Webfilm: On the Q.T.

Zit er een diepere betekenis in Tarantino’s werk, behalve een ongebreidelde drang om de (B-)filmhistorie te recyclen? De video-essayisten van Press Play gaan in een nieuwe serie op onderzoek uit.

Filmmuseum EYE grijpt de nieuwste film van Quentin Tarantino aan om flink terug te blikken. Wie leent zich daarvoor ook beter dan de cinefiele postmodernist, wiens oeuvre zich laat samenvatten als één groot interfilmisch spel? Geef je over aan Tarantino en de halve B-filmgeschiedenis trekt aan je voorbij. EYE vertoont dan ook, behalve Tarantino’s eigen films, de spaghettiwesterns en blaxploitationfilms waarnaar hij in Django Unchained met sardonisch plezier verwijst.

Zijn citatielust maakt Tarantino geliefd bij cinema-nerds, die zijn films beeldje voor beeldje uitpluizen om elk citaat te ontmaskeren. Monnikenwerk, dat niet per se tot verfrissende inzichten in zijn drijfveren leidt. De video-essayisten van Press Play zetten in hun nieuwe serie On the Q.T. een stap verder. De filmische verwijzingen zijn voor hen een gegeven. In plaats daarvan onderzoeken ze de diepere gronden daarachter.

Waarom bijvoorbeeld zijn de personages in Pulp Fiction allemaal zo ‘cool’, vragen Peter Labuza en Matt Zoller Seitz zich af. Hun antwoord: dat lijkt alleen maar zo. Ze doen alsóf ze cool zijn. Het is meer imago dan identiteit. Daarom stelt Tarantino ook hun werkelijke coolheid op de proef. Alleen wie in staat is over zijn zelf gecreëerde zelflegende heen te stappen, overleeft de dans. Letterlijk. Je bent pas écht cool als achter je gelikte pokerface ook nog wat karakter schuilt.

Een prikkelende stellingname, want sinds wanneer is Tarantino geïnteresseerd in de inhoud? Het gaat hem toch om de cosmetische vorm, om hoe de filmgeschiedenis zich laat vangen in een dikke laag make-up?

Wellicht. Maar wellicht is deze lezing te oppervlakkig. Twee andere afleveringen laten zien hoe Jackie Brown en Kill Bill verwijzen naar bekende archetypes van de vrouwelijke filmheldin, maar tevens reflecteren op de ‘werkelijke’ vrouwelijke psyche. Achter de gewelddadige wraakmachine Uma Thurman schuilt een katachtig moederinstinct. En Pam Grier kan 23 uur keihard bekvechten en op de vuist gaan, maar pinkt in het laatste uur van de dag toch stiekem een traantje weg.

Natuurlijk: Tarantino zet hier tamelijk stereotype vrouw-visies neer. Maar in dat opzicht, aldus makers Odie Henderson en Nelson Carvajal, laat hij Jackie Brown en Kill Bill wel samenvloeien met de blaxploitation- en samuraifilms waarnaar ze verwijzen. Die zitten namelijk tsjokvol oercliché’s over de vrouwelijke natuur. Zelfs als Tarantino een standpunt inneemt dat verder gaat dan de filmische buitenkant, gaat het dus stiekem toch weer over diezelfde filmische buitenkant. De cosmetica en de huid die daaronder zit: je realiseert je dat ze in zijn universum niet te onderscheiden zijn.

Niels Bakker