Zomerspecial Filmacademie Lichting 2013: Jona Honer

Jona Honer
Vragen, filosofie en geleende tijd
De elfde regisseur in de NFA-reeks is Jona Honer, die met IK de VPRO-documentaireprijs won. Honer: ‘Met documentaire kan ik de wereld verkennen.’
Je vertaalt filosofische vraagstukken naar iets menselijks. Hoe start je? IK begon met een herinnering. Ik wachtte met mijn vader in zo’n ouderwetse coupé op station Zandvoort tot onze trein zou vertrekken. We hoorden rumoer en de schuifdeur ging open. Daar stond een man in een wit linnen pak, helemaal doorweekt, met een halve liter Heineken. Hij had zichzelf proberen te verzuipen en dat was niet gelukt. Nu leefde hij in geleende tijd: niets kon hem nog schelen. Hij had een lichtheid over zich die me niet meer losliet. Dat streven mensen na als ze hun leven willen omgooien. Maar kunnen we uit vrije wil veranderen? Kan het überhaupt? Ja, maar buiten je wil om: een hersentumor transformeert je persoonlijkheid. Daar begint IK.
Waar komt jouw filosofische interesse vandaan? De filosofie prikkelt, omdat er niet één antwoord is en je nooit bij een eindpunt komt. Ook met mijn films wil ik je dus niets opdringen. Het enige wat ik doe, is jou iets tonen waartoe jij je moet verhouden. Daarom ben ik gestopt met verslaggeving. Met journalistiek bleef ik aan de buitenkant. Mensen vertellen meer met hun blik dan met woorden. Ik stuur met filmische middelen, maar grijp niet in in wat er voor de camera gebeurt. Het toffe aan documentaire is dat hele echte. Een gebeurtenis doet zich een keer voor en precies op dat moment moet je er zijn, met exact het goeie kader.
Waar ben je over vijf jaar? Dan heb ik mijn eerste lange documentaire gemaakt, maar ik heb geen idee waar die over zal gaan. Ik ben nu aan het researchen voor een vijftig minuten-film. Daar kan ik ook nog niks over zeggen. Reken maar uit. Als jij me afgelopen jaar had gevraagd waar ik mee bezig was, had ik alleen die man in de trein kunnen noemen. Jij zou denken: wat ga ik zien? Daar was geen antwoord op. Nu sta ik weer aan het begin. Vanuit een fascinatie ga ik vragen stellen en zo kom ik bij de essentie. Die probeer ik gestalte te geven via een personage. Menselijker kan het niet, toch? Filosofie is de kern van menselijkheid.
Laura van Zuylen
Ik draait op 27 september en 2 oktober op het Nederlands Film Festival in Utrecht.