De geruchtenmachine – 10 februari 2017

Wild Cinema
"Chronische ontevredenheid over de huidige financieringspraktijk" is de reden dat Stan Schram, eigenaar van Schram Studios in Amsterdam-Noord en producent van onder andere olivier etc., een filmcollectief op poten wil zetten dat goed is voor twaalf films in twee jaar tijd. Schram staat "een Van der Valk-constructie c.q. Cinetone-concept" voor ogen, "waarbij je alles in eigen hand houdt c.q. subsidie gekoppeld is aan een bestedingsverplichting bij een bepaalde studio." Want: "Ik wil niks meer met het Filmfonds te maken hebben omdat het daar beleid is dat grote jongens als Dick Maas een dramaturg krijgen opgedrongen die nog niks bewezen heeft." Het initiatief van Schram, dat luistert naar de werktitel ‘Meeuwenlaan 11, Wild Cinema’ moet worden gedragen door een collectief van makers die in wisselende samenstelling aan een film zullen werken. De oprichtingscommissie bestaat uit Orlow Seunke, Joost Ranzijn en Jane Waldman, "omdat je niet moet proberen Champions League te spelen met iemand die nog moet leren voetballen," aldus Schram, die met zijn Schram Studios al jonge filmmakers steunt. Tijdens een eerste bijeenkomst op 13 oktober waren 22 filmmakers aanwezig, waaronder 15 regisseurs. Hoewel afwezig bij die vergadering, vindt ook Eddy Terstall het plan interessant. "Films moet je snel kunnen maken. Dat geldt zeker voor de films met een bepaalde maatschappelijke betrokkenheid die ik maak. simon kwam wat mij betreft drie jaar te laat." Schram benadrukt dat hem geen bepaald soort film voor ogen staat, maar dat alle soorten films moeten kunnen worden gemaakt en dat iedereen in beginsel welkom is. Per film wordt een budget van zes à zeven ton beoogd, dat behalve een eigen investering van Schram onder meer door externe financiers bijeen kan worden gebracht. Daarnaast wil Schram een beroep doen op het Rotterdams Filmfonds en een nieuw Europees fonds dat toegankelijk is met behulp van een investering van een Nederlandse bank. Na een tweede bijeenkomst deze maand wil Schram op pakjesavond de exacte plannen uit de doeken doen.

Nieuw fonds
"Het is geen wondermiddel, maar elke veertien dagen een Nederlandse film in de bioscoop is het streven," aldus Michiel de Rooij, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Speelfilmproducenten (NVS). Hij doelt op het plan voor een nieuw op te richten ‘matching fund’ dat de NVS heeft ingebracht in de adviesronde van de commissie Brakman die binnenkort een advies over nieuw stimuleringsbeleid aan het ministerie van OC&W uitbrengt. Het matching fund zou wat de NVS betreft een niet-inhoudelijk fonds moeten worden, waar een producent die 65 procent van de voortbrengingskosten bij elkaar heeft, kan aankloppen voor de resterende 35 procent van het filmbudget. Per jaar kan een producent aanspraak maken op maximaal 2 à 2,5 miljoen uit het fonds. Voorwaarde is wel dat een distributeur bereid is 10 procent in het project te stoppen aan MG of P&A-kosten, als check voor de marktpotentie van de film. Van de 20 miljoen die door de politiek voor filmstimuleringsbeleid was beloofd, moet 13 miljoen in het matching fund en 7 miljoen naar het Filmfonds, dat volgens de NVS het voorstel steunt, net als Filminvesteringsmaatschappij Fine. Het Filmfonds wil dat bevestigen noch ontkennen; Fine "sluit niets uit".
Een tweede NVS-voorstel voorziet erin dat het matching fund achteraf als een onafhankelijke ‘collecting agent’ optreedt bij de verdeling van de opbrengsten. De NVS zou daarbij graag zien dat de participatie van het matching fund in het terugbetalingsschema wordt opgenomen als eigen bijdrage van de producent. De Rooij: "Wat de distributeur na uitbreng over heeft, gaat dan terug naar de producent, die in feite wordt vertegenwoordigd door het matching fund. Zo’n fonds kan bijvoorbeeld kritische vragen stellen over het opgegeven aantal verkochte dvd’s en te late of onvolledige betalingen. Als de producent voortaan mee deelt in het succes, kunnen productiebedrijven vlees op het bot krijgen om een mager jaar te overleven, of om voldoende te investeren in de ontwikkeling van projecten. De distributeur houdt zijn ‘distribution fee’, maar Filmfonds, Cobo en Stifo zouden zich in de slotfase bescheidener op moeten stellen." Of het voorstel door Brakman is gevolgd, moet nog blijken uit haar rapport, dat OC&W pas vrij wil geven als er door het ministerie op is gestudeerd. "Over een week of twee" wordt het openbaar gemaakt, met reactie en al.

