Webfilm: geanimeerde schreeuw
Sterrennacht van Vincent van Gogh en De Schreeuw van Edvard Munch, maar dan als film. Het blijkt wel even wennen, om meesterwerken met een iconische status letterlijk tot leven te zien komen.
Is het een slap aftreksel of de overtreffende trap? Een intelligent eerbetoon, of de typische exponent van onze beleveniscultuur? Deze discussie is op talloze internetfora losgebarsten, nu ontwerper Petros Vrellis een bewegende kopie heeft durven maken van de Sterrennacht van Vincent van Gogh. In het filmpje op Vimeo, in twee weken tijd ruim een miljoen keer bekeken, is te zien hoe de toeschouwer met zijn vingers over Van Goghs glooiende verfstreken kan glijden. De aardedonkere hemel en de gloeiende sterren lichten op, en beginnen in kleine kringetjes te draaien.
Het is de stoute fantasie van iedere kunstliefhebber: het werk mogen betasten. Omdat Van Gogh de illusie van beweging wilde creëren, is Vrellis’ reproductie in zekere zin een vervolmaking van zijn schilderij. Al kun je het ook als een grove belediging beschouwen, zoals veel internetters blijken te doen. In hun ogen smeert de interactieve animatie de fantasie volledig dicht. Wat je je kijkend naar het schilderij zelf verbeeldt, neemt ineens een heel letterlijke gedaante aan.
Tja. Dat klinkt toch een beetje als de uitgekauwde kritiek op boekverfilmingen. Ik zou eerder zeggen dat Vrellis ervoor zorgt dat Van Gogh deel blijft uitmaken van onze levende cultuur. De Sterrennacht wordt opengebroken voor de generatie YouTube. Die, inderdaad, niet van een afstandje wil beschouwen, maar kunst het liefste meemaakt.
Vrellis is niet de enige. Sebastian Cosor had al eerder het gore lef om, ruim honderd jaar na dato, de wanhoopservaring van Edvard Munch alsnog in een film te vertalen. De anekdote is bekend: de Noorse schilder wandelde bij ondergaande zon over een bruggetje, toen hij aan de hemel stromen bloed en tongen van vuur zag verschijnen. Het inspireerde hem tot het angstaanjagende De Schreeuw, waarvan één van de vier versies in mei dit jaar onder de hamer gaat.
In Cosors interpretatie was Munch’ nachtmerrie een staaltje pure doodsangst, want in het filmpje kibbelen de twee vrienden over hun eigen stervelijkheid. De dialoog is ontleend aan de openingslyrics van Pink Floyds The Great Gig in the Sky. En terwijl dat orkestrale muziekstuk aanvangt, zijgt het spookachtige figuurtje, de handen tegen de oren geklemd, weerloos ineen.
Ook Cosor vervolmaakt Munch’ meesterstuk, door weer te geven waartoe de schilder met zijn kwast en doek niet in staat was. En ook hij concretiseert de voorstelling die we als toeschouwer zelf moesten creëren. Maar gebleven is de hartverlammende emotie, die door merg en been gaat. Munch had zich een slechtere kennismaking met de internetcultuur kunnen voorstellen.
Niels Bakker
Meer webkijken
Animatiefilm Four is een ode aan de ritmische wandel van het bestaan. Slapen, ontwaken en weer slapen, weergegeven aan de hand van de vier seizoenen. Sfeervol en idyllisch.
Interactiviteit en YouTube? Het komt zelden voor. Deze pastiche op de eerste videospelletjes mondt uit in een waar labyrint. Hilarisch, verwarrend en claustrofobisch.
Op het YouTube-kanaal van het IFFR zijn drie documentaires van Ai WeiWei, het afgelopen festival geëerd met een retrospectief, te bekijken: So Sorry, Ordos 100 en Disturbing the Peace.
Eerder besproken in deze rubriek: Oscarwinnaar voor beste korte animatie The Fantastic Flying Books of Mr. Morris Lessmore.