Boeken – 25 november 2016

Woody Allens nieuwste film cassandra’s dream is deze maand te zien op de filmfestivals van Venetië en Toronto. De Schotse acteur Ewan McGregor en de Ierse acteur Colin Farrell beloven twee Londense broers te zijn die in de financiële problemen zitten. Tot ze een beeldschone gelukszoeker ontmoeten, een gevaarlijke vrouw die hen het boevenpad op lokt, en die de rivaliteit tussen de broers laat ontvlammen. cassandra’s dream is na match point en scoop de derde Woody Allen-film die in Londen is gemaakt. Volgens geruchten gaat het om een dramatische vertelling à la match point. Op YouTube, waar de trailer de ronde doet, is alvast wat vuurwerk te horen: ‘Family is family! Blood is blood!’
Tegelijkertijd wordt er in Spanje druk aan nummer 38 gewerkt: ‘Woody Allen Spanish Project’. Informatie over dit nieuwe project is, zoals gewoonlijk, beperkt, maar de schilder die een relatie krijgt met twee Amerikaanse toeristen, moet wel Javier Bardem zijn, en zijn jaloerse ex-vriendin is natuurlijk Penélope Cruz.
Daar, ergens in Noord-Spanje, kreeg Woody Allen eind juli ook het bericht van de dood van Ingmar Bergman, zijn favoriete regisseur. In augustus werd hij er kort over geïnterviewd in Time. Relevant in Bergmans oeuvre noemde hij vooral de existentiële drama’s, ook voor volgende generaties. Hoe ingewikkeld het wel niet is: relaties, communicatie, religie en de gedachte te zullen sterven. In een ander stuk dat Woody Allen in augustus zélf in The New York Times schreef, noemde hij Bergman ’the great cinematic poet of mortality’. En hij kan het weten. In zijn eigen oeuvre speelt de dood — ‘die onvermijdelijke schaakmat’ — een even belangrijke rol. In een nieuwe verhalenbundel is ‘zij’ (of is de dood een ‘hij’?) ook weer prominent aanwezig.

Fun de siècle
‘Mere anarchy’ is de eerste Woody Allen-bundel in vijfentwintig jaar, met achttien korte en kostelijke verhalen, de een nog absurder en kafkaësker dan de ander. De laatste tien verhalen verschenen eerder in The New Yorker; de eerste acht zijn spiksplinternieuw, zoals ‘This nib for hire’, waarin Flanders Mealworm op een dag wordt gebeld door een filmproducent. Of hij om 15.30 uur naar het Carlyle Hotel kan komen, Royal Suite, voor een bespreking. De vraag is of hij een ‘novelization’ wil maken van een film met de Three Stooges. En de producent wil ook best uitleggen wat dat is, ‘novelization’. ‘It’s when a movie does good numbers. The producer hires some zombie to make a book out of it.’ Later, als Mealworm aan het voorlezen is, duikt de bekende vraag op: ‘He wondered if there was a god or any purpose at all to life or any design behind the universe.’
In een later verhaal , ‘Sing, you Sacher tortes’, wordt een Weense musical bij elkaar gefantaseerd, ‘Fun de siècle’, waarin Alma Mahler de lokale seksbom is. En daar hebben we ‘m weer, de vraag: ‘How does Mahler triumph over his fear of death?’ Antwoord: ‘By dying. I figured it out — it’s really the only way.’ Het verhaal ‘Strung out’ begint ermee dat eindelijk alles te verklaren is, als je elke dinsdag maar de wetenschapsbijlage van The Times leest: ‘I am greatly relieved that the universe is finally explainable. I was beginning to think it was me.’

Witte truffel
Nogal wat verhalen worden in gang gezet door absurde kleine berichtjes in de krant, The New York Times. Het zijn berichtjes die vaak aan het begin van een verhaal worden geciteerd. Zo is het fantastische ‘How deadly your taste buds, my sweet’ blijkbaar ontstaan uit een bericht over een witte truffel die geveild is voor 110.000 dollar. De truffel ging naar een anonieme koper in Hongkong. Woody Allen fantaseert dan over een catalogus van Christie’s waarin foie gras staat, die voor 8 miljoen dollar van de hand gaat. De eendenleverpastei blijkt later fake te zijn. Het spulletje wordt ontmaskerd als leverworst. Dan duiken er asperges op van Cartier, en wordt de beroemde Mandalay truffel uit het British Museum gestolen. De vraag is even, wat de dieven met de truffel zullen doen, een omelet bakken, of een villa kopen op Capri? Okay, en nog eentje dan: de man die kaviaar bestelt en zijn vinger snijdt aan de scherpe punt van de toast.
Woody Allen laat de dingen fantastisch ontsporen in zijn verhalen. Zijn leidraad is vaak de nachtmerrie. Zo zadelt hij een rijk echtpaar uit Park Avenue op met een nanny die tijdens haar verblijf een boek over het echtpaar heeft geschreven, een boek dat ze wil gaan publiceren. Het verhaal ‘Nanny dearest’ bevat onder meer een anekdote over twee tic-tacs die de nanny van de vrouw des huizes ’te leen kreeg’, en die ze terug moest bezorgen.
En energiek opent Woody Allen — 71 jaar — een volgend verhaal: ‘Jogging along Fifth Avenue last summer…’ Gelukkig maar.

