Actie! Op de set van Natasja Kensmil – Into the Darkness

Van Diemenstraat, 1013 CR Amsterdam
5 januari 2022, 14.18 uur

“Je staat op mijn tekening”, zegt beeldend kunstenaar Natasja Kensmil tegen cameraman Jurgen Lisse, die tijdens het filmen per ongeluk op een van haar kostbare prenten is gaan staan. “Sorry, je mag me straks slaan”, antwoordt Lisse terwijl hij onverstoorbaar doorfilmt maar toch maar een stapje achteruit zet.

In Kenmils enorme, opvallend lege atelier aan het IJ in Amsterdam – er staan slechts drie grote schildersdoeken tegen de muren, achterstevoren – schiet regisseur Lisa Boerstra nog wat inserts voor Natasja Kensmil – Into the Darkness [werktitel], haar documentaire over de Amsterdamse kunstenaar die vorig najaar de Johannes Vermeer Prijs (de Nederlandse staatsprijs voor de kunsten ter waarde van honderdduizend euro) kreeg uitgereikt door demissionair 
minister Ingrid van Engelshoven.

De eerste plannen voor de film dateren al van veel eerder, uit 2018, toen Kenmil nog niet was doorgebroken. Interakt-producent René Mendel hield destijds al van haar werk; bovendien vond hij haar aardig en interessant, zo had hij ontdekt bij het produceren van René Roelofs’ Hollandse meester-aflevering (2011) over Kensmil.

Voor de regie benaderde hij Boerstra, die eerder al Hollandse meester-portretten over Juul Kraijer, Jennifer Tee en Michael Tedja had geregisseerd, en met wie Mendel de lange documentaire Leaving Limbo over Jennifer Tee had gemaakt. Boerstra – ze studeerde kunstgeschiedenis en rondde in 2004 de Filmacademie af – filmde de afgelopen tweeënhalf jaar onder meer bij Kensmil thuis, in haar volkstuintje en in haar oude atelier; tijdens de Vermeerprijsuitreiking in Het Hem in Zaandam; bij een verzamelaar in Heemstede; in de Hermitage en het Stedelijk Museum in Amsterdam en in Kunsthal KAdE in Amersfoort, waar afgelopen winter A Poison Tree stond, Kensmils eerste overzichtstentoonstelling in Nederland.

Boerstra is al bezig met de montage; er komt een lange versie die in Eye Filmmuseum en een aantal musea te zien zal zijn en een kortere versie voor televisie. In Kensmils atelier maakt Boerstra nog een aantal inserts voor die lange versie, van Kensmils tekeningen en van de kunstenaar die door haar schetsboek bladert (“Moet ik heen- of terugbladeren?”). Daarna gaat de ploeg nog één keer naar de Amsterdam Museumvleugel van de Hermitage, waar een serie sinistere schilderijen van archetypische regentessen te zien is, die Kensmil maakte als aanvulling op de vaste tentoonstelling Groepsportretten van de zeventiende eeuw.

Terwijl Lisse zijn werk doet vertelt Kensmil dat haar atelier zo leeg is omdat ze het pas net heeft én omdat bijna alhaar schilderijen sowieso zijn verkocht aan musea, banken en verzamelaars. Het loopt via Andriesse Eyck Galerie, die vijftig procent krijgt, zegt ze. Lisse vindt dat vreselijk veel; de cameraman betaalt zijn agent maar twintig procent.

Natasja Kensmil – Into the Darkness  Nederland, 2022 | Scenario en regie Lisa Boerstra | Productie René Mendel & Mira Mendel (Interakt) | In coproductie met Avrotros | Uitvoerend producent Nikki Thie | Camera Jurgen Lisse | Montage Christine Houbiers | Muziek Bram Meindersma  | Kleur, 55 minuten | Omroep AVROTROS | Te zien op vrijdag 25 maart in Eye (première), daarna vertoningen in onder meer het Amsterdam Museum, de Ateliers en het Stedelijk Museum Amsterdam, het Dordrechts Museum en het Fries Museum in Leeuwarden | Uitzending in april of mei