A Haunting History

Een ambitieuze advocaat keert na vijftien jaar terug naar Zuid-Soedan om het goede te doen, maar komt van een koude kermis thuis.

Het klinkt als een nobel plan: de in Engeland tot advocaat opgeleide Anuol besluit om terug te keren naar Zuid-Soedan waar hij als jongen de burgeroorlog meemaakte. Nadat zijn dorp in 1991 werd aangevallen door een andere stam belandde hij via een Keniaans vluchtelingenkamp in Engeland. Een pleeggezin bekostigde zijn middelbare school en rechtenstudie. Vijftien jaar later keert hij terug naar Zuid-Soedan om met zijn kennis van het recht een bijdrage te leveren aan de opbouw van het land.
Althans, dat hoopt hij. Want de ontvangst is allesbehalve warm. Zijn ideeën over de rechtspraak als hoeksteen van een sterke samenleving leiden tot verhitte discussies met Zuid-Soedanezen die vinden dat je het recht beter in eigen hand kunt nemen. Want de justitie is hier niet onafhankelijk en de politie, die hen zou moeten beschermen, heeft zelf bloed aan zijn handen. Conflicten over gestolen stieren en andere misdrijven worden hier door de dorpsraad onder een boom opgelost. De ideale rechtstaat van Anuol is ver weg.
Een advocaat met wie hij spreekt had soortgelijke ervaringen. Ook hij kwam terug om een bijdrage aan het land te leveren maar stuitte op spot en wantrouwen bij het ministerie van Justitie, dat beweerde dat zijn diploma’s vals waren. Ondertussen belandt Anuol opnieuw in een burgeroorlog waarbij hij de nachtmerrie uit zijn jeugd nogmaals beleeft. Hij vraagt zich af waarom hij het wel overleefd heeft en anderen niet en ziet weer de taferelen die hij de afgelopen jaren juist probeerde te vergeten.
Eerder had hij nog gepleit voor een genocidemonument, opdat mensen niet zouden vergeten en de wonden geheeld kunnen worden, maar dat voorstel werd door de gouverneur van tafel geveegd. Een monument zou volgens hem voor ongeschoolde Soedanezen vooral een uitnodiging zijn om wraak te nemen. Als Anuol hoort dat zelfs de priester geen enkele poging doet om vergevingsgezindheid te preken, zakt de moed hem in de schoenen.
De tweeling Femke & Ilse van Velzen filmde eerder in Angola en Congo waar ze verhalen optekenden over een vrouwelijke mensenrechtenadvocaat (Justice for Sale) en verkrachting (Weapon of War, Fighting the Silence). Opnieuw hebben ze een hoofdpersoon gevonden die een onbevattelijke tragedie een gezicht kan geven, vooral door goed te luisteren naar wat de Zuid-Soedanezen zelf te vertellen hebben, en de pijnlijke momenten niet te verdoezelen.

Mariska Graveland