Kneecap

Ook rappen over de bergen drugs die je slikt en verhandelt kan een vrijheidsstrijd zijn, blijkt in de aanstekelijke ‘autobiopic’ Kneecap. Als je in het Iers rapt, tenminste.

“Elk woord Iers dat je spreekt, is als een kogel afgevuurd voor Ierse vrijheid”, leert Naoise als kind van zijn vader. Pa (een sterke bijrol van Michael Fassbender) was lid van een republikeinse paramilitaire organisatie en kan ook na het Goedevrijdagakkoord de vrijheidsstrijd niet opgeven. En het spreken van Iers, een taal onder vuur, is daar een groot onderdeel van.

Gezien die achtergrond zijn de razendsnelle raps die Naoise later op het podium afschiet te zien als een spervuur. Onder de artiestennaam Móglaí Bap vormt Naoise de rapgroep Kneecap, samen met zijn vriend Liam, alias Mo Chara, en de iets oudere JJ, alias DJ Próvaí. In 2017 verscheen hun eerste single ‘C.E.A.R.T.A.’ (Iers voor ‘rechten’) en al snel bouwde Kneecap een enorme schare trouwe fans op – en een reputatie voor controverse. Hun spitsvondige teksten, grotendeels in het Iers, combineren een viering van een hedonistisch uitgaansleven vol seks, drugs en alcohol met uitgesproken anti-Britse sentimenten.

Rich Peppiatts speelfilmdebuut Kneecap is een biopic over de band, stevig gefictionaliseerd maar wel met de bandleden in de hoofdrollen als zichzelf. Een ‘autobiopic’ dus, een zeldzaamheid die in de filmgeschiedenis vooral voorbehouden is geweest aan grote sporthelden – zie Babe Ruth in Headin’ Home (1920) of Muhammad Ali in The Greatest (1977). Peppiatt en het Kneecap-trio (naast hoofdrolspelers ook coscenaristen) zullen misschien eerder hebben teruggegrepen op de hiphopfilms 8 Mile (2002) en Get Rich or Die Tryin’ (2005), waarin rappers Eminem en 50 Cent op hun eigen levens gebaseerde personages spelen.

Maar in vergelijking met de zelfmythologisering van die bombastische films brengt Kneecap zijn wordingsverhaal met een flinke dosis aanstekelijke zelfspot. Tegelijk heeft de film een scherp oog voor hoe The Troubles in Ierland vandaag de dag nog altijd doorwerken. Alle drie de Kneecap-leden werden geboren nadat het staakt-het-vuren werd getekend, maar nog altijd zijn hun levens gevormd door het conflict.

De saga van hoe dit trio elkaar vond en vervolgens beroemd werd, vormt weliswaar de ruggengraat van de vertelling, maar in de kern draait Kneecap om iets groters: het maatschappelijke en politieke belang van Iers als taal, en daaruit voortvloeiend van de eigen Ierse identiteit, die op het verdeelde eiland nog altijd onder druk staat. JJ, die voordat hij zijn muzikale carrière omarmt Ierse les geeft op een middelbare school, omschrijft de taal treffend als “de laatste dodo, gevangen achter glas in een museum”. Kneecap wil het glas aan gruzelementen slaan en de dodo bevrijden.