Boeken – 30 augustus 2012

Terwijl filmmakers en filmwetenschappers zich ieder op hun eigen terrein nog steeds buigen over de vraag ‘wat film is’, onderzoekt de essaybundel Screen Dynamics. Mapping the Borders of Cinema alvast zijn grenzen op. De digitalisering en de bijbehorende alomtegenwoordigheid van schermen in de publieke en private ruimte worden vaak gezien als het einde van de cinema. En daar is veel voor te zeggen, want film in de zin van een materieel object of een vertoning zijn zo aan verandering onderhevig (en aan het verdwijnen) dat je je inderdaad kunt afvragen of je daar nog op dezelfde manier over kunt spreken als 100 jaar geleden. Maar tegelijkertijd hebben anderen, zoals bijvoorbeeld de Amerikaanse filmcriticus Jonathan Rosenbaum (nota bene als kind van een geslacht van bioscoopeigenaren zo goed als naast het witte doek opgegroeid) onder andere in zijn eigen essaybundel Goodbye Cinema, Hello Cinephilia (2010) betoogd dat we misschien niet moeten kijken naar het verlies, maar naar de nieuwe soort cinefilie die dat oplevert.

Torrent-sites
Hoe die er bijvoorbeeld uit kan zien beschrijft de Duitse filmcriticus Ekkehard Knörer (onder andere oprichter van het film, media en cultuurtijdschrift Cargo) in de laatste bijdrage aan de bundel, Movable Images on Portable Devices, hoe hij tegenwoordig films kijkt: online en via torrent-sites. Hij begint zijn relaas met een citaat van de Portugese filmmaker Pedro Costa die bij een belabberde projectie van een van zijn kortfilms in Berlijn gezegd zou hebben dat hij zich daar niet meer druk om kan maken. Hij zou daar aan toegevoegd hebben dat hij die avond een download van een vroege film van Jean Renoir had bekeken die hij ondanks de pixels en het piepkleine scherm beter vond dan veel wat in Cannes onder de beste omstandigheden werd vertoond. Natuurlijk maakt Knörer zich ook zorgen: wat gebeurt er met het idee van filmgeschiedenis en meesterschap, als alles altijd alomtegenwoordig is, maar dan in inferieure omstandigheden? Maar hij blijft voorzichtig gestemd: de aggregaten van Amazon en Netflix leveren hem betere kijktips op dan van zijn vrienden in de echte wereld.

Pop-up cinema’s
De cinema knalt natuurlijk op meer punten uit zijn voegen. Het is een uitdijend heelal. Niet alleen online en digitaal, maar ook in de fysieke wereld van musea en galeries en nieuwe vertoningsplekken als pop-up-cinema’s. Alle stukken in het boek worstelen op een of andere manier met de vraag hoe het idee van de filmvertoning als collectieve en eenmalige gebeurtenis zich daar transformeert. Dat lijkt voor een generatie die totaal gedigitaliseerd is opgegroeid misschien een al te theoretische vraag. Maar dat is het natuurlijk niet. Film zal de toekomst wel overleven, al is het maar in de vorm van het ‘filmische’ (‘cinematic’). Maar wie zich realiseert, als distributeur of vertoner of gewoon als filmliefhebber, dat de meeste filmregisseurs hun werk nog steeds produceren voor een of andere vorm van collectieve, onafgebroken vorm van presentatie, zal zich door de onbevooroordeelde toon van de stukken in deze bundel moeten laten inspireren.

Dana Linssen

Screen Dynamics Mapping the Borders of Cinema | Gertrud Koch, Volker Panthenburg, Simon Rothöhler (eds.) | 2012, FilmmuseumSynemaPublikationen | 181 pagina’s | €20

Boeken kort

Shooting Movies Without Shooting Yourself in the Foot Becoming a Cinematographer | Jack Anderson | 2012, Focal Press | €26,95
Een nieuwe aanwinst in het al vrij omvangrijke boekenaanbod in de categorie ‘Hoe maak je een film?’. Dit boek geeft alle informatie die een beginnend filmmaker of filmstudent kan gebruiken in keurig chronologische hoofdstukken, met voorbeelden, opdrachten en checklijstjes. Het boek onderscheidt zich echter door de humoristische, luchtige toon die de auteur bezigt. Anderson schrijft vanuit zijn eigen ervaring zodat het boek een praktische benadering geeft op het filmvak. Daarnaast houdt het rekening met het krappe budget van de beginnende filmmaker.

Hard to Swallow Hard-Core Pornography On Screen | Claire Hines, Darren Kerr (red.) | 2012, Wallflower | €21,95
Hoewel wij in een sterk geseksualiseerde maatschappij leven is het academische debat over hardcore pornografie nog niet veel verder gekomen dan ongemakkelijke ethische reflecties, zo stellen Hines en Kerr. Met dit boek trachten zij een serieuze, maar ook provocatieve en speelse bijdrage te leveren aan het onderzoek naar dit filmgenre. Het bundelt veertien essays over het onderwerp, voorafgegaan door een inleiding van Hines en Kerr. De essays behandelen onderwerpen als de vrouwelijke agency, de grenzen van genot en de iconografie van de hardcore pornografie. De auteurs belichten de onbekende kant van porno door zich te concentreren op het genre als onderdeel van onze visuele cultuur.

The Storyboard Artist A Guide to Freelancing in Film, TV and Advertising | Giuseppe Cristiano | 2012, Michael Wiese Productions, | €22,95
Dit boek geeft een laagdrempelige, gedetailleerde uitleg van het vak storyboarding. Het is gericht op de freelancer die nog niet veel ervaring heeft met het maken van storyboards. In simpele bewoordingen en met duidelijke tekeningen wordt elk aspect van het proces doorlopen. De lezer krijgt een spoedcursus in de technische aspecten van het storyboarden en over de filmwereld en zijn/haar (nieuwe) rol hierin, om daarna als een ware insider aan de slag te kunnen gaan.

The Black Hole of the Camera The Films of Andy Warhol | J.J. Murphy | 2012, University of California Press | €23,95
De bijdrage van Andy Warhol aan de avant-garde film in de jaren zestig wordt volgens Murphy wel erkend door filmhistorici, maar vaak verkeerd begrepen. In dit boek probeert de hoogleraar dat recht te zetten door op gedetailleerde wijze de filmografie van Warhol te analyseren. In een chronologische, gedegen behandeling van de films wordt er veel aandacht besteed aan de samenwerkingen die Warhol tot stand bracht en de performatieve kwaliteit van zijn films.

Samenstelling Anne de Loos | International Theatre & Film Books | Leidseplein 26 | 1017 PT Amsterdam | t 020 6226489 | theatreandfilmbooks.com