Webfilm: Kony2012

De netwerkgeneratie wil de wereld verbeteren via internet. Kony2012 is propagandafilm en Facebook-campagne ineen, met in drie weken tijd miljoenen hits, tweets en andere webboodschappen. En dat allemaal om de voortvluchtige oorlogscrimineel Joseph Kony achter slot en grendel te krijgen.

Film, sociale media en activisme: het is een driehoek met gouden randjes. Mobiele telefoonbeelden, weblogs en Twitter openden de weg naar de Arabische Lente, zoals IDFA-documentaire The Green Wave inzichtelijk maakte, terwijl The Cove het internet gebruikte als handig verlengstuk voor een petitie tegen de dolfijnenjacht in een Japanse baai. Met aardig succes: 1.300.000 mensen ondernamen volgens de website actie, nadat ze de Oscarwinnende docu hadden bekeken.

Het valt allemaal in het niet bij de immense impact van Kony2012. Sinds Jason Russells half uur durende pamflet tegen de Oegandese oorlogscrimineel Joseph Kony drie weken geleden online ging, zagen zo’n 100 miljoen mensen de film. Een direct gevolg van de sociale media mobilisatie. Door tweets van beroemdheden als Oprah Winfrey, Justine Bieber, Puff Daddy en Bill Gates, dendert de video als een lawine over het web.

De viral-campagne geeft aan hoe de virtuele werkelijkheid in kritische massa niet onderdoet voor een klassieke demonstratie. Vanachter computer en smartphone de wereld veranderen, zou het kunnen? Kony2012 heeft, behalve tot bewondering, inmiddels ook voor kritiek gezorgd. Het ‘click-activisme’ zou kunnen ontaarden in ‘slack-activisme’: een lethargisch idealisme, zonder werkelijk politiek handelen. Die angst lijkt mij overdreven, omdat een boodschap op een spandoek kalken niet wezenlijk verschilt van hem het world wide web inslingeren. Het laatste heeft mogelijk zelfs meer resultaat, vanwege het potentiële miljardenbereik.

Dat is ook precies waar Russell op aanstuurt. In de film ontvouwt hij de theorie dat Kony nog niet is gepakt, omdat 99 procent van de mensheid de brute vrouwenverkrachter en rekruut van kindsoldaten eenvoudigweg niet kent. Wij moeten hem en zijn Verzetsleger van de Heer met z’n allen bekend maken. Alleen dat kan de Amerikaanse regering ervan overtuigen om meer dappere soldaten uit te zenden, die Kony kunnen arresteren en voor het Internationaal Gerechtshof in Den Haag slepen.

Geef de ‘power to the people’, en het zal allemaal goedkomen dus. Kony2012 is geen voer voor cynici, hier domineert de retoriek van de positivo. De film is klef, sentimenteel, manipulatief, eenzijdig, simplistisch en naïef. Russell zet in op één enkele oplossing, en presenteert het tevens als de enige oplossing. Vraagtekens geeft hij geen ruimte. Zal Kony zich op vertrouwd territorium wel zo makkelijk laten vangen? Storten de Amerikanen zich niet in het zoveelste Armageddon? Leidt zo’n militaire interventie per saldo niet tot meer geweld?

Kony2012 is een klassieke propagandafilm, met Russells vertederende zoontje als tegenhanger van de booswichten, de bekende retoriek over zielig Afrika en een associatieve montage die op de onderbuik werkt. Daaroverheen dondert Russells dwingende ‘Stem van God’. Het is alleen briljant gedaan, een Leni Riefenstahl van deze tijd. Niet zozeer vanwege Russells filmische vernuft — dat valt tegen — maar omdat hij haarfijn aanvoelt dat óók de netwerkgeneratie, opgegroeid zonder richtinggevende massa-ideologieën, behoefte heeft aan een hoopgevend verhaal. Daarvoor wil ze haar sceptische grondhouding best even laten varen — om zich te verenigen voor een massabombardement aan sociale mediaboodschappen.

Als aanzet tot wereldverbetering in het Facebook-tijdperk, is Kony2012 daadwerkelijk revolutionair. Alhoewel: het blijft natuurlijk de vraag of de magische grens van 100 miljoen óók betekent dat al die mensen zich achter Russells standpunt scharen.

Niels Bakker