Passing Summer

Angela Schanelec, boegbeeld van de Berlijnse Schule, maakt trage, bedachtzame films. In Passing Summer (2001) schrapt ze alle gebruikelijke verhaalmiddelen om niet het drama van film te tonen, maar dat van het leven.

Soms voelt het alsof alles samenvalt, alsof je leven een verhaal is. De laatste keer dat ik afsprak met een meisje op wie ik maanden geleden nog hopeloos verliefd was, bleek het museum dat we wilden bezoeken gesloten. Uiteindelijk belandden we in het café waar we elkaar voor het eerst hadden ontmoet. Ik weet nog dat ik dacht dat dit het perfecte slot was voor ons verhaal: dezelfde drankjes, dezelfde plek, maar alles tussen ons was veranderd.

Dan zijn er de momenten waarop alles leeg voelt, onsamenhangend, alsof je aan het wachten bent tot je leven eindelijk kan beginnen. Niet dat er op zulke momenten niets gebeurt. Nee, grote dingen overkomen je zonder veel poespas, en je ontdekt dat het leven, met al zijn banale alledaagsheid, gewoon doorgaat. Iemand sterft, een relatie eindigt, en het is niet dat de wereld er niets om geeft – nee, veel erger nog, de wereld merkt het niet eens op.

Dit is het gevoel van Passing Summer (Mein langsames Leben, 2001) van Angela Schanelec, een weemoedige film over grote momenten die nooit uitgroeien tot iets monumentaals. We volgen een losse vriendengroep gedurende zes maanden in Berlijn. Een stilstaande camera legt de naturalistische gesprekken tussen hen vast, die grotendeels bestaan uit vragen die zakelijk worden beantwoord.

Schanelec onthult hier iets van de Duitse geest, of in elk geval die van de Duitse kleinburgerlijke klasse. De vrienden zijn begin dertig, maar ze zijn doelloos, alsof ze door het leven zweven. In ieder geval wordt hun bestaan alleen bepaald door omstandigheden. Huwelijken eindigen, ouders sterven, iemand raakt zwanger, maar ze houdt de baby niet. Alles wordt nuchter en ingetogen weergegeven.

De momenten voelen onbeduidend, misschien juist door hun levensechtheid: personages worden amper geïntroduceerd, en dus duurt het even voordat we weten wie op welke manier aan elkaar gerelateerd is en waar we precies naar kijken. Waarom gebeurt dit en wat heeft het allemaal voor zin, vraag je je misschien af terwijl je naar de film kijkt, net zoals je je dat soms afvraagt over het leven. Schanelec beseft zich dit goed: “Val niet in slaap”, maant een zoontje zijn vader dan ook in een scène in de bioscoop. Blijf wakker, zegt ze ook met haar film, want hier gaat het om. Dit is het leven.

Al snel blijkt dat al deze momenten iets met ouderschap te maken hebben, maar ook deze overeenkomst leidt niet tot een coherent verhaal. Dat is precies de bedoeling: om deze momenten samenhangend te maken, zou je ze moeten omzetten in een verhaallijn, maar daarbij verlies je iets, een eigenschap die het leven maakt tot wat het is. De momenten in de film resoneren, zelfs zonder context.

Aan het einde praat een van de personages met een vreemde in een café die de krant zit te lezen. “Nog nieuws?”, vraagt ze hem. “Nee. Geen rampen vandaag”, antwoordt hij. Klinkt er iets van teleurstelling door in zijn stem? Haar antwoord komt snel: “Je weet nooit of je ze eigenlijk wel wilt, die rampen.”

Passing Summer is vanaf 22 augustus 2025 te zien op Mubi (VoD).