Belinda van de Graaf

Mere anarchy
Woody Allen
Ebury Press, 2007, 160 p, 24 euro

Sentimental fabulations, contemporary Chinese films. Attachment in the age of global visibility
Rey Chow
2007, Columbia University Press, 26,50 euro
Playing to the world’s biggest audience. The globalization of Chinese film and television
Michael Curtin
2007, University of California Press, 26,80 euro
Het wereldwijde Chinese publiek voor film is groter dan het niet-Chinese publiek van de VS en Europa samen. Uitgangspunt van Curtins boek is dan ook, dat dit gigantische potentieel de hegemonie van Hollywood omver zal werpen, in zijn boek bevestigd in vraaggesprekken met een aantal mediatycoons. En dat is weer een nieuwe impuls voor de Engelstalige studie van de Chinese film; Chows boek onderzoekt aan de hand van hedendaagse Chinese regisseurs (Wong Kar-wai) het begrip sentimentaliteit en baseert zich daarbij op veelal westerse theoretici als Mulvey, Deleuze en Bazin.

Bombay cinema. An archive of the city
Ranjani Mazumdar
2007, University of Minnesota Press, 26,50 euro
City flicks. Indian cinema and the urban experience
Preben Kaarsholm
2007, Seagull Books, 29,95 euro
In filmsteden Calcutta en Bombay kunnen alleen al 30 miljoen mensen meepraten over hun ‘urban experience’ — niet zo’n gek uitgangspunt dus voor een boek over Indiase film. City flicks (van uitstekende Indiase uitgever Seagull) is een ruim opgezette (congres)bundel, Mazumda’s boek concentreert zich op Bombay en stelt dat ‘cinema is… the major reservoir of the urban experience in India’.

Image + Territory. Essays on Atom Egoyan
Monique Tschofen
2007, Wilfrid Laurier University Press, 26,80 euro
Fikse bundel essays over de Armeens-Canadese regisseur bevat niet alleen stukken over (onderdelen van) zijn films tot en met where the truth lies uit 2005 — en ruime aandacht voor Egoyan’s beeldende oeuvre — maar ook een tweetal uitgebreide interviews en een uitvoerige bibliografie.

The image to come. How cinema inspires photographers
Serge Toubiana
2007, Magnum/Steidl, 49,95 euro
The image to come, zo zette Henri Cartier-Bresson speelfilm af tegen zijn eigen métier. Deze catalogus van de tentoonstelling in de Cinémathèque Française het afgelopen jaar laat deze twee verwante kunstvormen elkaar ontmoeten, en dat levert een diverse verzameling op van stills, foto’s en teksten op het snijvlak van journalistiek, reportage, essay en beeldende kunst.

The future of the image
Jacques Rancière
2007, Verso 29,95 euro
Wat is beeld? Hoe is de definitie van de term ‘beeld’ veranderd in de loop van de vorige eeuw? Wat is representatie? Wat is anti-representatie? In klein manifest bestrijkt Rancière kunst, film, politiek en filosofie om deze vragen te ontleden.

Brazil on screen. Cinema Novo, new cinema, utopia
Lúcia Nagib
2007, I.B. Tauris, 30,40 euro
Met nadruk op Cinema Novo en films uit de jaren negentig geschreven analyse van de Braziliaanse film aan de hand van thematische hoofdstukken maakt nieuwsgierig naar nationale cinema naast de films van Salles.

The Frodo franchise. The lord of the rings and modern Hollywood
Kristin Thompson
2007, University of California Press, 31,95 euro
The cinematic mode of production. Attention economy and the society of the spectacle Jonathan Beller
2007, Dartmouth College Press
Thompons verslag is geen ‘making of’ maar, zoals de titel al aangeeft, een beschrijving van een onderzoek naar de totstandkoming van de film, en vooral ook naar de enorme explosie van LotR-materialen die in het kielzog van deze ‘indie’ (!) op de markt kwamen. Theoretischer, en met gebruik van marxistisch jargon, is Bellers boek over de visuele economie en het productieproces dat film is. Sterker: als filmkijkers leveren we ‘value-productive labor’!

Ladies or gentlemen. A pictorial history of male cross-dressing in the movies
Jean-Louis Ginibre
2005, Filipacchi Publishing, 69,99 euro
Mannen in vrouwenkleren dragen soms een hele film (tootsie, priscilla), soms zijn ze niet veel meer dan een flauwe grap in de zijlijn. Hier verzameld in een historisch overzicht van 700, soms hilarische, zwart-wit foto’s uit vooral Engelstalige films.

Samenstelling Philip Hartzuiker (theatreandfilmbooks.com)