Memorias de un cuerpo que arde

Drie vrouwen en een kleine geschiedenis van onderdrukking en bevrijding.

“Seks was als een zwart gat. Het bestond niet, maar het verzwolg je wel.” Memorias de un cuerpo que arde (‘herinneringen van een brandend lichaam’) verbeeldt de ervaringen van drie vrouwen van rond de zeventig met seks en huwelijk, door acteurs hun verhalen te laten spelen.

Ze groeiden in de tweede helft van de vorige eeuw op in het katholieke Costa Rica. Vrouwelijke seksualiteit bestond niet, althans niet officieel. Als meisje kreeg je er niets over te horen. Niets over het plezier dat je ermee kunt beleven of over de intimiteit die je met een geliefde kunt ervaren. Zwijgen en baren was de opdracht.

Van de ervaringen van de drie vrouwen is één levensverhaal gemaakt, dat wordt gespeeld door een jongere en een oudere acteur, terwijl ze zich door een en hetzelfde appartement bewegen. Dan weer praat ze als jong meisje met haar moeder om na een zwenk van de camera in een andere kamer als volwassen vrouw met een arts te praten. Zo lopen de ervaringen door elkaar.

Nu ze tegen de zeventig is, is ze vrij. Vrij van ouders en echtgenoot, vrij om eindelijk van dingen te genieten. Toch verbleef ze een flink deel van haar leven in gevangenschap en dat is geen overdrijving, maakt de film duidelijk. Het is een ontnuchterende, maar geen verrassende constatering.

Maar Memorias de un cuerpo que arde is zeker niet alleen een herinnering aan sociale misstanden en een ellendige jeugd. Het feit dat deze vrouwen hun verhaal kunnen doen, is vooral ook een bevrijding, niet in de laatste plaats omdat hier uitgebreid gesproken wordt over iets wat zelden of nooit aan bod komt in onze cultuur: seksueel verlangen op latere leeftijd. De meeste mensen denken misschien dat seks geen rol meer speelt als je voorbij de zeventig bent. Maar is dat niet gewoon een cultureel cliché?

Anders dan de overwegend negatieve connotaties die het doorgaans krijgt in onze door jeugd en fitheid geobsedeerde cultuur is ouderdom hier juist iets dat bevrijdend kan werken voor een individu. Voor vrouwen en voor mannen. Alleen moeten de mannen in Memorias de un cuerpo que arde even zwijgen en stilzitten. Nu zijn drie vrouwen aan het woord.