De geruchtenmachine – 15 december 2016

Au-film
"Outrageous! Outrageous!" Screen International-journalist Peter Brunette raakt er in Cannes niet over uitgepraat: dat de Nederlandse distributeur A-Film het heeft gewaagd om aan twee dagbladjournalisten een bijdrage te vragen van 1500 dollar om Quentin Tarantino in een rondetafelgesprek over grindhouse: death proof te mogen interviewen. Wie dacht dat Amerika het voorland was van dit soort praktijken heeft het grondig mis. Hier heeft hij nog nooit van gehoord. Sterker nog: "Distributeurs mogen journalisten nooit met financiële zaken lastig vallen. Anders ontstaat er een afhankelijkheidsrelatie die de vrijheid van de pers in het geding brengt." Dus zelfs als een distributeur moet betalen om een journalist in een zogeheten junket te krijgen, dan houdt hij daar verder zijn mond over." Wel aan de orde van de dag in de VS: "Dat je van die overeenkomsten moet tekenen wat je niet, maar vooral ook wat je wel moet vragen. Ook dat tast je autonomie aan." Ook Harlan Jacobson van USA Today kent geen voorbeelden van journalisten die een plekje bij een groepsinterview moesten kopen. En ook in andere Europese landen kent men dit verschijnsel niet. Publiciteitsagent Liz Miller van Premier PR, die de interviews van death proof coördineert, denkt dat "als het filmfestival te weten zou komen dat een distributeur zich hieraan schuldig maakt ze er nooit meer inkomen." Filmkrantmedewerker Jeroen Stout vroeg op een persconferentie Tarantino zelf wat hij ervan vond. Die speelde stommetje. "What do you mean? That they are paying journalists money to interview me?"
A-Film-directeur Pim Hermeling reageert: "Dit komt van een gefrustreerde journalist die teleurgesteld is dat hij niet officieel door ons is geselecteerd. Het is niet eens een aanbod geweest, het is allemaal volledig uit zijn verband gerukt, maar ik heb me voorgenomen er ook maar niet meer op te reageren behalve dan met onze officiële standpunt dat A-Film geen geld vraagt aan journalisten voor interviews waar wij journalisten naar toe sturen. Melden zich echter journalisten bij ons die interviews willen met welke regisseur ook, die niet passen in onze marketingcampagne dan zullen wij ze vragen de kosten daar zelf voor te dragen. Dat is altijd zo geweest."

Influentials
Er bestonden al Goodfella’s, Soprano’s en potentials’ (the matrix), maar Rotterdam kent nu ook ‘influentials’: een groepje invloedrijke film-ingezworenen die met het bestuur van het Filmfestival (IFFR) mogen meepraten over de opvolging van directeur Sandra den Hamer. Bestuursvoorzitter Melle Daamen over de samenstelling van het gezelschap: "Onder andere iemand van het Rotterdams Fonds voor de Kunsten, de Raad voor Cultuur, een paar producenten, de directeur van het Binger Filmlab, twee van OC&W en twee journalisten. We willen deze zomer al een opvolger in het vizier hebben." Volgens Daamen zoekt het bestuur "een algemeen directeur met een artistiek profiel. Niet iemand die wel eens naar de film is geweest, maar met een visie op de internationale cinema, die kan bijdragen aan vernieuwing van het IFFR. Maar het mag ook geen artistieke solist zijn; wel een teamplayer met een groot internationaal netwerk. Onze concurrentie zit immers in het buitenland." Maar in plaats van de blik buiten het Holland House op buitenlandse zwaargewichten te richten, hield men zich in Cannes vooralsnog bezig met het roepen van namen van voornamelijk binnenlandse bobo’tjes. Daar zaten volgens Daamen "nog geen verrassingen" bij. Nou maar hopen dat die ‘influentials’ wel met wereldideeën aankomen.

Toegang & uitstraling
Veel tijd om er over na te denken heeft ze nog niet gehad, maar één ding weet Sandra den Hamer zeker: het publiekelijk toegankelijk maken van de collectie staat hoog op haar prioriteitenlijst als ze op 1 september als nieuwe directeur van het Filmmuseum aantreedt. De huidige programmering vindt ze "best mooi, maar de schaal is nog klein en de uitstraling kan beter: daar is zeker een publiek voor te vinden." Den Hamer geeft een voorbeeld: "Toen Tsai Ming-liang’s i don’t want to sleep alone uitging, kwam ik verspreid door de stad een paar affiches tegen en dat was het. Terwijl er ook oude Tsai’s in het archief zitten waar je wat mee kunt doen. Je kunt makers vaker laten overkomen, en daar discussies omheen organiseren. Het Filmmuseum heeft een collectie van wereldformaat, met prachtige films, maar die moeten meer in samenhang worden gepresenteerd. En het moet als eigentijds instituut op de hoogte blijven van het aanbod. Wat dat betreft doet het mij deugd dat regisseurs als Hou Hsiao-hsien al bij het Filmmuseum onderdak hebben gevonden."

