Webfilm: Don Hertzfeldt

De Amerikaanse animatiefilmer Don Hertzfeldt komt met zijn skeletterige figuurtjes, absurde humor en bombastische muziek soms flauw en afgezaagd uit de hoek, maar vaker heel scherp en vilein. Zijn the meaning of life is deze week gratis te bekijken op MUBI.

Het organisme glijdt eerst door het water, kruipt dan op het land, gaat daar op vier pootjes lopen, richt zich vervolgens fier overeind, en begint tot slot met praten. Een oeverloze woordenstroom, uit de monden van blije, agressieve, somberende, boze en chagrijnige mensen. Daarop gebeurt het onvermijdelijke: de mens sterft uit. Vreemde futuristische snuiters nemen zijn plaats in. Struisvogelachtigen met twee koppen, eenogigen met zululippen, vuilnisbakbeesten met ogen aan lange tentakels.

Dit is de evolutie op aarde volgens de 34-jarige Amerikaanse animatiefilmer Don Hertzfeldt. the meaning of life (2005), deze week gratis te bekijken op online filmkanaal MUBI, is één van de beste films die hij maakte. Al zijn handtekeningen komen erin samen. De skeletterige figuurtjes, die bestaan uit enkele grove, uit de losse pols getekende zwarte potloodlijntjes. De absurde humor waarmee hij het bestaan lekker over-the-top benadert. En de bombastische klassieke muziek, in dit geval De Notenkraker van Tsjaikovski.

Veel andere filmpjes van Hertzfeldt staan op YouTube. Ook zijn meest recente, wisdom teeth (2010), waarin een meterslang stuk hechtingsdraad langzaam uit een net geopereerde mond wordt getrokken. De tandartspatiënt stroomt vol met bloed, tot ze ineens een baby uitkotst. Veel te vroeg — waarop ze het weer probeert terug te proppen.

Hier blijkt Hertzfeldt’s grootste valkuil: soms is het te flauw, platvloers en afgezaagd, een beetje zoals Kamagurka dat kan zijn. Maar op de meeste momenten komt hij even scherp en vilein uit de hoek als south park. Vooral in zijn animatiefilmpjes over het maken van animatie, is Hertzfeldt op dreef. Zo vergroot genre (1995) op hilarische wijze de clichés uit van de archetypen waartoe filmmakers zich beperken, van de komedie — een konijn probeert een wortel te grijpen — tot de zwarte komedie — het konijn krijgt de wortel, maar deze blijkt radioactief.

Het meesterlijke rejected (2000) sleepte zelfs een Oscarnominatie in de wacht. Dit is een reeks spottende sketches, die Hertzfeldt zogenaamd produceerde als reclameboodschappen. De opdrachtgevers wezen de filmpjes alleen af, vanwege hun sarcastische en provocatieve karakter. Een sterretje schreeuwt bijvoorbeeld "My anus is bleeding" en verzuipt langzaam in zijn eigen bloed, terwijl andere sterretjes aan de zijlijn "Life is good!" staan te juichen.

rejected is zo opgebouwd dat het tergend traag in beeld brengt hoe de kunstenaar door zijn werk ten onder gaat. Hertzfeldt spaart niets en niemand, ook zichzelf niet.

Niels Bakker