Webfilm: Webby-winnaar (1) Clouds over Cuba

De Webby’s, de ‘Oscars van het internet’, zijn weer uitgereikt. Erich Joiner en Ben Tricklebank, onderscheiden voor beste navigatie, maakten een webdocumentaire nieuwe stijl: de interactiviteit is zelf een keuze geworden.

Wie na de prijsuitreiking meteen alle Cannes-winnaars wil zien, zal nog even geduld moeten hebben. Het distributeursgilde bepaalt namelijk wanneer de nieuwe Van Warmerdam, Coen en Hirokazu in de bioscoop verschijnen. Dat wachten speelt niet bij de Webby Awards. De winnaars van de ‘Oscars van het internet’, vorige week voor de 17e keer uitgereikt, zijn een paar muiskliks verwijderd, en vaak nog gratis ook. Wel lastig: door het immer uitdijende bos van categorieën de bomen blijven zien. De Webby’s tellen inmiddels 180 prijzen, zo’n tien keer zoveel als Cannes.

Wat opvalt bij de secties voor interactieve film, is een herwaardering van het ouderwetse verhaal, met een duidelijke kop, rif en staart. Uit zijn multi-lineaire projecten, waarin je als avonturier op ontdekkingsreis mag — en uit de beeldfragmenten zelf een plot samenstelt. In zijn lineaire, recht-toe-recht-aan-films, die interactiviteit inbouwen als extra: klikken is geen noodzaak maar een keuze. Jij bepaalt of je de centrale verhaallijn wilt verlaten.

Clouds over Cuba is een stijlvolle reconstructie van de Cubacrisis in oktober 1962. Erich Joiner en Ben Tricklebank zetten de bekende gebeurtenissen nog eens op een rij, in de klassieke reportagevorm: een sturende voice-over, archiefmateriaal, en het netjes volgen van de chronologie. Tot zover is het een gedegen historisch portret — als zoveel televisie- en bioscoopdocumentaires. Wat afwijkt, is dat de kijker de feiten kan dubbelchecken. Je kunt de film pauzeren voor bronmateriaal: analyse en reflectie van experts, archieffoto’s van de vermeende raketlocaties en officiële overheidsdocumenten, zoals briefwisselingen tussen Kennedy en Chroesjtsjov.

Zulke extra’s maken de research van documentairemakers inzichtelijker. Ze zijn een waardevolle toevoeging, die de geloofwaardigheid verhoogt. Maar Clouds over Cuba, de terechte prijswinnaar voor ‘beste navigatie en structuur’, doet daar ook weer afbreuk aan. Chroesjtsjov’ Engelse voorleesstem zet zijn accent tergend zwaar aan. Het is een karikatuur van de Russische agressor, een indruk die alleen maar sterker wordt door zijn dreigende ondertoon.

Een staaltje Amerikaans patriottisme of partijdigheid voor de president? Vermoedelijk het laatste, want Clouds over Cuba komt uit de koker van het John F. Kennedy Presidential Library and Museum, dat de ‘herinnering’ levend wil houden. De slotdelen hijsen Kennedy op een voetstuk. Anders dan Chroesjtsjov wordt hij niet neergezet als wereldleider die per se het conflict wilde winnen, maar als hoeder van vrede en vrijheid. En wat als de autoriteiten het plaatsen van de raketten niet al in een vroeg stadium hadden ontdekt? Dan, zo luidt de redenering, was een kernoorlog onmogelijk te voorkomen geweest.

Die conclusie lijkt tamelijk overtrokken. In Europa gestationeerde raketten zijn — godzijdank — immers ook nooit afgevuurd. Joiner en Tricklebank bezondigen zich hier aan historisch ‘wat als’-denken, waarmee ze neutrale geschiedschrijving veranderen in speculatieve science fiction.

Niels Bakker