Voorheen afgewezen
Dat niet alleen de tijd van een lelijk eendje een zwaan kan maken, heeft de eerste editie van het Festival van de Afgewezen Film bewezen. Waar de ‘cycloopfilmpjes’ van Rogier Frensdorf voorheen door verschillende omroepen werden afgewezen, zijn ze dankzij het festival herontdekt als uitzendingswaardig. De reportages van programmamaker/cameraman Frensdorf, die werkt met een op zijn voorhoofd gemonteerd cameraatje, zijn geadopteerd als onderdeel van het televisieprogramma Goedemorgen Nederland. Frensdorf: "Ik film dingen waar een gewone cameraploeg niet bij kan komen: onder hooligans bijvoorbeeld of in liften. Nu sta ik in harnas op het pontje naar Amsterdam-Noord, waar ik kinderen vraag of ze ’s ochtends wat te eten hebben gekregen: in Noord natuurlijk een gevoelig onderwerp. Ik ben vanochtend al van twee schoolpleinen verjaagd."

Wilder
"Gek genoeg heerst in den brede de hardnekkige overtuiging dat het Fonds uit zou zijn op grijze middelmaat. Het tegendeel is het geval: het mag wilder." Aldus Filmfondsdirecteur Toine Berbers in het jaarverslag 2006. "Maar wat in elke commissie, waar ook, een rol speelt, zijn discussies die op gespannen voet staan met de doelstellingen. Consensus, bijvoorbeeld, geven en nemen. Niet te vermijden, maar het kan gemakkelijk tot een middle of the road-politiek leiden." Aldus Filmfondsintendant Wilfried Depeweg in hetzelfde jaarverslag, drie pagina’s verderop.

Bertbox
De tiende sterfdag van Bert Haanstra, een van Nederlands vermaardste filmmakers, wordt komend najaar groots herdacht met een uitgebreid eerbetoon aan diens werk. Het Nederlands Film Festival brengt een retrospectief, fanfare wordt opnieuw in een aantal filmtheaters uitgebracht en Haanstra’s volledige, door het Instituut voor Beeld en Geluid digitaal geremasterde oeuvre wordt uitgebracht in een dvd-box. Dat meldt Eric de Groot van Just Entertainment, die de box op de markt brengt. De Groot: "Er komen ook een heleboel extra’s op: er zijn veel interviews met Haanstra gemaakt, Beeld en Geluid heeft van alles in het archief en er zijn nog wat privé-dingen die de erven nu aan het uitzoeken zijn. In samenwerking met de Volkskrant komt er ook nog een boek van 200 pagina’s bij de box, met veel fotomateriaal, waaronder door Haanstra zelfgemaakte setfoto’s en tekeningen." De box, die 9 dvd’s bevat, zal rond de 70 euro gaan kosten. Volkskrantlezers die een bon kunnen overleggen uit een van de zaterdagedities van september/oktober, krijgen bij bestelling van de box het boek er gratis bij. Over hoe hij aan de rechten voor uitbreng op dvd is gekomen, zegt de Groot: "Ik kende de erven helemaal niet, maar heb ooit de stoute schoenen aangetrokken en gebeld met Jurre en Rimco Haanstra (respectievelijk componist en regisseur, red.). Aan hen wordt in september de eerste box uitgereikt, maar misschien ook nog wel aan een politieke coryfee. Haanstra werkte immers veel in opdracht van de overheid." Haanstra, die zowel documentaires als speelfilms maakte, werd op 31 mei 1916 in het Gelderse buurtschap Espelo geboren en overleed op 23 oktober 1997 te Hilversum. fanfare (1958), alleman (1964) en de stem van het water (1966) behoren tot zijn bekendste werk. Voor glas kreeg hij in 1958 een Oscar.

