Redactioneel

Wat is eigenlijk de kleur van het verleden? Als we naar films kijken dan lijkt het zo logisch dat het verleden zwart-wit is, omdat de eerste films zwart-wit waren. Of goudbruin, zoals het licht van Rembrandt en Caravaggio, laat zonlicht en kaarsen, en de eerste elektrische peertjes. Of uitgebleekt, zoals herinneringen kunnen vervagen met de tijd. Soms heeft het verleden juist verzadigde kleuren. Tinten rood en groen die al lang niet meer in de mode zijn, maar net zo warm ogen als het textiel waarvan de kleding van de hoofdpersonages gemaakt is. Wol, katoen. Materialen die kleuren absorberen. Werd de wereld pastel toen de stoffen synthetisch werden?

Er is niet één kleur voor het verleden. In het verleden heeft de zon vast ook wel eens zo fel geschenen als op dit moment, terwijl ik in een S-Bahn in Berlijn, hoog langs de Alexanderplatz raas. Hoe zal het heden er in de toekomst als verleden uitzien in films?

Voor de onverbeterlijke cinefiel is Alexanderplatz voor altijd verbonden aan Rainer Werner Fassbinder. Maar tegenwoordig is het ook een locatie in Tom Tykwers mammoetepos, zoals de Duitse critici de serie Babylon Berlin hebben gedoopt.

Je ontkomt er hier niet aan, nu de serie na zijn première op een betaalzender via het publieke net wordt uitgezonden. Babylon Berlin speelt net als Berlin Alexanderplatz in 1929. Fassbinder volgt Franz Biberkopf, de uit de gevangenis ontslagen moordenaar die na vier jaar in een veranderde wereld terechtkomt. Tykwer en zijn coregisseurs hebben een politieman als hoofdpersoon. Beiden tonen ze de Weimarrepubliek in verval. Beiden vanuit een ander perspectief.

Het kleurgebruik uit Babylon Berlin is duidelijk geïnspireerd op dat van Fassbinder. Duister, vol schaduwen en onscherpe, obscure perspectieven. Maar bij Tykwer en co is het een geautomatiseerd visueel jargon, synoniem geworden met de smaakvolle Netflixesthetiek van series als Ozark (en dat is nog een van de betere voorbeelden). Hun Weimar wordt zo nostalgisch.

Dat het verleden in films vaak in het duister is gehuld is ook omdat het het verleden is. We verwachten dat het verleden zich in de schemer afspeelt, somber en statig is. Omdat we hopen dat het licht een heldere en overzichtelijke toekomst brengt. Maar na 1929 werd de wereld niet lichter.

Tegenwoordig is Alexanderplatz verblind door beton. De kleuren van winkelketens overschreeuwen elkaar. Het is meestal kermis. Het is geen filmisch beeld. Om het te zien zou je het moeten overdrijven.

Vandaag demonstreert hier bijna een kwart miljoen mensen onder de noemer #unteilbar tegen racisme, extreemrechts, xenofobie en haatspraak en wapperen er regenboogvlaggen en spandoeken in kleuren waarvoor nieuwe regenbogen en nieuwe namen van kleuren moeten worden uitgevonden.