenhuis (costa, de zoop-trilogie), dat Verhoeven met hem Jan Siebelinks roman Knielen op een bed violen zou verfilmen. De film zou in 2007 worden gemaakt. Het jaar is bijna voorbij, maar er is nog geen meter film gedraaid. Volgens een medewerkster van Levita’s produktiemaatschappij NL Film & TV gaat dat voorlopig ook niet gebeuren. "Gerard Soeteman werkt aan een tweede scriptversie en de financiering is niet rond." Verhoeven lijkt weinig trek te hebben om in Nederland duimendraaiend af te wachten. Recent kondigde hij aan in Amerika the thomas crown affair 2 met Pierce Brosnan in de hoofdrol te zullen regisseren. Maar ook bij deze film is nog niet alles rond. Zo is de tegenspeelster van Brosnan nog onbekend en heeft het scenario nog geen groen licht gekregen. Het klinkt vertrouwd: belandt Verhoeven ondanks het succes van zwartboek voor de zoveelste keer in zijn carrière in een molen van plannen die niet van de grond komen?

Ted Chiaradia wil actie
Hij is niet dol op "details en flauwekul", dus de filmwereld is gewaarschuwd. Ted Chiaradia is de nieuwe consulent filmvertoning bij het Filmfonds. De ex-directeur van filmtheater Lux in Nijmegen wil actie. "Ik heb twee speerpunten. Er moeten filmtheaters bijkomen en de knoop van de digitalisering moet worden doorgehakt. We hebben in Nederland een redelijk goed vertonersklimaat, maar het kan altijd beter. In een stuk of tien steden zijn filmtheaters hard toe aan renovatie of nieuwbouw. Ik noem Deventer en Maastricht. Ik wil daarin adviseren en zal dus veel in het land zijn. Verder vind ik dat filmtheaters een beslissing moeten nemen over digitalisering. Die kwestie sleept al te lang. Dat is niet goed."

Geen verbod
Wat doen kunstenaars als films over hun leven en werk hen niet bevallen? Ze vragen een verbod. Micha Klein eiste in een kort geding een vertoningsverbod voor de documentaire micha klein, speeding on the virtual highway. De kunstenaar vindt de film van Corinne van Egeraat "te plat en te soapachtig." Producent Femke Wolting zegt dat de eis als een donderslag bij heldere hemel kwam. "We hebben drie jaar samengewerkt. Er zijn afspraken gemaakt, waar Klein plotseling op terugkwam. Ineens wilde hij op shotniveau wijzigingen doorvoeren. We zijn hem tegemoet gekomen. We hebben bijvoorbeeld een drugsscène eruit gehaald, maar op een gegeven moment houdt het op. Ik kreeg de indruk dat Klein de film zelf wilde regisseren, maar het is een film over hem en niet van hem." De rechter gaf de producent gelijk, zodat de film gewoon op het IDFA te zien was. Ook zal de AVRO hem volgend voorjaar uitzenden.

Guerilla tegen desinteresse
Filmredacteur Ronald Ockhuysen stapt over van de Volkskrant naar Het Parool, waar hij chef kunst wordt. Een flinke aderlating voor de Volkskrant, omdat Ockhuysen niet alleen schreef voor de krant, maar ook medepresentator was van het VPRO/Volkskrant filmprogramma Cinema.nl. Als reden voor zijn vertrek na dertien jaar, waarvan tien als filmredacteur, noemt Ockhuysen "de behoefte aan een andere omgeving en een beetje frisse lucht." Hoezo frisse lucht? "De Volkskrant is een groot bedrijf met een stugge bedrijfsvoering. Het lijkt mij fijn om bij een krant te werken waar de lijnen kort zijn." Wat voor chef hij zal zijn? "Ik ben meer een ideeënman dan een manager. Mijn organisatorische talent is beperkt." Ockhuysen zit er niet mee dat hij door zijn vertrek ook niet meer te zien zal zijn als presentator van Cinema.nl. "Dat programma is voor mij op een teleurstelling uitgelopen. Ik maakte het met uitstekende en enthousiaste mensen, maar we werden nauwelijks gesteund door de VPRO. We voerden constant een guerilla tegen desinteresse en onverschilligheid." Tips voor zijn opvolger bij de Volkskrant? "Ik zou meteen een tweede filmredacteur erbij vragen, want doordat film prioriteit heeft bij de Volkskrant is er enorm veel te doen.

Geen duiventil
In de NRC troffen we de laatste maanden naast vaste recensenten geregeld nieuwe namen aan. Experimentje met gastrecensenten? "Nee, het had te maken met een andere rol voor filmredacteur Bianca Stigter", zegt kersverse filmredacteur Peter de Bruijn. "Daardoor sprongen anderen soms even in." Met zijn aantreden als tweede filmredacteur naast Bas Blokker en de vaste recensenten Dana Linssen en André Waardenburg is volgens De Bruijn een einde gekomen aan de periode van ad hoc-oplossingen. De situatie is weer helemaal stabiel als Blokker weer fulltime inzetbaar is. De redacteur kreeg eerst nog een paar maanden vrij om aan een tv-programma te werken.

Wie is de baas?
Gertjan Zuilhof is een van de vier programmeurs van het Filmfestival Rotterdam. Hij schrijft al jaren een column in het filmblad Skrien. In zijn bijdrage in het novembernummer ging het over zijn reis naar Singapore, waar hij op zoek ging naar films voor het festival. Hij vond er ieder geval een: "Ik zag de ruwe versie van lucky 7, dacht er niet te lang over na en schreef Sun Koh dat ze welkom was in Rotterdam." Pardon? Beslist Gertjan Zuilhof welke films te zien zijn in Rotterdam en welke regisseurs worden uitgenodigd? Is dat niet de taak van de directeur? De programmeur reageert verbaasd. "Zo werkt het al jaren. Ook onder directeur Simon Field bepaalden de vier programmeurs de selectie. Het enige verschil met de huidige situatie is dat tot de komst van Rutger Wolfson directeuren altijd zelf de Tiger Award Competitie samenstelden. Wij wezen hen op films, maar zij beslisten. Dat is dit jaar voor het eerst anders, want wij stellen nu ook de Tiger Award Competitie samen." Een filmfestivaldirecteur die geen films selecteert: heel apart. Kan iemand uitleggen wat de opvolger van Sandra den Hamer wel doet?