Michael Kohlhaas

Een man is zijn hele leven op zoek naar rechtvaardigheid. Mads Mikkelsen speelt de hoofdrol in een nieuwe versie van Heinrich von Kleists beroemde novelle Michael Kohlhaas.

Het is een actuele vraag. Hoe lang moet je bezig zijn om je gelijk te halen? Of in het geval van Michael Kohlhaas, het verhaal over een zestiende-eeuwse paardenhandelaar die in deze film uit de Franse Cevennen komt, het recht krijgen waar je recht op hebt? Het is een vraag die regisseur Arnaud des Pallières ontleende aan de gelijknamige novelle van Heinrich von Kleist uit 1811, geschreven als protest tegen de Napoleontische expansie. Des Pallières verplaatste de handeling naar Frankrijk — waarschijnlijk alleen omdat het geld voor de film uit Frankrijk kwam, want hij moest een aantal ingrepen in het basismateriaal doen die nogal gekunsteld overkomen, zoals een gesprek met Luther veranderen in een gesprek met ‘een theoloog’ (gespeeld door Denis Lavant).
Michael Kohlhaas werd eerder verfilmd, door Volker Schlöndorf in 1969 die zijn film actualiseerde door er beelden van de studentenprotesten van 1968 aan toe te voegen. Bij Des Pallières is het in eerste instantie een avonturenfilm. Een paardenhandelaar worden door een brute landeigenaar zijn paarden afgenomen en de rest van zijn leven is hij koppig en wrokkig bezig genoegdoening te krijgen. Spannend wordt dat verhaal op het moment dat de zoektocht naar rechtvaardigheid dreigt om te slaan in doodordinair gelijk willen krijgen en zelfs wraak. Want hoe zit het eigenlijk met recht en wet? Wat nou als de wet je gelijk geeft, maar toch geen genoegdoening kan bieden? Of wat nou als je gelijk hebt, maar de wet dat recht niet biedt? Is er zoiets als een hoger gelijk? Zijn er, en daar komt dat gesprek met die theoloog de hoek om, hogere wetten dan de aardse?
In Michael Kohlhaas krijgen die vragen een politieke dimensie doordat Kohlhaas en zijn mannen in opstand komen. Wat natuurlijk weer de vraag oproept of rebellie of terrorisme gerechtvaardigd zijn, of dat je je bij de wet moet neerleggen, ook als de wet geen oog voor je heeft. Dat zijn interessante dilemma’s en het is te prijzen dat Des Pallières tussen al het gegaloppeer van de Frans sprekende Mads Mikkelsen in de titelrol en zijn mannen door alweer een oogverblindend berglandschap genoeg ruimte gaf aan de personages om die vragen te laten klinken. Maar het hinkt allemaal op twee benen. Voor een avonturenfilm is Michael Kohlhaas te contemplatief, en om recht te doen aan de thematische rijkdom van Von Kleist werden teveel concessies gedaan aan de wetten van producenten.

Dana Linssen