Actie! Op de set van De veroordeling

Kerkhoflaantje,
Egmond aan Zee
15 februari 2019,
16.56 uur

“Hoelang gaat het ongeveer duren?”, wil regisseur Sander Burger weten. “Ga maar uit van een minuut”, antwoordt een man, die bezig is een met spanbanden aan een katrol bevestigde grafsteen omhoog te takelen. “Okee”, riposteert Burger. “Dan mag ‘ie al een stuk in de lucht hangen als de drone overvliegt.”

In Egmond aan Zee vinden opnamen plaats voor De veroordeling, een verfilming van het boek De Deventer moordzaak: het complot ontrafeld van onderzoeksjournalist Bas Haan. Daarin draait het om de langlopende rechtszaak na de moord op de gefortuneerde weduwe Jacqueline Wittenberg in 1999. In december 2000 werd Ernest Louwes veroordeeld tot een gevangenisstraf van twaalf jaar. In 2003 besliste de Hoge Raad echter dat er gronden waren voor herziening. Louwes’ gevangenisstraf werd midden 2003 opgeschort, maar in februari 2004 op basis van nieuw opgedoken DNA-materiaal alsnog bekrachtigd. In februari 2005 werd Louwes’ beroep door de Hoge Raad verworpen, waarmee zijn veroordeling voor de moord onherroepelijk werd.

Begin 2006 besloot het Openbaar Ministerie tot nieuw onderzoek naar het bewijsmateriaal, nadat opiniepeiler Maurice de Hond de aandacht had gevestigd op mogelijke fouten in het onderzoek. Michaël de Jong, die volgens De Hond de werkelijke moordenaar is, zou het mes waarmee de moord was gepleegd in het graf van de weduwe Wittenberg hebben gegooid. Het graf werd op last van het OM geopend, maar er bleek geen mes in te liggen.

Het is aan het einde van een koude vrijdagmiddag; het pittoreske begraafplaatsje in Egmond aan Zee doet dienst als de begraafplaats in Deventer waar het familiegraf van de Wittenbergen ligt. Hun namen zijn met plakletters op een 800 kilo zware steen aangebracht. Achter het hek dat de begraafplaats van het Kerkhoflaantje scheidt staat een NOS-busje geparkeerd; ernaast staan een rij camera’s en tientallen figuranten die straks het opgewonden journaille moeten spelen.

Weer wat verderop staat Fedja van Huêt (die Bas Haan speelt) een echte journalist te woord. “Ik ga als journalist op zoek naar de waarheid. Want er wordt een onschuldige aangewezen, omdat Louwes nu eenmaal onschuldig moést zijn. Deze film gaat over beeldvorming, over de kracht van de media, en dat er soms maar iets wordt geroepen, en wij dat dan allemaal maar voor waar aannemen.”

“Toen wij negen jaar geleden aan dit filmplan begonnen, was fake news nog geen begrip”, expliceert BIND-producent Joram Willink. “Als je met de ogen van nu naar de geschiedenis van de Deventer moordzaak kijkt, val je van de ene verbazing in de andere. De veroordeling gaat over het verdraaien van de feiten, trial by media en hoe fake news ineens als waarheid kan worden beschouwd.”

De reporters worden door een productiemedewerker nog wat verder verspreid achter het hek. Burger vraagt of de massieve grafsteen nog een stukje verder omhoog getakeld kan worden. De witte tent van het OM moet een kwartslag worden gedraaid, dat ziet er volgens Burger beter uit als de drone overvliegt. Een aantal figuranten heeft zich in witte pakken gehesen en zachtblauwe handschoentjes aangetrokken.

“De technische recherche moet wat heen en weer lopen; het is belangrijk dat het dynamisch blijft”, zegt Burger. “En als de drone overvliegt, moet alle crew buiten beeld staan.” Hij loopt nog eens om het graf heen. “Hebben we eigenlijk al contact met de man van de drone?”, vraagt hij dan.

“Nee”, antwoordt de opnameleider. “Ik ga hem nu zoeken.” Als hij drie passen in de richting van de oprijlaan heeft gezet, klinkt er al een zacht gezoem boven het kerkhof. “Mooi”, zegt Burger. “Als we een beetje opschieten, draait de zon mooi met ons mee.”

De veroordeling | Nederland, 2020 | Scenario Bert Bouma en Sander Burger | Regie Sander Burger | Producent Joram Willink en Piet-Harm Sterk (BIND) | Uitvoerend producent Marije Hondelink | Camera Sal Kroonenberg | Montage Manuel Rombley | Art direction Jorien Sont | Kledingontwerp Manon Blom | Haar en make-up Françoise Mol | Muziek Jorrit Kleijnen en Alexander Reumers | Met Fedja van Huêt, Yorick van Wageningen, Lies Visschedijk | Kleur | Omroep KRO-NCRV | Distributie September Film | Te zien vanaf 2020