Actie! Op de set van The Big One

Plantage Kerklaan 38-40, 1018 CZ Amsterdam, 16 januari 2011, 18.29 uur

“Mijn familie is Amerikaans. Mijn vader was pantomime-acteur, mijn grootvader filmproducent. Hij heeft nog films gemaakt met Claudia Cardinale. Ik ben dan wel in Amsterdam geboren, ik heb wel dezelfde, zeg maar Amerikaanse attitude: als je iets wilt, moet je het gewoon doen.”

In het Planetarium van Artis neemt beeldend kunstenaar Gabriel Lester de half uur durende film The Big One op. Met meer dan tweehonderdvijftig figuranten. In drie dagen. Preciezer: in drie halve dagen. Stipt om 16:40 uur mogen cast en crew naar binnen; rond middernacht gaan de lichten weer uit.

Lester schrijft verhalen en maakt kunstfilms en kunst, vooral ruimtelijke installaties. Hij realiseerde slechts één echte fictiefilm, The Last Smoking Flight (2010). Ook in vliegende vaart: binnen drie maanden heeft hij de kortfilm geschreven, gecast, opgenomen en gemonteerd.

Tussen de bedrijven door werkt Lester aan een speelfilm, De remigrant, over een man die twintig jaar geleden uit Nederland vertrok om bij zijn terugkomst te ontdekken dat er mensen hebben geleden onder zijn afwezigheid (“Zelf gefinancierd, uit opdrachten”) en hij is bezig met een found footage-documentaire, De geschiedenis van de lottobal.

Die productie staat nu “on hold”. Eerst moet The Big One klaar, die min of meer over hetzelfde onderwerp gaat, maar dan in fictievorm. De deadline is twaalf februari; dan opent Lesters eerste grote museale solotentoonstelling Suspension of Disbelief in Boijmans Van Beuningen.

Lester heeft in het Rotterdamse museum twee grote zalen tot zijn beschikking, samen ruim duizend vierkante meter, waarin hij de diverse aspecten van het (nood)lot belicht. Dat gebeurt middels een “totaalinstallatie” bestaande uit tien kunstwerken, deels oud en deels nieuw gemaakt, lichtwerken, objecten, diaprojecties en twee korte films.

Cleromancy #2 toont op abstracte, hallucinerende wijze een lottotrekking; het impressionistische The Big One heeft een “rituele lotbezwering” als onderwerp. Lester verbeeldt de grilligheid van het lot en legt de menselijke drang bloot om door middel van rituele handelingen het lot te begrijpen, te beïnvloeden, te beschrijven en te bezweren. Een theatraal spektakel moet het worden, waarin het nummer op het lottoballetje slechts een metafoor is voor Het Lot. Hoop vormt een wezenlijk onderdeel van de loterij; hoop op toegang tot het Paradijs.

In het Planetarium is een zaaltje ingericht waar een grote lottotrekking plaatsvindt. Op de eerste rij zitten prachtig aangeklede ‘gelukzoekers’. Ervoor ligt een rails in een halve cirkel, waarover de camera langzaam beweegt.

“Welkom allemaal”, zegt Lester. Hij draagt een zelf ontworpen pak met nummertjes erop; later op de avond heeft hij nog een cameo als de hofnar. “We gaan zo met zijn allen een film maken.” Het is dan net 6 uur, en iedereen zit klaar in vol ornaat: goochelaars, acrobaten, notabelen. Een paar minuten later draait de camera al. Lester doet voor hoe een man in smoking naar zijn lot moet kijken, een paar minuten later staat het er naar tevredenheid op en legt hij een vrouw in hagelwitte bruidsjurk uit hoe ze met een talisman moet spelen. “Laat ’m langzaam door je handen gaan. Langzaam, nog langzamer… Ja goed, dit is een prachtig beeld.”

De camera rijdt weer een stukje door, naar de volgende deelnemer aan Lesters loterij: een jonge blondine in een mantelpakje.

The Big One Nederland, 2011 | Regie en scenario Gabriël Lester | Camera Sal Kroonenberg | Montage Manuel Rombley | Productie Lestar Film, Nan Reunis | Uitvoerend producent Nan Reunis | Art direction Gabriël Lester | Muziek Job Chajes | Met Job Chajes, Arno Bakker, Emma Spanjaard, Rutger Woudenberg, Janfie van Strien, Frank Wienck, Merel Naomi Brouwer | Kleur, 35 minuten | Te zien in Museum Boijmans van Beuningen vanaf 12 februari 2011