Afgesnoept
"Minder fraai" noemde Doreen Boonekamp, directeur van het Nederlands Film Festival, het in haar openingsspeech dat er van de door het kabinet toegezegde 20 miljoen euro voor de publieksfilm opeens nog maar 18,1 miljoen over was. Maar waar is die 1,9 miljoen nou toch gebleven? "Dat bedrag is er afgesnoept omdat er nog een gat in de begroting was om doorgifte van televisie mogelijk te maken via de satelliet", laat een woordvoerder van het ministerie van OC&W weten. "Bij de omschakeling van analoge naar digitale televisie moesten regionale omroepen kosten maken. Wij vinden het positief als je de regionale omroep ook via de satelliet kunt blijven ontvangen in gebieden waar nog geen bekabeling is en voor wie bijvoorbeeld in Nieuw Zeeland woont." Waarom moest dat van het filmbudget af? "Het moest ergens vandaan komen en bij het voor film gereserveerde budget was de laatste jaren sprake van onderbesteding. Het zal ook volgend jaar nog een hele klus worden om die 18,1 miljoen op te maken, nu de nieuwe regeling pas in de loop van 2007 van kracht zal worden. Maar het jaar daarop zal het gewoon weer 20 miljoen zijn."

Snoepje erbij
Filmmakers moeten op 22 november misschien maar stemmen op D66, de partij die de afgelopen vier jaar voor de sector in de Tweede Kamer de meeste actie heeft ondernomen. En nog is de koek niet op. D66-fractielid Boris van der Ham, daarin gesteund door SP-kamerlid Fenna Vergeer, diende op 16 oktober de bijna traditioneel geworden motie in om het niet gebruikte deel van de voor de publieksfilm gereserveerde 20 miljoen over te hevelen naar het budget voor 2007. Daarbij fijntjes verwijzend naar het feit dat er in de Miljoenennota 2007 niet 20 maar nog maar 18,1 miljoen over is voor film. De uitslag van de stemming, op dinsdag 24 oktober, was bij het ter perse gaan van deze krant nog niet bekend.

Wandelgang
Drie vrouwelijke vijftig-plus hogeschoolmedewerkers op het Nederlands Film Festival: "Ik vind wel dat we iets meer met de cinema bricolage aan de slag moeten."

A naar B
Distributeur A-Film start per 1 november met de uitbreng van bioscoopfilms in België. Het A-Film-kantoor in Antwerpen, dat zich al bezighield met de uitbreng van dvd-titels in Vlaanderen, zal zich voortaan ook op Wallonië richten. De Belgische An Schepens, die in het verleden onder meer voor Paradiso werkte, wordt verantwoordelijk voor de boekingen. A-film denkt jaarlijks ongeveer 25 titels in de Belgische bioscoop uit te brengen onder eigen naam, naast de ongeveer 40 titels die het al met het Belgische Cinéart aankoopt en onder Cinéart-vlag blijft uitbrengen. In Nederland is A-Film goed voor 50 à 60 titels per jaar. Lopen Nederlandse films als gevolg van deze stap voortaan een groter risico ook de Belgische bioscoop te halen? A-Filmdirecteur Pim Hermeling: "Ja, daar gaan we ons wel hard voor maken. En er komen waarschijnlijk meer Belgische films naar Nederland." Zien Belgische bioscoopgangers straks de wereldbol met de spot op het A-Film-logo uitkomen in Antwerpen in plaats van Amsterdam-Noord? Hermeling: "Goed dat je het zegt, daar moet ik nog achteraan."

