Zomerspecial Filmacademie Lichting 2013: Eva Zanen

Stilering, Brecht en kleien

Eva Zanen vertelt deze zomer als vierde van de net afgestudeerde NFA-regisseurs over haar fictiefilm Met Excuses voor het Ongemak. Zanen: ‘Ik wil etaleren dat onze dagelijkse omgang vaak alleen vorm is. Niet om met het vingertje wijzen, maar om erover na te denken.’

Je film speelt zich af in kunstmatig vormgegeven jaren vijftig. Hij roept associaties op met andere stilerende filmmakers, zoals Jacques Tati, Alex van Warmerdam en Wes Anderson. Waarom kies je daarvoor? Je kunt in film alles inrichten zoals jij wilt, dus het is zonde als je daar niet optimaal gebruik van maakt. Bij mij blijft er geen enkel puzzelstukje over. Ik zeg altijd dat ik liever klei dan beeldhouw. Sommige makers beginnen met een steen — de realiteit — en gaan daar stukken vanaf beitelen en schuren: beeldhouwen. Ik begin vanuit het niets, opdat ik alles kan kiezen en controleren. Dat noem ik kleien.  Daarom is naast de vormgeving ook het spel gestileerd.

Waar let je dan op bij het acteren? Ik heb bij vorige theateropleidingen geëxperimenteerd met verschillende speelstijlen. Het geheim is dat de wereld het spel moet legitimeren en het spel op zijn beurt moet aansluiten bij die wereld. De interne logica van de personages moet kloppen. Zolang de motivatie vanuit het karakter zelf komt, is het geloofwaardig, en is die er niet, dan zie je de regisseur er doorheen. Mijn gestileerde acteerstijl is er ook om het publiek op afstand te houden. Ze hoeven zich niet in te leven. Liever wil ik dat ze nadenken over de situaties die ik ze toon. Best Brechtiaans dus.

Waar ben je over vijf jaar? Dan wil ik moeder zijn en vind ik een manier om dat met films te combineren. Qua werk wil ik een korte film over seks maken, waarmee ik iets meer de emotionaliteit opzoek. In Met Excuses vind ik de scène met de huwelijksnacht het mooist, waar het allemaal niet zo soepel verloopt. Ons beeld van seks is gevormd door films. Alle haren, tongen, knieën, ellebogen en uitgelopen lippenstift zie je nooit. Ik wil een arm om onze schouders leggen door die kant juist wel te laten zien. En ik wil ooit een kinderfilm voor volwassenen regisseren. Stilering is voor kinderen geaccepteerd, maar voor volwassenen moet het serieuzer en realistischer. Dat mag wel eens anders.

Laura van Zuylen

Een aantal van de bachelor-eindexamenfilms is te zien op het komende Nederlands Film Festival.