Redactioneel – Mei 2019

Gevraagd naar het beste advies dat ze ooit had gekregen, vertelde Agnès Varda wat de Frans-­Hongaarse fotograaf Brassaï haar ooit had gezegd: “Neem je tijd, kijk naar dingen. Kijk goed.” Ze hield ervan, zei ze, dat het niet om het maken van de foto draait, maar om wat je in je hoofd hebt voordat je de foto maakt.

Varda had iets met zwerven. Je merkt het niet alleen aan de films die ze de laatste twintig jaar maakte, in wat je met recht een late renaissance kunt noemen. Die trouwens deels werd ingegeven door het beschikbaar komen van steeds kleinere camera’s, waardoor ze makkelijker op stap kon. Wat ze dan onderweg deed was kijken. Naar plekken, naar gezichten, naar zichzelf toen ze tachtig werd, naar zichzelf toen ze negentig werd. Maar zwerven en buiten de regels om leven was voor haar niet alleen iets om te bewonderen. In Vagabond uit 1985 wordt een jonge zwerfster doodgevroren in een greppel gevonden. De film reconstrueert een leven van radicale onafhankelijkheid uit de getuigenissen van de mensen die haar ontmoet hadden.

Die spanning tussen vrijheid en je aanpassen heeft Varda waarschijnlijk haar leven lang gevoeld. Al sinds ze in 1955 met La Pointe Courte zowat eigenhandig de stijl van de Nouvelle Vague bepaalde, trok ze haar eigen plan en bouwde ze een oeuvre, zoals het Britse tijdschrift Little White Lies het treffend omschreef, van een licht excentrieke grandeur.

Varda’s betekenis voor de filmgeschiedenis zal alleen maar groter worden, iets wat het Festival van Cannes deze maand lijkt te erkennen door haar (als eerste regisseur in de 72 edities van het festival) prominent op de poster te zetten. Maar dat is niet de reden om haar hier te noemen, want sinds haar overlijden op 29 maart zijn al veel mooie dingen geschreven. We noemen haar omdat de nieuwsgierigheid en eigengereidheid waarmee zij filmde voor ons ook de ziel van dit blad zijn. Dat zijn ze sinds het eerste nummer in 1981 verscheen. Varda’s aanwezigheid voel je in de teksten die we publiceren. Ena Sendijarević heeft het in haar interview deze maand over het leven als een weg van continue wedergeboorte – en daar is Varda. Lees over het wonderlijke alledaagse in de films van Hosoda Mamoru en daar is Varda. Vraag je af wat kunstdocumentaires goed maakt of wat inspirerend filmonderwijs is et voilà: Varda.

We noemen ons bij haar naam.