Boeken: 25 Encounters

Het vijftigjarig bestaan van IFFR wordt gevierd met een publicatie rond ontmoetingen tussen prominente festivalverwanten, onder wie filmmakers Olivier Assayas en Apichatpong Weerasethakul.

De viering van de vijftigste verjaardag van het filmfestival van Rotterdam viel afgelopen januari voor de tweede keer in het water. De uit jubileumjaar 2021 doorgeschoven activiteiten werden opnieuw opgeschort, het festival moest voor de tweede keer vrijwel volledig online – extra wrang omdat op de IFFR-slotdag de versoepelingen van het coronabeleid werden ingezet.

Zo werd wat eerst bedacht was als live programma, met filmvertoningen en gesprekken tussen vijftig ‘verwanten’ van het festival, uiteindelijk omgevormd tot de boekuitgave 25 Encounters.

Het is een kloeke uitgave van 320 pagina’s op A4-formaat, kleurrijk en levendig, zowel wat betreft de vormgeving als de inhoud van de gesprekken. Het koffietafeleffect wordt wel enigszins teniet gedaan door de slappe paperback-omslag – dat had iets chiquer gekund. Toch wordt het alleszins goedgemaakt door de rijke collectie gesprekken tussen deze 51 personen. Of eigenlijk meer, want elke ontmoeting werd gemodereerd door een IFFR-­programmeur of andere vertegenwoordiger van het festival (onder wie Filmkrant-redacteur Hugo Emmerzael).

Elk gesprekskoppel selecteerde samen ook een film, die (net als het jubileumprogramma van vorig jaar) steeds tijdelijk online beschikbaar is. Het derde en laatste deel is tot en met 5 mei te zien op IFFR Unleashed, de streamingdienst van het festival, en bevat onder meer films van Michael Haneke en Charlie Chaplin.

Cultus
IFFR is inmiddels zo oud, merkt huidig festivaldirecteur Vanja Kaludjercic in haar introductie op, dat de meeste van haar medewerkers (net als zijzelf) nog niet geboren waren toen de eerste editie plaatsvond.

Een aantal gesprekken duiken in de roemruchte geschiedenis. Journalist Hans Beerekamp en filmprofessional Monica Galer memoreren in het openingsstuk van de bundel de vroegste jaren van wat toen nog Film International heette, en de cultus rond de in 1988 overleden oprichter Huub Bals. Ook de gesprekken tussen voormalig festivaldirecteur Emile Fallaux en filmmaker Mijke de Jong, en tussen Kaludjercic en voorganger Simon Field duiken elk op hun manier in de historie.

Maar een traditioneel overzicht van de festivalgeschiedenis is deze uitgave zeker niet – eerder een zoektocht naar wat het hart ervan was, is en wordt. Of, zoals de kop boven de introductie door Kaludjercic het omschrijft: ‘Het verleden voorspellen, het heden verbeelden, de toekomst herinneren. Niet per se in die volgorde.’

Festivalmix
Naast Kaludjercic, Fallaux en Field komen ook de overige voormalig festivaldirecteuren aan het woord. Marco Müller bespreekt met filmmaker Li Dongmei de onafhankelijke Chinese cinema. Sandra den Hamer, nu (scheidend) directeur van Eye Filmmuseum, duikt met Unifrance-directeur Daniela Elstner in de rol van nationale filminstituten. Rutger Wolfson en de Palestijnse filmmaker Kamal Aljafari spreken over de kruisverbanden tussen film en beeldende kunst. En Bero Beyer plaatst in zijn gesprek met filmproducent Christine Vachon festivals in de bredere context van de filmindustrie.

Voor het gros van de lezers zullen echter de ontmoetingen waarbij filmmakers betrokken zijn het meest tot de verbeelding spreken. Die tonen dezelfde mix van onbekend talenten, klinkende namen en niche-grootheden die ook het festival zelf kenmerkt. De gesprekken waaieren uit over de hele wereld, van Brazilië (met regisseurs Felipe Barbosa en Júlio Bressane) tot Zimbabwe (met Ayoka Chenzira en Tsitsi Dangarembga).

De bekendste sprekers zijn Olivier Assayas (die met collega Mary Stephen praat over de filmische nalatenschap van Eric Rohmer), Costa-Gavras (die met de Duitse regisseur Robert Schwentke in hun Hollywood-ervaringen duikt), Sergei Loznitsa en animatiegrootheid Yuasa Masaaki. Die laatste twee, in gesprek met respectievelijk de Russische filmhistoricus Naum Kleiman en filmwetenschapper Jennifer Lynde Barker, zijn eerder klassieke interviews.

Uiteraard ontbreekt ook Apichatpong Weerasethakul niet, die al vanaf zijn door het Rotterdamse Hubert Bals Fonds gesteunde debuut Mysterious Object at Noon (2000) een nauwe band met het festival heeft. Als hekkensluiter van de bundel krijgt hij, samen met verstokt filmfan Alex Mekking, zelfs het laatste woord. “Een festival is meer dan een festival”, stelt hij in zijn slotwoorden. “Het is een bron van ideeën, vriendschappen en intimiteit.”

Hetzelfde kan gezegd worden over deze cinefiele bundel. Een festival op papier.

25 Encounters, Gerwin Tamsma (concept) | 2022, Stichting International Film Festival Rotterdam | 318 pagina’s | €25