Webfilm: Soldier on the Roof
IDFA-winnares Esther Hertog bijt zich vast in de ruzies tussen Joodse kolonisten en hun Palestijnse buren. Maar ze kiest geen partij in de onthutsende aaneenschakeling van slices of life.
De Nederlandse documentaire is een uitzonderlijk cameravrouw rijker. Esther Hertog won vorige week de IDFA-prijzen voor beste debutant en Nederlandse maker, terechte onderscheidingen voor haar waanzinnige talent. In Soldier on the Roof toont ze zich even gefocust en vasthoudend als direct cinema-koning Frederick Wiseman. Voor Hertog is de camera een wapen. Ze richt het en houdt het gericht. Eenmaal een doel gekozen, lijkt niets haar daar vanaf te kunnen zetten.
De film opent meteen met een voltreffer. Hertog betreedt, met de Joodse kolonist David Wilder, een heuvel die uitkijkt over de Hebron. Het blijkt het bezit van een Palestijnse man. Een conflict ontstaat, het leger wordt erbij geroepen, en als Wilder toch besluit te vertellen over de Joodse erfstukken in de omgeving, proberen Palestijnse jongens daar al joelend een stokje voor te steken. Hertog blijft het al die tijd van een afstandje gadeslaan. Het tekent haar lef. Blijven filmen in een hectische situatie, waarin ook haar film ter discussie staat. En de camera bij de actie houden, ook als die nogal heen en weer schiet.
Soldier on the Roof is een aaneenschakeling van zulke slices of life van het Israëlisch-Palestijnse conflict. Hertog brengt de politieke barometer terug tot microniveau: uit de hand gelopen burenruzies. Het is Frans Bromets Buren, in een extreem overtreffende trap.
Hertog maakt pijnlijk voelbaar hoe ze met de paplepel worden ingegoten: de verwijdering, het afzetten, de haat. De kinderen van David Wilder roepen dat Palestijnen stinken en gooien stenen tegen het raam van hun buren. ‘Praat je wel eens met ze’, wil Hertog weten. ‘Heb je wel eens echt met ze gespeeld?’ Een antwoord blijft uit. Fataal lijkt een cocktail van sterke religieuze dogma’s en antipathie tegenover de (anders gelovende) Palestijnen. ‘Ik doe wat Hij me opdraagt’, zegt Wilder. En dat is het Heilige Land met hand en tand veroveren, bezetten, verdedigen.
Hertog kiest het perspectief van de Joodse kolonisten, maar niet hun kant. Ze zoekt verklaringen, maar neemt geen standpunt in. Zo maakt ze het conflict begrijpelijk en inzichtelijk, zonder dat je wordt gedwongen om partij te kiezen — voor zover dat überhaupt mogelijk is.
Voor wie bovenop het nieuws zit, zal Soldier on the Roof misschien weinig nieuws bevatten. Maar de kracht van de film is dat Hertog niet vertelt, maar toont. Heel geleidelijk laat ze de scènes zich ontspinnen. Helaas zijn de 80 minuten voor de Tegenlicht-uitzending, die ook op internet staat, teruggebracht tot 50 minuten. Sommige scènes sneuvelden, andere zijn gekortwiekt. Het maakt veel (te lange) documentaires beter, maar beschadigt de grondesthetiek van Soldier on the Roof. Kunnen de omroepen hun strakke slots op internet niet loslaten, en gewoon de extended version vertonen? Of beter nog: beide versies, zodat we zelf kunnen kiezen?
Niels Bakker