DIE FREMDE

Een jonge Turks-Duitse vrouw besluit op een dag dat haar huwelijk met een man in Istanbul mislukt is. Ze vlucht terug naar Berlijn, waar haar ouders wonen, maar de ontvangst is niet zoals ze had gehoopt.

Hoofdrolspeelster Sibel Kekilli, zelf van Turkse afkomst, is in dit regiedebuut van Feo Aladag op bekend terrein. Ze brak destijds door met gegen die wand, waarin ze ook een vrouw speelt die worstelt met de druk van haar familie. Buiten de filmwereld steunt Kekilli de organisatie Terre des Femmes, die zich inzet voor mishandelde vrouwen in moslimfamilies.
In de Duitse pers is die fremde meermalen in verband gebracht met de geruchtmakende moord op de 23-jarige Hatun Sürücü die op 7 februari 2005 door haar broer bij een bushalte werd doodgeschoten. De openingsbeelden van die fremde suggereren vergelijkbaar geweld, en met dat alles in het achterhoofd is er veel dat volgens een redelijk voorspelbaar patroon verloopt. We zien hoe de oudere broer in woede ontsteekt, hoe de familie plannen beraamt om het zoontje terug te brengen naar Turkije en hoe de vrouw zich gedwongen ziet opnieuw te vluchten, nu naar een opvanghuis. Haar ontmoeting met een lieve Duitse jongeman zou je zelfs een beetje cliché kunnen noemen, en dat Aladag in de ontknoping toch nog een wrange verrassing heeft verwerkt is eigenlijk wat overbodig. Maar dat is niet waar het hier in de eerste plaats om gaat. die fremde richt onze blik op het mechanisme dat erachter schuilt.

Gezichtsverlies
Opvallend genuanceerd is de manier waarop Aladag laat zien hoe de familie, en vooral de vader, met de situatie worstelt. "Ik wou dat ze als jongen was geboren", verzucht hij op zeker moment, want dat hij en zijn vrouw van hun eigenzinnige dochter houden hoeven we op geen enkel moment in twijfel te trekken. En omgekeerd blijft de verstoten jonge vrouw zich ondanks alles de tedere gevoelens herinneren die ze ooit voor haar nu zo agressieve oudere broer had. De tragedie zit hem vooral in het feit dat zelfs de meest goedwillende, liefhebbende familieleden (waaronder de jongere broer) zich uiteindelijk niet aan de sociale druk weten te onttrekken. Wanneer de vader zich niet in staat voelt zijn wraakzuchtige zoon tot de orde te roepen, kan hij gezichtsverlies alleen nog voorkomen door zijn dochter te veroordelen. Het is ook prijzenswaardig dat Aladag het drama buiten het domein van de religie heeft gehouden. "God heeft hier niets mee te maken", merkt iemand in een terloops zinnetje op.
die fremde profiteert van beheerste regie en een betrekkelijk ingetogen en sobere stijl. Het zijn niet alleen de spaarzame emotionele confrontaties die indruk maken, maar ook de stille, zwijgende momenten die de eenzaamheid van de hoofdpersonen onderstrepen. Kekilli is deze aanpak op het lijf geschreven. Alle wanhoop, verdriet en vastberadenheid van de verstoten vrouw dekt ze toe met een spoor van een glimlach en een kalme, veelzeggende blik. In Berlijn zag ze haar prestatie bekroond met de prijs voor beste actrice.

Leo Bankersen