Redactioneel – Februari 2022

Ooit waren er geen embargo’s. Men vertrouwde op de integriteit van de journalist.

Zo ging het lange tijd. Vanaf de eerste rotstekeningen tot (dit is een schatting) 2010. Toen begonnen met name de grote studio’s embargo’s voor te leggen: ondertekende afspraken dat de journalist niet eerder dan een bepaalde datum over een film zou publiceren. Dagbladen en tijdschriften deden dat op een enkele uitzondering na toch al niet, want wat hadden hun lezers aan stukken over een film of serie die nog niet te zien was?

Het was de studio’s vooral te doen om individuele bloggers/vloggers, die in de jacht op likes en reclame-inkomsten zo snel mogelijk met nieuwtjes online wilden gaan.

Voor de duidelijkheid: er zijn uitstekende critici online. De kwaliteit van aardig wat recensies op Letterboxd kan zich prima meten met wat voor officiële filmkritiek doorgaat. Maar er is onmiskenbaar ook een groep (amateur)critici die geen boodschap heeft aan beroepsethiek of journalistieke principes. Bovendien is er de onhebbelijke behoefte vanuit studiomarketing om steeds meer grip te willen hebben op publicaties. Het gebruik van embargo’s heeft zich dus doorgezet en ze worden steeds dwingender.

Zo kwam het dat ons in december ‘respectvol’ gevraagd werd onderstaande zaken niet te noemen in stukken over seizoen 2 van The Witcher.
– De personages Voleith Meir en Duny/Emphyr en ook niet de acteurs die de rollen spelen;
– Dat Yennefer haar krachten kwijtraakt na de Slag om Sodden;
– De nieuwe monsters Myriapod en Chernobog;
– Hoe Ciri’s Elder Blood verband houdt met het witcher-mutageen en nieuwe witchers;
– Jaskiers identiteit van de Sandpiper.
Hier moesten we ons aan committeren om de serie te zien te krijgen, dus om ons werk te kunnen doen. Dit ging best ver. Netflix was zo vriendelijk om het te vragen en het niet af te dwingen. Maar waar gaat deze ontwikkeling heen?

De rechter wordt steeds vaker ingezet om de persvrijheid te beteugelen – de zaak tegen de Britse journalist Carole Cadwalladr, bestuurders die passages geschrapt willen zien in het nieuwe boek van NRC-journalist Joep Dohmen over corruptie in Zuid-Limburg – en het is verstandig over deze ontwikkelingen na te denken voordat de schade te groot is. De term voor die ontwikkeling is trouwens lawfare, een variatie op warfare. Moeten we straks een non-disclosure agreement tekenen voor elk interview?

Uiteindelijk kun je als maatschappij voor twee routes kiezen: die van wantrouwen – die eigenlijk stelt dat mensen te dom zijn om zelf na te denken, waardoor alles met regels/embargo’s dichtgetimmerd moet worden en de zuurstof uit de maatschappij verdwijnt – of die van vertrouwen, waarbij je een paar misstanden op de koop toe neemt, maar de meerderheid in vrijheid laat leven. Misschien goed om alvast te verklappen dat een van die twee een doodlopende weg is.