Webfilm: Geketende vrijheid
Schuilt vrijheid in de ontsnapping? Of kan de mens alleen in gevangenschap vrij zijn? De korte films 8 en Room 8 (BAFTA-winnaar) brengen één van de grootste existentiële gevechten in beeld.
Oké, dan is het die vermalijde Balkanhumor. Het kost Açim Vasiç moeite, om de parallellen te zien tussen zijn korte film 8 en No Man’s Land, in 2001 winnaar van de Oscar voor beste buitenlandse film. De anti-oorlogsfilms delen volgens een bezoekster van Short of the Week niet alleen de landmijn die siamese tweeling speelt met een soldaat, maar ook hun fingerspitzengefühl voor sarcastische slapstick.
Vasiç heeft een punt. Stiekem heeft 8 meer gemeen met Sergei Loznitsa’s In the Fog. Dezelfde bittere ernst, die de humor haast onverteerbaar maakt. En een eindeloos woud in sombere sepiakleuren, waar de oorlog in dezelfde cirkeltjes draait die de soldaten slenteren. Zonder doel, zonder missie, zonder illusies of verwachtingen. Misschien met een beetje hoop. Niet om te overwinnen, zoals in de Hollywoodcinema met zijn obsessie voor heroïek, maar om te overleven. Zich bevrijden uit de destructieve relatie waarin ze elkaar gevangen houden — dat is hun hoop.
Nog een verschil met No Man’s Land en een overeenkomst met In the Fog: Vasiç’ gebrek aan politieke aspiraties. Deze soldaten vechten de oorlog universalis uit. Hun strijd kent geen tijd en plaats. 8 gaat over de belabberde existentie op het slagveld — en over noeste mannen onder elkaar. Ten diepste verbonden in hun vijandschap. Enerzijds kunnen ze elkaars bloed wel drinken. Anderzijds zijn ze voor elkaar de laatste strohalm om zich aan vast te houden.
Dat zet aan het denken. Wat betekent vrijheid voor deze soldaten? De ontsnapping? Of de acceptatie aan elkaar overgeleverd te zijn? Toevallig genoeg kun je over Room 8, de recente winnaar van de BAFTA Award voor korte film, precies dezelfde vragen stellen. De mysterieuze kijkdoos waarmee een gevangene uit zijn cel hoopt te ontsnappen, blijkt in werkelijkheid een doos van Pandora. Hij laat de man steeds opnieuw terugkeren in dezelfde schaduwwereld.
Regisseur James W. Griffiths liet zich inspireren door Guillermo Del Toro — al zou hij het misschien niet toegeven. Zijn verrassende mix van horror en science fiction heeft iets weg van een kinderfantasie, maar is tegelijkertijd grimmig en huiveringwekkend. Room 8 laat je net als 8 achter met het gevoel geketend te zijn. Zelfs de grimlach en de schaduwdroom doven langzaam uit. Na afloop resten pijn, melancholie en verslagenheid. De mens kan niet bestaan zonder zijn ketens — en vindt daarin misschien wel zijn vrijheid.
Niels Bakker