Une enfance

Een dertienjarige jongen moet sneller volwassen worden dan hem lief is in Une enfance van Philippe Claudel, die opnieuw de menselijk natuur probeert te doorgronden.

Frankrijk is een veilig land. Maar wat heb je aan die veiligheid als je eigen huis een emotioneel slagveld is? Als je moeder een overjarige tiener is die haar reclasseringsambtenaar probeert te ontlopen? En is het wel zo veilig als de nieuwe vriend van je moeder een gewelddadige crimineel met losse handjes is?
Voor de dertienjarige Jimmy is dit dagelijkse realiteit. Terwijl zijn leeftijdsgenootjes genieten van de zomervakantie is het voor Jimmy hard werken om de lange dagen door te komen. Op een buurtfeest zingt een kermisorkestje: "Open het raam en laat de zon binnen." Slechts af en toe sijpelt er een sprankje zonlicht binnen. Bijvoorbeeld als hij uitgenodigd is op het zorgeloze verjaardagspartijtje van het uit betere kringen afkomstige meisje op wie hij een oogje heeft. Terug in zijn eigen wereld vindt Jimmy het aanloopkatje dat hij verzorgde met een wurgkoord om zijn nek.
Philippe Claudel portretteert de jongen, die sneller volwassen moet worden dan je van een dertienjarige mag verwachten, met een losse cameravoering en een naturel spelende cast. Stilistisch is er een groot verschil met Claudels eerdere films, zoals het acteursdrama Il ya longtemps que je t’aime, over een zus die terugkeert na een lange gevangenisstraf. Of de literair geconstrueerde thriller Avant l’hiver, waarin een vrouw haar passieloze huwelijk als een gevangenis ervaart. Thematisch sluit Une enfance aan bij Claudels eerdere pogingen de menselijk natuur te doorgronden. De schrijver en cineast, die elf jaar als literatuurdocent in een gevangenis werkte, is gefascineerd door mensen die zichzelf klem zetten. De moeder van Jimmy heeft zichzelf, na vrijlating uit de echte gevangenis, opgesloten in een uitzichtloze relatie met een eersteklas klootzak. De film bereikt een dieptepunt als deze hufter haar in de huiskamer voor hoer laat spelen met twee ranzige passanten. De volgende dag maakt zij haar zoon een bitter verwijt: als hij maar niet geboren was dan had zij nu niet zo’n rotleven gehad. Om zich vervolgens toch weer aan Jimmy vast te klampen.
Claudel draaide Une enfance in de straten, binnentuinen en fabrieksloodsen van zijn eigen geboorteplaats, een semi-industriëel provinciestadje onder de rook van Nancy. Jimmy leeft op een echte plek, en niet in een filmdecor. De cineast benadrukt dat de film niet autobiografisch is, maar wel persoonlijk. Om dat te benadrukken speelt hij zelf de rol van de tennisleraar die Jimmy aan het slot uitnodigt om een partijtje met hem te spelen. Met een racket in de hand kan Jimmy weer een vrijuit spelend kind zijn. Het raam lijkt opengezet.

Fritz de Jong