Boeken – 4 januari 2017

Isabelle Huppert. Woman of many faces, zo heet het fotoboek dat nu al een paar weken door mijn huis zwerft. ‘Many faces’, ja, dat klopt wel. Soms is Huppert blond en blank in een beige jurk, zoals op de foto’s van Juergen Teller uit 2001. Alles is romig aan deze portretten, zelfs de kussens die Hupperts pose ondersteunen. Want poses zijn het allemaal, Huppert is zich steeds bewust van de camera, ze kijkt er vaak recht in, waardoor je het gevoel hebt dat jij niet naar haar kijkt, maar zij naar jou.

Primaballerina
Soms is dat blonde haar dan uitgegroeid, zoals op de foto van Jean-Philippe Charbonnier uit 1984. Huppert is zeventien jaar jonger, maar ze kijkt even strak in de camera. Ze heeft hier een beetje de Meg Ryan-look, met dat losjes naar achteren wapperende korte blonde haar, al zal Meg Ryan nooit zo streng en indringend kunnen kijken, als een panter. Het helpt dat de smalle wenkbrauwen een neurotische hoek vormen. En dat haar lichaam alleen uit spieren en pezen lijkt te bestaan, alsof we met een afgetrainde primaballerina hebben te maken. Aan de andere kant — en hier hebben we zo’n dubbele bodem — heeft Huppert — ook nu, op 53-jarige leeftijd — het lichaam en de blik van een klein meisje. Het is goed te zien op de foto van Edouard Boubat uit 1986. Kleine benen, kleine armen, kleine billen, en dan zo’n bedremmelde blik die om bescherming vraagt.

Geföhnd haar
Het boek, waarin ook minder mooie plaatjes staan van Huppert met een nepperig bungelende sigaret (Patrick Demarchelier, 1981 en Karin Rochol, 1990) of met heel stom geföhnd haar (Nan Goldin, 2004), bevat ook een paar bewonderende teksten van schrijfsters Elfriede Jelinek en Susan Sontag en film- en operaregisseur Patrice Chéreau waardoor Huppert eigenlijk vanzelf een pin-up voor intellectuelen wordt. Ze hebben het bijna allemaal over de actrice die tegelijkertijd aanwezig en afwezig is. Ook Serge Toubiana, voormalig hoofdredacteur van Cahiers du Cinema en tegenwoordig directeur van de Parijse Cinémathèque, die het voorwoord schreef. Hij haalt er Roland Barthes maar weer eens bij, de Franse taalfilosoof en literatuurcriticus. Niet dat die het mysterie weet te ontrafelen, maar Barthes zegt in zijn Camera Lucida: Reflections on Photography wel iets interessants over het ‘ik’ dat nooit lijkt samen te vallen met het beeld van ‘ik’.
Zo’n opmerking kun je wel op Huppert betrekken, die roodharige sproetenkop die zo totaal weggezonken kan zijn in haar eigen wereld, terwijl er een batterij camera’s op haar wordt gericht. Het lijkt alsof ze het allemaal maar laat gebeuren. Als een fotograaf haar naturel wil, dan krijgt hij het naturel. Als een fotografe het Greta Garbo-achtig wil, dan krijgt ze het Greta Garbo-achtig. Huppert speelt het spel mee, van de vamp, van het meisje. Koud en warm tegelijk, daar kom je wel op uit. En daarmee — met dat dubbele — houdt ze je ook op afstand. Ik kan me niet voorstellen dat ik een foto van Huppert aan de muur zou hangen. Bij vriendinnen heb ik het ook nog nooit gezien, een foto van Huppert. Ik koester dan liever dit boek dat ik open en ook weer dicht kan slaan, en dat nog wel even door mijn huis zal slingeren omdat het zo’n mooi mysterie bevat.

Huppert-tour
Isabelle Huppert komt op 6 april naar Filmhuis Den Haag om de nieuwe, zesde filmzaal te openen met het Franse familiedrama nue propriété (2006) van Joachim Lafosse. Huppert is hierin te zien als de moeder van Dardenne-acteur Jérémie Renier. Moeder en zoon hebben een gespannen relatie.
Een dag later, op 7 april, doet Huppert het Fotomuseum Den Haag aan, waar vanaf 16 maart de fototentoonstelling ‘Isabelle Huppert — La Femme Aux Portraits’ is te zien, met werk van onder anderen Richard Avedon, Henri Cartier-Bresson, Annie Leibovitz, Nan Goldin en de Nederlandse fotografe Rineke Dijkstra die de actrice speciaal voor deze presentatie in de intimiteit van haar woonkamer mocht portretteren.
Weer een dag later, op 8 april, is Huppert in Amsterdam om in het Filmmuseum de vertoning bij te wonen van de nieuwe kopie van loulou (1980) van Maurice Pialat, een van de mooiste films in Hupperts oeuvre, waarin ze een erotisch geladen relatie met hunch Gerard Depardieu heeft. Na afloop van loulou is Huppert aanwezig voor een publieksinterview.
De Grote Huppert Film Show begint op 15 maart in Filmhuis Den Haag met het retrospectief ‘Hommage à Isabelle Huppert’, waarin zo’n twintig films van de Franse actrice zijn te zien. Het retro rouleert tevens langs acht andere filmtheaters in het land.