Besloten feest
Het best geheim gehouden feest van het jaar was het gala van het 60 jaar bestaande Filmmuseum op donderdag 19 oktober in de Amsterdamse Tuschinski-bioscoop. Waar menige filminstelling een jubileum dankbaar aangrijpt dan wel uitmelkt voor publicitaire aandacht, ging er bij het Filmmuseum zelfs geen persbericht de deur uit. Woordvoerder Dominique Henskens: "Het was een besloten gala-avond voor personeel, vrienden en relaties." Organisator van de gala-avond Marije Kool aan de vooravond van het feest: "Dat is een bewuste keus geweest. Aan het feestje van het 60-jarig bestaan zit geen publieksprogramma vast en er gebeurt vanavond eigenlijk niets dat interessant is voor het publiek. Dat niet alle oud-medewerkers voor de gala-avond zijn uitgenodigd, heeft te maken met de beperkte plek in Tuschinski." Museumdirecteur Rien Hagen fungeerde als ceremoniemeester en vroeg een applausje voor "alle medewerkers". Directeur-generaal Cultuur en Media van OC&W Judith van Kranendonk noemde wel namen en memoreerde wel hoe het Filmmuseum dankzij "mensen als Piet Meerburg, Paul Kijzer en Jan de Vaal" tot stand was gekomen. Ook burgemeester Job Cohen was een van de sprekers (en introduceerde de termen: ‘cinematofielen’ en ‘retroperspectieven’ in het Nederlandse filmidioom). Paul Verhoeven opende als eregast de avond, waarna zijn filmpje de worstelaar (1971) werd vertoond: "Ik kan u verzekeren dat alle rekeningen van de worstelaar zijn voldaan. Ik heb dat gecheckt bij mijn producent Nico Crama", verwees hij naar de betalingsperikelen rondom zwartboek. Vervolgens werd een gerestaureerde kopie vertoond van de film submarine, begeleid door livemuziek. Voor het publiek is die voorstelling nog één keer te zien, op 5 november om vier uur ’s middags in het Filmmuseum, voor de film weer in het archief verdwijnt. Projectleider van het 60-jarig jubileum Leo van Hee: "Na de gala-avond staan er geen grootschalige publieksactiviteiten gepland. Op 29 oktober is er nog de presentatie van het boek over de filmpioniers van Annemieke Hendriks. Het eerder voor december aangekondigde weekendprogramma rond het werk van oud-Filmmuseumdirecteuren zal op zijn vroegst begin volgend jaar plaatsvinden. Het zit nog wel in de pen, maar of het er ook echt van gaat komen, is op dit moment nog onduidelijk."

Aki lust Oscar rauw
Ondanks een recordaantal van 61 filminzendingen voor de Oscar voor beste buitenlandse film, ligt Finland al bij voorbaat uit de race nu regisseur Aki Kaurismäki zijn voor inzending geselecteerde lights in the dusk heeft teruggetrokken. Kaurismäki, waarvan bekend is dat hij geen fan is van president Bush, zou door het nationale selectiecomité niet om toestemming zijn gevraagd. Met zijn weigering om deel te nemen protesteert hij tegen het buitenlands beleid van de Amerikaanse president, zo liet een medewerker van Kaurismäki weten aan het Belgische tijdschrift De Tijd. In 2003, toen Kaurismäki’s the man without a past als Finse inzending een Oscarnominatie in de wacht sleepte, weigerde Aki ook al naar de Verenigde Staten af te reizen voor de ceremonie, uit protest tegen de Amerikaanse invasie in Irak.

Pijplijn
Advocaat Thomas van Vugt van het Amsterdamse advocatenkantoor Blenheim heeft op dinsdag 17 oktober namens twaalf schuldeisers het faillissement aangevraagd van Zwartboek Productie BV. Volgens Van Vugt gaat het om een bedrag van tussen de 50.000 en 75.000 euro dat in totaal 22 betrokkenen nog tegoed hebben. De datum van de behandeling van het verzoek is nog niet bekend. Van Vugt: "Doorgaans zit er een week of drie, vier tussen de aanmelding en de zitting." Of het daadwerkelijk tot een behandeling door de insolventiekamer van de Amsterdamse rechtbank komt, valt echter nog te bezien. "Er zit nog wat meer in de pijplijn. Dat er voor die tijd een schikking wordt getroffen, sluit ik niet uit. In geval van faillissement neemt een curator het stokje over van het zittende bestuur, waaronder de heer Maltha. Maar de film blijft uiteraard draaien." Ziet het Filmfonds, dat de productie van zwartboek met 1,9 miljoen euro ondersteunde misschien nog een rol voor zichzelf weggelegd om verder imagoverlies van de Nederlandse film tegen te gaan? "We gaan ervan uit dat producenten zelf hun verantwoording kunnen nemen. Je kunt je afvragen, als ze dat niet doen, of het Filmfonds dat aan de orde moet stellen. We doen daar op dit moment niet iets actiefs mee."

