Redactioneel – mei 2023

De nieuwe golf

Her

Joe Russo, maker van Marvel-films als Avengers: Endgame en Avengers: Infinity War, vertelde entertainmentnieuwssite Collider onlangs dat hij verwacht dat binnen twee jaar artificiële intelligentie in staat zal zijn een volledige speelfilm te maken.

“Het zal leiden tot een enorme democratisering van het productieproces”, voorspelt Russo. “Je komt thuis na een dag hard werken en je laat de AI een romantisch verhaal maken met jouw fotorealistische avatar en Marilyn Monroe’s avatar.”

Dat is wat hij zei. Hij bedoelde: we gaan hele afdelingen makers naar huis sturen om geld te besparen. In hetzelfde interview zei Russo dat hij “in het bestuur van een aantal AI-bedrijven zit.” Het laat zien hoe Russo de toekomst ziet: de media-industrie wordt zoveel mogelijk uitgekleed door de inzet van AI en een paar mensen worden rijk mét die AI. Bijkomend voordeel: van schrijversstakingen zoals die nu in Hollywood zijn aangekondigd door het Writers Guild of America zal Russo geen last meer hebben.

De vraag is niet óf AI ooit verhalen kan schrijven die niet te onderscheiden zijn van verhalen die door mensen zijn geschreven. Dat moment komt. Dat geldt ook voor montage en belichting en nog wat filmproductie-afdelingen. Sterker nog: bijna alle afdelingen kunnen ooit vervangen worden. Twijfel je hieraan, zoek even online op ‘3D lighting en AI’. Nog een evidente waarheid: films en series kunnen met AI stukken goedkoper gemaakt worden. Ontslagen zijn onvermijdelijk, als mediabedrijven het drukken van de kosten als het grootste goed zien.

In Europa wordt zo’n strijd vaak minder hard gestreden dan in de Verenigde Staten, omdat men hier erkent dat er nog andere waarden bestaan dan winstmarges. De vraag is wel hoe lang ook Europese mediabedrijven zich tegen de druk van aandeelhouders kunnen blijven verzetten. Want aandeelhouders komen van over de hele wereld.

Het is natuurlijk een interessante vraag of er met AI ooit een creatieve vernieuwing als de Nouvelle Vague zou kunnen ontstaan, maar dat is niet de meest prangende vraag. Het is tijd voor mediabedrijven om een principiële keuze te maken, want de gevolgen van ongebreidelde invloed van AI zullen enorm zijn: een keuze om wel of niet met AI te werken, of in ieder geval te kiezen hoever je de invloed van AI wilt laten gaan.

De gedachte achter die keuze – als ik het op dit tijdschrift betrek – is dat we op deze pagina’s wat mij betreft alleen artikelen, foto’s en illustraties met een ziel publiceren. Met ‘ziel’ bedoel ik: voortkomend uit menselijke keuzes en menselijk falen. Een van de grote bewegingen van de laatste duizend jaar is die van bezieling naar ontzieling. ‘De onttovering van de wereld’, zoals socioloog Max Weber dat zo mooi noemde. Voor een deel heeft dat de wereld verbeterd. We leven in Europa niet meer collectief onder het juk van een wraakzuchtige god. Maar die ontzieling kan doorschieten en een kille, onpersoonlijke wereld creëren.

Films en series zijn voor een belangrijk deel een uitwisseling van ideeën. Je kunt ze goed of slecht vinden, maar zolang er mensen achter die ideeën zitten, hebben ze waarde, een ziel. Zodra de ideeën voortkomen uit een AI die naar een of andere optimale combinatie van fragmenten zoekt, is die ziel verdwenen. Ook al is die combinatie vermakelijk of creatief. Dan kijken we de leegte in. Het moment om hierover na te denken is nu. Niet over twee jaar. Nu.