Belinda van de Graaf

Isabelle Huppert. Woman of many faces
Henry N. Abrahams
New York, 2005, 168 p, 24,44 euro

Cinemas of the other. A personal journey with filmmakers from the Middle East and Central Asia
Gönul Dönmez-Colin
2006, Intellect Books, 65 euro
Dreams of a nation. On Palestinian cinema
Hamid Dabashi (red.)
2006, Verso, 26,80 euro
Colins boek is minder breed van opzet dan het eerder verschenen Women, islam and cinema (Reaktion Books, 22 euro), dat reikte van India tot Turkije, en bestaat niet alleen uit vraaggesprekken, maar geeft bij ieder hoofdstuk een inleiding over de geïnterviewde regisseur. Van dezelfde auteur verschijnt bij Wallflower een deel uit de serie 24 Frames: The cinema of North-Africa and the Middle East. Mooie aanvulling op haar boek is de bundel beschouwingen over en portretten van Palestijnse film(regisseur)s), uitgekomen in het kielzog van een Palestijns filmfestival in New York in 2003. Steeds terugkerend thema: de zichtbaarheid, in dit geval het gebrek daaraan.

Federico Fellini: Interviews
Bert Cardullo (red.)
2006, University Press of Mississippi, 23,50 euro
Federico Fellini as auteur. Seven aspects of his films
John C. Stubbs
2006, Southern Illinois University Press, 43,50 euro
Laatst verschenen delen in mooie, maar behoudende reeks Conversations with Filmmakers zijn, naast Fellini, die over de gebroeders Coen en Tarkovski. Eind vorig jaar verschenen Woody Allen en Howard Hawks, deze maand Liv Ullmann en in juli Ingmar Bergman. Interviews doorkruisen hele carrière van de hoofdfiguur, in het geval van Fellini van 1957 tot 1994. Studie van Stubbs concentreert zich op zeven thema’s in ’s mans oeuvre, waaronder zijn komische stijl, dromen, en zijn autobiografie.

The cinema of Todd Haynes. All that heaven allows
James Morrison (red.)
2007, Wallflower Press, 30,40 euro
Ook een prima reeks is Director’s Cuts, maar dan op beschouwend vlak. Deel over Haynes geeft diverse invalshoeken op het overzichtelijke oeuvre van de man tot aan diens nieuweling i’m not there — weer een film over Bob Dylan — die binnenkort in de bioscoop verwacht wordt.

F is for phony. Fake documentary and truth’s undoing
Alexandra Juhasz (red.)
2006, University of Minnesota Press, 25 euro
The material image. Art and the real in film
Brigitte Peucker
2007, Stanford University Press, 31,10 euro
Zeventiende deel uit serie Visible Evidence gaat natuurlijk in op een paar beroemde voorbeelden in het genre van de nepdocumentaire, zoals forgotten silver van Peter Jackson en de ‘surrealistische documentaire’ las hurdes van Buñuel, maar geeft ook theoretisch kader voor het intrigerende onderwerp. Peucker vraagt zich af wat werkelijkheid in film eigenlijk is, en hoe het door (zeer) uiteenlopende regisseurs en genres wordt gesuggereerd, met als uitgangspunt de beeldende kunst en het lichaam.

babel. On the set with Iñárritu: the making of babel
Maria Hagerman (red.)
2006, Taschen, 29,95 euro
Groot formaat fotoboek over totstandkoming van ook in Nederland zeer populaire film is geen sterrenplakboek maar documentair verslag vanaf de set en bevat uitgebreid interview met en commentaar van de regisseur.

Michael Haneke und seine Filme. Eine Pathologie der Konsumgesellschaft
Christian Wessely (red.)
2006, Schueren, 29,95 euro
Pas tweede serieuze studie van Haneke’s werk is bundel filosofische exercities over esthetiek, moraal en beeldcultuur, gecombineerd met twee interviews met de regisseur. Schüren heeft ook een mooie serie over cinematografen — in mei verschijnt bijvoorbeeld het boek Kamerautoren, over de wisselwerking tussen regisseurs en hun ‘Kameraleute’, met portretten van onder andere Sven Nykvist, Henri Alekan en Conrad Hall.

A woman at war. Marlene Dietrich remembered
J. David Riva (red.)
2006, Wayne State University Press, 56 euro
Twee diva’s, twee tijdperken, twee boeken — zowat iedere wereldberoemde fotograaf heeft Huppert voor zijn of haar lens gehad; essays van Elfriede Jelinek en Susan Sontag. Kleinzoon van Dietrich maakte historisch overzicht met getuigenissen en foto’s over zijn grootmoeders rol tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Samenstelling Philip Hartzuiker (theatreandfilmbooks.com)