Schokkend nieuwtje
Het lijfblad voor horror-, sf-, fantasy- en cultfilmliefhebbers Schokkend Nieuws heeft een nieuwe hoofdredacteur. De opvolger van de in Maastricht wonende Roel Haanen is de in Amsterdam woonachtige filmcriticus Phil van Tongeren, die tussen 1992 en 1999 ook al hoofdredacteur was van het filmmagazine. Bestuursvoorzitter Jan Doense van de Stichting Schokkend Nieuws: "Roel blijft in de redactie, maar vond dat hij — letterlijk — te ver van het vuur zat en dat het daarom beter is als iemand die veel meer dagelijks betrokken kan zijn het doet." Van Tongeren: "Qua beleid zal er weinig veranderen." Nieuw in de redactie is Barend de Voogd, volgens Doense "een hardcore vrijwilliger van het AFFF die een aardige pen bleek te hebben en zich zeer betrokken toont." Hij vult de plek op van Bart van der Put, die uit de redactie is gestapt, maar wel gewoon voor het blad blijft schrijven. Doense: "Bart toonde zich te weinig betrokken bij de praktische kant van het maken van het blaadje, qua distributie, verzendklaar maken, dus zeg maar de kleine kloteklusjes." Van der Put: "Schokkend Nieuws is een uit de hand gelopen hobby die dertien jaar geleden is ontstaan. Een normale redacteur schrijft stukken, maar bij Schokkend Nieuws hoort daar ook advertentieverkoop bij en het werven van nieuwe verkoopadressen. Dat is gewoon niet mijn ding. Dat er dit jaar geen verslag was van mijn favoriete filmfestival in Baskenland heeft er niks mee te maken: dat komt omdat ik aan het verhuizen ben."

Onrechtmatige daad
Twee van de zeven aan het woeden der gehele wereld toegekende nominaties voor de gouden ui — de officieuze ‘nationale om-te-huilen-zo-slecht-filmprijs’ — zijn onterecht, zo liet producent Rob Houwer de organisatie weten daags na bekendmaking van de nominaties in een mail. "Ik produceerde de film: uw ‘nominatie’ voor mij als ‘regisseur’ is feitelijk onjuist. Uitsluitend Guido Pieters ensceneerde het woeden der gehele wereld en tekent voor de regie. Zoals de film nu ook in competitite op het Nederlands Film Festival draait, bevat deze voorts géén ‘Meest Nodeloze Nederlandse naakstscene (de ontmaagdingscène), zoals u dat in uw perspublicaties echter wél beweert en die u dus feitelijk onjuist expliciet beschrijft." Twee dagen later, op de dag van de uitreiking, sommeert Houwer de organisatie beide nominaties "onmiddellijk te schrappen" vanwege hun "feitelijke onjuistheid". "Mocht u aan ons verzoek — die tevens een tweetal sommaties beïnhoudt — geen gevolg geven, zijn alle gevolgen van uw dan onrechtmatige daad, waaronder ook die van hoofdelijke aansprakelijkheid, voor uw rekening." Vier uien kreeg het woeden der gehele wereld niettemin toebedeeld, waaronder die voor slechtste film en grootste flop, maar ook die voor Nodeloos Nederlands Naakt en slechtste regie, waarbij de jury meldt dat het "de prestaties van regisseur Guido Pieters als onovertroffen zwak" beoordeelde om daaraan nog toe te voegen: "Het was voor ons dan ook geen raadsel dat Rob Houwer inmiddels een eigen filmfestivalversie zou bedingen (wat hem prompt op een eigen nominatie kwam te staan, maar dat terzijde)." Wat de nodeloze naaktscène betreft, vertelt de organisatie op haar site: "De jury was al van mening dat eigenlijk elke vorm van naakt in deze film nodeloos was. En al was in de filmfestivalversie de desbetreffende draai-aan-mijn-tieten dialoog verwijderd (ons dunkt een bevestiging van de nutteloosheid van de scène), de genomineerde scène bleef nog even nutteloos." Houwer heeft inmiddels laten weten geen films meer in Nederland te willen maken.

