FACES
Een lachspiegel op de muur

De vrede zal er niet door uitbreken, maar het fotoproject Face2Face van de Franse fotograaf JR morrelt aan de beeldvorming die Israëliërs en Palestijnen over elkaar hebben. faces doet verslag van JR’s missie.
Hoe maak je de werkelijkheid zichtbaar in Israël en de bezette gebieden? Er zijn tientallen documentaires over beschietingen, bombardementen, zelfmoordaanslagen en checkpoints. Ook ontbreekt het niet aan documentaires over Palestijnse en Joodse extremisten. Hun verhalen kunnen we inmiddels dromen: wij geven geen duimbreed toe aan de vijand, heilige grond is heilige grond, er moet recht worden gedaan aan de geschiedenis, ons leed moet gewroken enzovoorts. Kortom: liever dood dan een compromis.
En dan zijn er nog de films met geopolitieke analyses over het Israëlisch-Palestijnse conflict. Wat zijn de gevolgen van de Israëlische inval in Libanon? Wat gebeurt er als Israël Iran bombardeert? We missen films over Palestijnen en Israëliërs die het geweld moe zijn. Die het perpetuum mobile van bloedvergieten beu zijn. Die in ruil voor vrede wel water bij de wijn willen doen.
Nee, ook faces is niet zo’n film, maar hij houdt Israëliërs en Palestijnen een spiegel voor. Een lachspiegel, omdat vrolijkheid, zoals iemand in de film zegt, muren doet instorten en vrede brengt. In de woorden van een ander: "Wie vergeet te lachen, vergeet mens te zijn." Toegegeven, de oneliner lijkt gevist uit de bak pluk-de-dag-clichés, maar in de Israëlische context klinkt hij net even urgenter dan in het voortkabbelende Hollandse polderland.
Vrolijkheid
De Franse fotograaf JR fotografeerde in de Parijse banlieus, New York, Stockholm, Los Angeles en Rome. Zijn specialiteit is het tot enorme proporties uitvergroten van portretfoto’s van stedelingen, die hij vervolgens in de openbare ruimte op muren en gebouwen plakt. Waarna het wachten is op commentaar van omstanders. Het project Face2Face past in deze werkwijze. JR fotografeerde in Bethlehem, Ramallah, Jeruzalem en Hebron steeds twee mensen met hetzelfde beroep die voor de camera een gek gezicht moesten trekken. Twee taxichauffeurs, twee studenten enzovoort. Steeds was een van de twee een Jood en de ander een Palestijn. De foto’s vergrootte JR uit tot enorme posters, die hij in de stad ophing. Bij voorkeur op gevoelige plekken, zoals de acht meter hoge scheidingsmuur die Jeruzalem verdeelt. Op reacties hoefde hij niet lang te wachten. Een enkele keer kreeg hij de politie op zijn dak ("Doe die geintjes maar in Hebron!"), maar vaker kreeg hij instemmende reacties van omstanders. Bitter is de opmerking van een Palestijn: "We willen geen foto op de muur. We willen de muur weg."
Filmmaker Gérard Maximin volgde het Face2Face-project, met de documentaire faces als resultaat. De film, die eind vorig jaar meestreed in de IDFA-competitie, is een aanstekelijk verslag van het fotoproject. Filmisch heeft faces weinig om het lijf, maar de film morrelt aan vastgeroeste opvattingen die Joden en Palestijnen over elkaar hebben. Natuurlijk zorgt de film niet voor vrede, maar een beetje vrolijkheid is al wat. Die vrolijkheid is aan de Amsterdamse autoriteiten overigens niet besteed. Toen de foto’s van Face2Face vorig jaar in het Amsterdamse fotografiemuseum Foam werden geëxposeerd, moest een grote poster van een grijzende man van de gevel worden verwijderd. De regenten zagen geen kunst maar een commerciële uiting. Zeker contact gehad met eerder genoemde politieagent: "Doe die geintjes maar in Hebron."
Jos van der Burg