D-day
Niet 6 maar 8 juni is het D-day voor de verzelfstandiging van het digitale theaternetwerk CinemaNet (zie ook Geruchtenmachine januari 2007): dan moeten de deelnemende partijen van het eerste uur hun getekende contracten hebben ingeleverd om officieel aandeelhouder in het nieuwe netwerk te worden. Volgens Nico Hanen van het Maastrichtse Filmtheater Lumière werd de deadline naar 8 juni verschoven nadat bij een eerdere bijeenkomst op 11 mei de tekenbereidheid onder distributeurs tegenviel. "De theaters wilden wel, maar Cinemien en A-Film committeerden zich bijvoorbeeld nog niet." A-Film-directeur Pim Hermeling spreekt dat laatste pertinent tegen. "Totale onzin. Er is gezegd dat iedereen daar wilde tekenen. Alleen is Jan van Aart, die daar namens mij was, niet tekeningsbevoegd en was het zo vlak voor Cannes de drukste tijd van het jaar waardoor ik niet meteen naar de fax kon rennen voor een handtekening. Voor 8 juni gaan we tekenen, want we steunen dit initiatief volledig." Nog voor die datum organiseert de Nederlandse Vereniging van Filmdistributeurs (NVF) een ledenvergadering waar het onderwerp op de agenda staat. Warner-directeur Wilco Wolfers daarover: "Ik luister aandachtig, maar als Warner-man zeg ik: het is een zaak van exploitanten en filmtheaters onderling om een plan voor de aanschaf van projectoren te bedenken. De kans dat majors instappen lijkt me op voorhand niet groot." Rachel van Bommel van Independent vindt het een "interessant plan, zij het dat vooralsnog alleen de arthouses meedoen en ons aanbod meer mainstream op gewone bioscopen is gericht. Voor 8 juni tekenen wij niet, maar ik wil best een intentieverklaring tekenen dat als de meeste bioscopen digitaal gaan, wij ook instappen." Volgens Jan van Galen van filmtheater Provadja in Alkmaar heeft de bijeenkomst van 11 mei het enthousiasme onder de theatereigenaren weer wat getemperd: "Er gaan nog te weinig distributeurs mee, en er moet wel voldoende digitaal aanbod zijn. In principe hebben we veel belangstelling, maar het moet ook juridisch in orde zijn. Er wordt ons om een deelname gevraagd, maar ik wil nog wel uit laten zoeken of je als gesubsidieerde instelling zo’n risico wel mag lopen. Maar als het januari wordt en we doen het dan met zijn allen is het toch ook goed?"
Cinemanet-voorman Kees Rijninks erkent dat de distributeurs voorheen "een beetje zijn veronachtzaamd. Maar het is natuurlijk een gigantische taak om vijftig tot tachtig neuzen dezelfde kant op te krijgen. Er zijn al wel meerdere D-days geweest en er zullen er ook nog wel meer komen." Zijn streven is om op 8 juni niet alleen een stuk of 40 filmtheaters over de streep te trekken, maar daarnaast de krabbels van zes à zeven distributeurs in huis te halen. "Er zijn nu al ruim dertig theaters geïnteresseerd en vier distributeurs aan boord." Welke dat zijn, wil hij nog niet zeggen. De eerder geopperde prijsverhoging van het bioscoopkaartje is inmiddels van de baan. Cinemien was niet bereikbaar voor commentaar.

Poker 1
Een omroep die een scenarioschrijver onder druk zet om met een lagere herhalingsvergoeding akkoord te gaan dan in het contract is afgesproken. Een regisseur die alleen een nieuw contract krijgt als hij afziet van eerder gemaakte afspraken over zijn auteursrechten op een ander programma. Een netmanager die buitenlandse programma’s dreigt te bestellen als een omroep bij Nederlandse makers geen onbeperkte herhalingsrechten bedingt. Drie recente praktijkvoorbeelden die het Netwerk Scenarioschrijvers (NS) en Dutch Directors Guild (DDG) noemen in een aan het kabinet gerichte brief. Om nou te stellen dat dit aan de orde van de dag is, vindt NS-voorzitter Paul Jan Nelissen wat overdreven, "maar het gebeurt. Makers hebben een gevoelige relatie met de publieke omroep. Daarom aarzelen ze de hand die ze voedt te bijten." En dus bijten het Netwerk en de DDG namens hen. Inzet is een redelijke vergoeding voor onafhankelijke (film)makers voor hergebruik van hun werk op nieuwe platforms, lees: internet. DDG-directeur Martijn Mewe op 22 mei: "Een buy-out zoals in Nederland steeds meer gebruik wordt, is in Frankrijk bij wet verboden. Bij de opzet van het internetkanaal Cultura zijn makers door de publieke omroep individueel benaderd en gevraagd hun rechten af te staan, voor niets. Dat heeft veel kwaad bloed gezet. We hebben toen meteen gezegd met makers en omroep om de tafel te willen. Het heeft een jaar geduurd, maar morgen (23 mei) is het zo ver." Nelissen is na afloop weinig enthousiast: "Het was meer een verkennend gesprek dan dat er een concreet bod kwam. Als de publieke omroep de internetrechten wil regelen, laat ze dan ook met een inzet komen." Het lijkt wel poker: check, raise or fold? Nelissen: "We zitten nog niet eens aan de tafel." Maar de eerste stappen in die richting zijn gezet: kamerlid Femke Halsema (GroenLinks) heeft — weer een dag later — Kamervragen over de kwestie opgesteld. En in Cannes vroegen Europese organisaties van Scenarioschrijvers om aandacht voor hun manifest dat eerlijke betaling en extra waardering voor hun werk bepleit.