Festivals
Op onze website zijn festivalverslagen te lezen uit Rome en Haifa.
Frans Westra bezocht de eerste editie van het Festa Internazionale di Roma, in de internationale vakpers al op voorhand bestempeld als een serieuze concurrent voor het Filmfestival Venetië. "Probleem is wel dat een stad als Rome geen vertoningstructuur heeft in combinatie met (dure) hotels waar het zakendoen zich concentreert." Dat werd opgelost door een festivaldorp te bouwen en tenten voor publieksvertoningen. Westra signaleerde: "Het zijn overigens het soort tenten waarmee het IDFA zijn toekomstige capaciteitsproblemen op het Museumplein met gemak kan oplossen."
Leo Bankersen zag op het 22ste Haifa International Film Festival different sky van voormalig gevechtsofficier in het Israëlische leger Ariel Talpalar en die deed hem wel wat denken aan Hany Abu Assads paradise now, die er vorig jaar in première ging: "Kais Nashef, een van de acteurs uit paradise now, is nu in different sky te zien als een jonge Palestijn die uit alle macht probeert te ontsnappen aan het martelaarsmilieu." Talpalar wil zijn film niet politiek noemen, maar volgens Bankersen is "de grimmige Israëlisch-Palestijnse realiteit niet uit different sky weg te denken. De jonge romantische held held dreigt uitgehuwelijkt te worden aan een Hamas-sympathisante […] voor wie het geen beletsel is de explosievengordel om te hangen."
Dana Linssen zag in Wenen de hamburger lektionen, waarover zij in haar hoofdredactioneel commentaar schrijft en andere films die al dan niet bewust talloze vooroordelen over mensen blootleggen: "In chang: a drama of wilderness (1927) geven king kong-regisseurs Cooper en Schoedsack voor moderne ogen een wel erg aandoenlijk-shockerende kijk op de ‘survival of the fittest’."

Ryninks weg?
Hoofd documentaire Kees Ryninks zal eind dit jaar zijn functie als Hoofd Documentaire bij het Nederlands Fonds voor de Film neerleggen. Hij trad in 2000 aan om het documentairebeleid van het Filmfonds nieuw leven in te blazen. Onder zijn leiding riep het Filmfonds in 2002 het digitale vertoningsnetwerk DocuZone in het leven, waarna in 2004 uitbreiding volgde tot het internationale netwerk CinemaNet Europe (CNE) en de digitale distributeur van arthouse films CinemaDelicatessen. In datzelfde jaar kreeg het Fonds een gevoelige tik op de vingers van de Raad voor Cultuur die zich "grote zorgen" maakte wegens de driedubbelrol die het Filmfonds in DocuZone speelde als financier, distributeur en programmeur. Aan de vermenging van functies moest volgens de Raad zo spoedig mogelijk een einde komen. Distributie en vertoning werden niet gezien als kerntaken van het fonds. Nu gaat het gerucht al een tijdje dat het Filmfonds er naar streeft CinemaNet en Delicatessen met ingang van 2007 te willen verzelfstandigen. Het Filmfonds wil dat niet bevestigen: "Daar is nog geen duidelijkheid over." Is het toeval dat de huidige kapitein net rond die tijd op zoek is naar een nieuw schip? Filmfondswoordvoerder Jonathan Mees: "De reden dat hij gaat stoppen is dat na zes jaar zijn contract niet is verlengd. Het is belangrijk dat er op zo’n post een keer een nieuw iemand komt." Met een op handen zijnde verzelfstandiging van Cinemanet heeft dat volgens Mees niks te maken. Het is dus uitgesloten dat Ryninks daar straks directeur van wordt? Mees: "Daar kan ik niks over zeggen." Ryninks, die wegens verblijf in het buitenland niet voor commentaar bereikbaar was, zegt in het persbericht van het Filmfonds dat hij zich ook na 2007 met digitale distributie blijft bezighouden.

Gillo Pontecorvo
Op 12 oktober overleed in Rome de Italiaanse filmmaker en festivaldirecteur (van het Filmfestival Venetië van 1992-1995) Gillo Pontecorvo (19 november 1919). In zijn necrologie schrijft Egbert Barten: "Gillo Pontecorvo zal vooral herinnerd worden door de zeer krachtige, bijna documentair aandoende speelfilm the battle of algiers (1965). Deze film over de Algerijnse onafhankelijkheidsstrijd trok indertijd sterk de aandacht vanwege zijn rauwe realisme en zijn snoeiharde politieke stellingname. In Frankrijk was de film vijf jaar verboden." Barten beschrijft ook hoe Pontecorvo voor een tv-documentaire begin jaren negentig terugkeert naar Algerije "waar moslims net de verkiezingen hebben gewonnen en [Pontecorvo] er vereerd wordt als held van de dekolonisatie."

Verjaarsfeest
Filmhuis Den Haag vier haar zilveren jubileum van 9 november tot en met 24 december 2006 met een speciaal programma dat uit drie onderdelen bestaat. Een filmprogramma met een belangwekkende titel uit elk jaar (waaronder touch of evil uit 1958 van en met Orson Welles en top hat met Fred Astaire en Ginger Rogers uit 1935), een tentoonstelling over de geschiedenis van het Filmhuis, en een éénmalige terugkeer van het Image & Sound festival uit de jaren tachtig dat zich bezighield met alles op het gebied van nieuwe media, videokunst en installaties.