Hacksaw Ridge

In zijn comeback als regisseur trekt Mel Gibson alle Hollywoodregisters open, om een ode te brengen aan een man die ondanks zware tegenwerking trouw bleef aan zijn principes.

Talloze regisseurs volgen de stilistische en narratieve regels van Hollywood omdat, nou ja, zo maak je films nou eenmaal en, ach, zo leerden we het op de academie. Zo’n filmmaker is Mel Gibson niet. Voor hem is de klassiek-epische Hollywoodstijl het ideale vehikel om zijn rechtlijnige ideeën over goed en kwaad zo effectief mogelijk aan de man te brengen. In zijn regisseurs-comeback Hacksaw Ridge zet hij het verhaal van de principiële eenling Desmond Doss af tegen het overweldigende decor van de Tweede Wereldoorlog. Na een eindeloze slow-motion ouverture — waarin de verschrikkingen van de Slag om Okinawa bijna het karakter krijgen van een bloederig ballet van rondvliegende mannen en ledematen — voert Gibson de kijker mee in de wereld van de rechtschapen en behulpzame Desmond, met de juiste mengeling van naïviteit en vastberadenheid vertolkt door de eeuwig nat achter de flaporen lijkende Andrew Garfield. De regisseur wil niet alleen sympathie opwekken voor de hoofdpersoon. Met een lekker brede kwast schildert Gibson tevens het eenvoudige leven van hillbillies in Virginia als een idyllische manier van leven, die het verdient om verdedigd te worden.
In zijn portrettering van de goeien houdt Gibson niet eens de schijn op van finesse. Zijn kracht ligt in het openlijk manipuleren van zijn publiek en dat weet-ie. Het middenstuk zet Desmonds religieus gemotiveerde weigering om wapens te dragen af tegen de onwrikbaarheid van de militaire autoriteiten. Maar anders dan in Kubricks Full Metal Jacket — de Gouden Standaard voor militaire drilscènes — wordt uiteindelijk niet het leger aangewezen als de kwaaie pier. De drilsergeant (Vince Vaughn) en regimentskapitein (Sam Wor­thing­ton) zijn slechts goedbedoelende onwetenden, die de heldenpotentie van de beginselvaste hospik nog niet kunnen herkennen. Hun zonde wordt in de laatste akte vergeven, zodra ze hun foute inschatting van de tengere soldaat deemoedig erkennen. De echte schurkenrol is uiteraard voor de Japanners: fanatieke vechtmachines ontdaan van de menselijkheid die Clint Eastwood hen in Letters from Iwo Jima juist wel gunde.
In eerste instantie zou je de grimmige slagveldtaferelen, waarin bloed en ingewanden over het scherm vliegen, kunnen zien als de zoveelste afwijzing van oorlogswaanzin. Totdat je de slotscène ziet waarin de yankees, geïnspireerd door Desmonds heldendaden de jappen in de pan hakken en het strijdtoneel plotseling lijkt op een triomfantelijke scène uit Braveheart. De eerdere slagveldscènes bekritiseerden niet zozeer de oorlog zelf, maar het verliezen van oorlog. Gibson omarmt Desmond Doss vanwege zijn vastberadenheid, niet vanwege diens pacifisme. Het is een dubieuze morele stellingname. Je verwacht bijna niet anders van de onverbeterlijk reactionaire Gibson. Hij betrekt zijn stellingen echter met zoveel operateske overtuigingskracht, dat je er bijna in mee zou willen gaan.

Fritz de Jong