En amont du fleuve

Twee broers maken in Kroatië een tocht naar de afgelegen plek waar hun vader overleed. Het sterke punt van de film is het besef dat aan sommige tragedies geen enkele franje te bespeuren valt.

Nu Europese filmmakers dankzij terugtrekkende overheden overal met de pet rond moeten om een project te kunnen realiseren, wordt het steeds moeilijker om artistieke keuzes te onderscheiden van contractuele verplichtingen.
Neem En amont du fleuve van de Franse filmmaker Marion Hänsel (La tendresse). De film vertelt het verhaal van twee halfbroers, Homer en Joé, die elkaar voor het eerst of na een hele lange tijd ontmoeten in Kroatië. De een woont ergens in Europa, de ander in Mexico. De reden dat ze hier tegen de stroom in — de Engelse titel van de film is Upstream — een tocht op deze prachtige rivier ondernemen, is dat hun vader een eind verderop met een kogel in z’n hoofd gevonden is. Het zijn allebei geen praters, dus we leren maar heel sporadisch iets over hun achtergronden. Veel blijft onduidelijk, wat de film iets prettigs terughoudends geeft.
Maar was deze rivier Hänsels gedroomde locatie voor het verhaal of worden we als kijker bedrogen en kijken we eigenlijk naar een folder van de Kroatische VVV? En zijn Olivier Gourmet en Sergi López haar gedroomde tegenspelers of is hun casting het resultaat van de contractuele voorwaarden van Belgische en Spaanse coproductiefondsen?
Waarom doen zulke vragen ertoe? Op z’n minst omdat ze zich opdringen tijdens het kijken en je afleiden van waar je eigenlijk mee bezig wilt zijn: het drama, de geschiedenis van deze twee mannen die voor altijd de schaduw voelen van hun overleden vader. Een weinig vriendelijke man, zo blijkt. Maar zelfs het personage van de vader — een voormalig lid van het Vreemdelingenlegioen — krijgt reliëf in Hänsels (en Hubert Mingarelli’s) scenario, dus aan karakterontwikkeling ligt het niet. Maar het geheel heeft iets geforceerds. Soms wordt de indruk gewekt dat we met een survivaltocht te maken hebben — toegegeven (spoiler): de golden retriever brengt het er niet goed van af — en vooral Olivier Gourmets personage Homer (of Homerus, maar zoek vooral niet naar associaties met Griekse mythologie of een bepaalde Amerikaanse animatieserie) gedraagt zich te dwars en opstandig voor de situatie.
Het idee van een vader die geen vader had moeten zijn en zonen die de rest van hun leven met vragen blijven zitten, is zonder meer ontroerend en het maakt de film de moeite waard. Ook de terughoudende, bijna bescheiden score van de Nederlandse componist Paul M. van Brugge accentueert het sterke punt van de film: het besef dat aan sommige tragedies geen enkele franje te bespeuren valt. Het is zoals het is. Op die momenten voelt  de film echt. En juist daarom had het wat minder gemogen met de schoonheid van die rivier.

Ronald Rovers