Actie! Op de set van Yours in Solidarity
Valentijnkade 131, 1095 KH Amsterdam, 18 april 2012, 12.05 uur
“Het is echt heel grappig zo, maar het is net wat te veel. Kun je het ietsje kleiner houden?” In een hoek van het hoofdgebouw van het kinderparadijs Jeugdland in Amsterdam Oost staan twee mannen te praten. Althans, de één haalt herinneringen op aan zijn oude liefdes in een commune, aan het grote hart dat hij had, aan de jaloezie. Hij zegt dat ‘ie zich niet schuldig had hoeven voelen, maar dat wel deed. De ander knikt begrijpend.
De man verspreekt zich een paar keer, wat logisch is, want hij moet enorme lappen tekst zien te reproduceren. En gerepeteerd is er niet of nauwelijks; de camera begint direct te draaien. In de meeste gevallen vindt regisseur annex kunstenaar Nicoline van Harskamp het ook niet erg; ze past ter plekke de tekst aan, improviseert, schrapt een paar regels of laat het gewoon nog een keertje opnieuw spelen. Maar nooit vaker dan drie keer. Er is namelijk haast; de complete lowbudgetfilm moet in vier dagen zijn opgenomen.
Yours in Solidarity heet het kunstproject van Van Harskamp, die in 2009 de Prix de Rome won voor haar videokunst en geënsceneerde debatten over formele en informele machtsstructuren. Het project sluit aan op Any Other Business, een videoserie die voorjaar 2012 te zien was in Stedelijk Museum Bureau Amsterdam, waarin Van Harskamp de tegenstrijdigheden blootlegt tussen uiteenlopende ideologische opvattingen en de personen van vlees en bloed die die opvattingen verwoorden, maar hun ego’s en eigenaardigheden niet zomaar opzij kunnen zetten.
In Yours in Solidarity draait het om de Nederlandse anarchist Karl Max Kreuger (1946-1999). In zijn nalatenschap bevinden zich honderden brieven waarin amateur-ideologen verhalen over hun persoonlijke en politieke belevenissen tussen 1989 en 1999, de drempel van wat een nieuw politiek tijdperk leek te worden. In geënsceneerde interviews en een grote bijeenkomst worden de levensverhalen van veertig van hen gereconstrueerd.
In Jeugdland zijn allemaal gestencilde postertjes aan de muren bevestigd; overal liggen anarchistische tijdschriften, manifesten en foldertjes over individuele vrijheid en gezamenlijke verantwoordelijkheden. Wie geen monoloog heeft, wordt verzocht zo veel mogelijk in character op de set rond te lopen en met de andere ‘personages’ over hun gedeelde anarchistische verleden te praten.
Terwijl de opnames doorgaan, is in de keuken ‘Actiekeuken Rampenplan’ bezig een vegetarische maaltijd te bereiden. “We wilden geen filmcatering”, zegt producente en filmmaker Bea de Visser. “Dat past hier niet bij. Normaal koken ze bij manifestaties. De koks zijn allemaal anarchist. Eén is tevens acteur, die doet ook mee aan de film.”
Dan wordt De Visser weggeroepen. Voor de deur staan hardlopers die zich willen omkleden en leden van een fanfare die in Jeugdland moeten repeteren. De hardlopers worden via de zijdeur naar binnen geleid, de fanfare moet maar eventjes wachten. De sfeer op de set wordt nóg wat anarchistischer, maar Van Harskamp laat zich er niet door van de wijs brengen. Ze staart geconcentreerd naar de monitor en geeft haar acteurs dan opdracht voor een derde en laatste take. “Geluid, camera… en actie!” De Visser: “Ze regelt het allemaal zelf. Dat is het grote verschil tussen een regisseur uit de filmwereld en eentje uit de kunstwereld.”
Yours in Solidarity Nederland, 2012 | Regie, scenario, montage en productie Nicoline van Harskamp | Camera Benito Strangio, Jelle Van Der Does | Uitvoerend producent Bea De Visser/Anotherfilm | Met Paula Juan Lima, Brett Cabot, Ralph de Rijke, Hank Botwinik, Ronald de Bruin, René van Asten, Marike van Weelden, Karolina Joniec, Annette Hildebrand, Janna Fassaert, Mark Bellamy, Gusta Geleijnse, Catherine Lord, Carlos García Estévez, Dimitri Ivanov, Dic van Duin | Yours in Solidarity, tot stand gekomen met bijdragen van het Filmfonds en het Mondriaanfonds, gaat in première op Manifesta 9, de reizende biënnale voor hedendaagse kunst die van 2 juni t/m 30 september 2012 plaatsvindt in de voormalige kolenmijn Waterschei in Genk, België. Daarna is het filmpje onder meer te zien in Shanghai, Graz en Zagreb; over Nederlandse vertoningen worden nog besprekingen gevoerd