Poker 2
Voormalig GTST-actrice en ondernemer Micky Hoogendijk begint een website (xs2dave.com) waar jong filmtalent zijn werk kan vertonen. Wat voor vergoeding heeft zij daarvoor geregeld? Hoogendijk: "Nee, het is gratis. Ik lever ook een gratis platform waar een hele hoop geld in zit. Filmstudenten kunnen daarop een profiel aanmaken, showreels inladen en filmpjes vertonen." Maar waar denkt ondernemer Hoogendijk dan haar inkomsten mee te genereren? "Op termijn hoop ik dat filmgerelateerde bedrijven op de site gaan adverteren." Hoogendijk heeft al contact gelegd met de filmacademies van Los Angeles en New York, maar ook met de Nederlandse Filmacademie. Zou dat geen problemen opleveren met de publieke omroep, die aan de eindexamenfilms meebetaalt? Hoogendijk: "Daar heb ik nog niks over gehoord, maar ik heb wel begrepen dat het problemen rond het gebruik van muziek zou opleveren. Maar of ik nou degene moet zijn die voor de hele wereld met Buma Stemra een regeling gaat treffen weet ik niet hoor."

Eerste paal
Nog geen half uur nadat de Rotterdamse gemeenteraad op 24 mei de verhuisplannen had goedgekeurd, stonden de wethouders van cultuur en ruimtelijke ordening al op de Kop van Zuid om de eerste paal van het nieuwe filmtheater Lantaren/Venster in de grond te slaan. Een trotse Kadir Selcuk: "Ook het geld voor de bouw is goedgekeurd. Er komen vijf filmzalen: twee met elk 140 stoelen; twee met 90 en een met 120." De opening staat gepland voor september 2009.

Ontwerp Alvaro Siza

Split
Moviecenter, Amsterdams bestgesorteerde videotheekketen, is gesplitst. Van de zes eigenaren waarmee het bedrijf 13 jaar geleden in de Molsteeg begon, zijn er tegenwoordig nog drie over. Die runden tot voor kort gezamenlijk vier filialen in de Nederlandse filmhoofdstad. Het vijfde filiaal aan de Jan Evertsenstraat is alweer twee jaar dicht. "Ja, downloaden he, daar kun je weinig tegen doen", zucht Ben Piso, die aantekent dat hij destijds nog niet bij de oprichtersclub zat. Samen met zijn broertje Roy runt hij voortaan de twee Moviecenters aan de Nieuwezijdsvoorburgwal en de Ferdinand Bol. De videotheken aan de Overtoom en de Jodenbree zijn in handen van Jan Nooij. Voor de klant zal er weinig veranderen volgens Piso: "De service blijft gehandhaafd; je kunt gewoon bij alle filialen films blijven inleveren."

Flop of multitop?
Het leek bij voorbaat niet eenvoudig, maar het is regisseur Tom Six, ondanks een uitbreng met 12 kopieën toch nog gelukt. Zijn tienerkomedie honeyz! is in de bioscoop nóg genadelozer geflopt dan diens voorganger gay uit 2004. Waar de subsidievrije homofilm nog 1401 bezoekers trok, bleef de teller bij de tienerkomedie honeyz! al bij 520 steken. Eric de Groot van Just Entertainment, uitbater van de rechten op de film, wijt de tegenvaller aan het zomerse weer bij de uitbreng, eind april. "Jammer, maar we wisten van te voren dat ons publiek niet in de bioscopen lag." Daar heeft De Groot een punt, want honeyz! was de eerste Nederlandse film die gelijktijdig in de bioscoop, op internet, dvd, betaal-tv en mobiele telefoon werd uitgebracht. Hoe is het de film op die andere kanalen vergaan? "Best wel redelijk goed", aldus De Groot, die het een kleine maand na de lancering nog te vroeg vindt om conclusies te trekken. "Er zijn inmiddels zo’n 25.000 dvd’s naar detailhandels verscheept." Verkoopcijfers heeft hij niet paraat, "want niet alle retailers houden dat dagelijks bij." Voor de mobiele- en internet-resultaten verwijst hij naar Toms zus en honeyz!-producent Ilona Six. Die was helaas niet bereikbaar voor commentaar.