Webfilm: Maarten Isaäk De Heer, Brueghel van de animatie

Alles is er perfect geregeld, en toch blijft het onbehagen. Animatie-kunstenaar Maarten Isaäk De Heer vangt met pietepeuterige precisie het geordende gekrioel in Nederland polderland. Net als de doeken van zijn 16e-eeuwse inspiratiebron, worden zijn films bij elke kijkbeurt boeiender.

Op het Holland Animation Film Festival greep hij net naast de Grote Prijs voor Nederlandse animatie. Het is een gok, maar misschien breekt zijn werk wel te radicaal met onze verwachtingen van het genre. Maarten Isaäk de Heer heeft meer gemeen met Brueghel dan met Disney en Pixar. Wezentjes op postzegel-formaat, die rondscharrelen in landschappen die overweldigend veel groter en massaler zijn dan zijzelf.

Alleen: De Heer maakt stillevens vol beweging. Animatie is voor hem een middel om te realiseren wat voor Brueghel onmogelijk was. Als schuivende stukken op een schaakbord, zo gestroomlijnd verloopt het gekrioel. Vertraagde intercity’s, ladende en lossende vrachtwagens, een reddingsactie met een helikopter in Handelingen — "The Book of Acts". Achter het slaperige provinciestadje strekt de polder zich uit als een biljartlaken. Het is een doodnormale dag in Nederland, zoals je die dagelijks vanuit de lucht kunt bewonderen.

Zo laten De Heers films zich ook het beste ervaren: als een loop. Zijn voorliefde voor cyclische verhaalstructuren is ook zichtbaar in het HAFF-genomineerde [mu:st?rman] — a Flood Story. Boven wat sterk lijkt op een Vinexwijk in Almere-Buiten, pakken zich donkere regenwolken samen. Het begint te plenzen, de straatjes, grasvelden en huizen stromen langzaam over. Dan verwacht je chaos en paniek. Maar de bewoners, dier-mensen, lijken exact te weten hoe hoog het water reikt, hoe lang het hoogwater aanhoudt, en hoe ze daarop moeten reageren. Alsof het dagelijkse routine is.

De Heer legt het fundament bloot onder Nederland polderland: het eeuwige gevecht tegen het water, in handen van een perfecte regisseur. Zo veilig, ordelijk en tot in de puntjes geregeld, dat het bijna weer gaat vervelen.

Allerminst saai zijn De Heers statische kaders. Die laten zich steeds opnieuw bekijken, waarbij je steeds weer nieuwe dingen ontdekt. Omdat het volledige plaatje zich niet in één oogopslag laat registreren, wijk je noodgedwongen uit naar de details. Wélke details — dat bepaal je zelf. De Heer laat je, net als interactieve films, multi-lineair kijken. Niet door te klikken met de muis, maar door je ogen over het scherm te laten dwalen.

Dat maakt zijn films geknipt voor het — interactieve — web. Er is één lacune: de kleine schermen van smartphones, tablets en laptops. Daarom het voorstel: projecteer dit op een doek van billboardformaat. Op leegstaande kantoren langs de snelweg, die ons overgeorganiseerde landje inmiddels toch in overvloed kent.

Niels Bakker