Actie! Op de set van Hollandse Meesters in de 21e eeuw

Florijn 35, 1102 BA Amsterdam, 25 september 2012, 9.45 uur

“Als je hem een beetje closer filmt, worden die snavel en kruisbogen bijna abstract”, zegt Michiel van Nieuwkerk, terwijl cameraman Paul van den Bos een zwart gordijn een stukje verhangt. Op de draaischijf voor zijn camera draait een schaalmodel van een kunstwerk van Eylem Aladogan rustig in de rondte. “We kunnen er een mooie promo van maken”, zegt de geluidsman. “Het ziet er gelikt uit.” “Het lijkt wel zo’n National Geographic-programma over dinosauriërs”, ginnegapt de kunstenares, die met haar iPhone foto’s maakt. “Alleen de muziek van Arvo Pärt ontbreekt.”

In het atelier van kunstenaar Eylem Aladogan in Amsterdam Zuidoost is Michiel van Nieuwkerk cum suis bezig met de opnamen van een nieuwe aflevering van Hollandse Meesters in de 21e eeuw, een fraaie, almaar uitdijende reeks korte, gefilmde portretten van hedendaagse Nederlandse beeldend kunstenaars.

De fotograaf en filmmaker is tevens de initiator van het project, dat moet uitgroeien tot een omvangrijke serie waarin een generatie belangrijke kunstenaars wordt vastgelegd. Een commissie bestaande uit Martijn Sanders, Hans den Hartog Jager en Judith Cahen heeft in 2010 een lijst met honderd te filmen kunstenaars samengesteld, op basis van voorstellen van musea en beeldende kunstinstellingen door het hele land. De filmpjes worden geproduceerd door René Mendels Interakt met steun van het Mondriaan Fonds en het Mediafonds.

Twee draaidagen en vier montagedagen staan er voor een aflevering. “Dat heeft zijn beperkingen. Daar moet je oplossingen voor zien te vinden”, aldus Van Nieuwkerk, die eerder een minidocumentaire maakte over conceptueel kunstenaar Jan Dibbets. Zijn filmpje over Aladogan maakt deel uit van de tweede reeks Hollandse Meesters, die 25 oktober werd gepresenteerd in het Stedelijk Museum Amsterdam.

“Ik wilde graag een vrouw portretteren die nog niet helemaal established is. Ik heb de namen van kunstenaars die ik niet kende gegoogled en was direct verkocht toen ik een foto van een van Eylems werken zag. Het is zo intrigerend; haar beeldtaal is zo eigen. Het heeft een esthetiek die ik helemaal niet ken. Daar wilde ik meer van weten.”

Dat werk is Before departure (all my changes were there), het resultaat van een spirituele reis door de woestijnen van Arizona, Utah en Nevada, bestaande uit verschillende, samenhangende associatieve beeldcomponenten, gemaakt van notenhout, keramiek, metaal, vilt en leer. Het bevindt zich in de opslag van het Kröller-Müller Museum in Otterlo, waar het in het voorjaar van 2008 te zien was tijdens een solotentoonstelling. “Het duurt twee weken om het op te bouwen”, weet Van Nieuwkerk. “Daarom filmen we de maquette. Onder de beelden laat ik Eylem aan het woord over haar werkwijze.”

De lijst met kunstenaars wordt elk jaar tegen het licht gehouden; bij de laatste evaluatie werden Navid Nuur en Maaike Schoorel toegevoegd. “Die lijst was nodig om het concept te verkopen. Ik heb geen invloed op de samenstelling. Gelukkig maar, want ik heb veel beeldend kunstenaars in mijn vriendenkring.”

Van Nieuwkerk hoopt dat er ook een derde reeks komt. “Het zou mooi zijn als we de honderd halen. Waarom ook niet? Iedereen is enthousiast en wil meedoen. Alleen Anton Corbijn had geen tijd; ik wilde graag dat hij een portret van Marlene Dumas zou maken… En Paul Verhoeven durf ik niet te vragen. Dat lijkt me geweldig als hij een aflevering maakt, bijvoorbeeld over zijn dochter Helen. Hoewel, die staat geloof ik niet op de lijst… Hoe dan ook, als-ie maar niet met een helikoptershot wil beginnen. Daar hebben we het budget niet voor.”

Hollandse Meesters in de 21e eeuw Nederland, vanaf 2011 | Productie Interakt, René Mendel | Regie en scenario Michiel van Nieuwkerk | Camera Paul van den Bos | Geluid Mark Wessner en Gideon Bijlsma | Montage Arda Nederveen | Muziek Odilo Girod  | Kleur, 15 minuten

De tweede reeks bestaat verder uit portretten van Juul Kraijer (door Lisa Boerstra), Jennifer Tee (Lisa Boerstra), Gerald van der Kaap (Jan Eilander), Folkert de Jong (Aliona van der Horst), Herman Gordijn (Eline Flipse), Co Westerik (Schmidt & Doebele), Tom Claassen (Mark de Cloe), Marcel van Eeden (Jack Jansen), Henk Visch (Frans Weisz), Saskia Olde Wolbers (Robert Oey), Roy Villevoye (Robert Oey), Hans van Houwelingen (Rob Schröder & Gabriëlle Provaas), Berend Strik (Boris Gerrets), Ronald Ophuis (Rudolf van den Berg), Heringa en Kalsbeek (Erik de Bruyn), Henk Peeters (Sherman de Jesus), Germaine Kruip (Quirine Racké & Helena Muskens), Guido van der Werve (Barbara Makkinga), Fransje Killaars (Heddy Honigmann) en Eylem Aladogan (Michiel van Nieuwkerk). Alle filmpjes zullen uitgezonden worden door regionale omroepen, staan ter beschikking van musea en zullen net zoals de eerste reeks op den duur op dvd. Zie hollandsemeesters.info