Webfilm: Condition One
Hoe komt de ervaring van door Gaddafi opgejaagde rebellen in Libië dichterbij? Geef de kijker de illusie in de schoenen van de cameraman te staan. In de app Condition One beweeg je de iPad heen en weer, of ga je met je vingers over het scherm. Zo bepaal je zelf op welk deel van de gefilmde werkelijkheid je wilt focussen.
Fotojournalist Patrick Chauvel begaf zich eerder dit jaar middenin het Libanese strijdgewoel. Terwijl de troepen van de inmiddels ter dood gebrachte Gaddafi oprukken, legt hij vast hoe de ongetrainde en ongeorganiseerde rebellen steeds verder in het nauw worden gedreven. Overal boven de woestijn trekken gitzwarte rookpluimen op en vanaf alle kanten klinken geweersalvo’s. De strijders vluchten schreeuwend over een asfaltweg, verschansen zich achter een dikke wal en slagen er uiteindelijk in om er met een jeep tussenuit te knijpen. Dat betekent ook Chauvels redding.
Chauvels rauwe Libië-reportage heeft, samen met drie andere reportages van zijn hand, de primeur op de innovatieve iPad app Condition One. Danfung Dennis kwam op het idee toen hij, na in Afghanistan te hebben gefilmd, zich in de montagekamer realiseerde dat hij zijn gevoel op het slagveld onmogelijk helemaal kon overbrengen. De iPad bracht de oplossing: door het apparaat heen en weer te bewegen, of door met de vingers over het scherm te gaan, kan de kijker zelf zijn blikveld bepalen. Inderdaad: alsof je de cameraman bent die de actie vastlegt.
Voor Dennis’ eigen documentaire kwam Condition One helaas te laat. De opnamen voor de app moeten worden gemaakt met een speciale camera, die het hele menselijke gezichtsveld — zo’n 180 graden — afdekt. Deze reikwijdte maakt dat het gefilmde beeld groter is dan het scherm van de iPad. Daardoor kan de kijker er in alle richtingen doorheen surfen.
Deze tactiele interactiviteit werkt niet zozeer omdat je meer ziet — per saldo eerder minder — maar omdat je je betrokkener voelt. Vanachter het scherm wordt je als het ware naar de gefilmde werkelijkheid geteleporteerd. Het Libië-filmpje is ook meteen het meeslependst. De schoenen van een soldaat aantrekken wekt nu eenmaal meer nieuwsgierigheid dan met de politie patrouilleren in New Orleans of met de Occupy-beweging protesteren tegen Wall Street. Bovendien wordt het ook nog tergend spannend, als je met je camera middenin de gevechtslinie belandt.
Condition One doet in spelervaring ver onder voor een videogame, maar biedt in een ander opzicht juist de overtreffende trap. De ‘spelwereld’ is immers geen geanimeerde, maar de rauwe documentaire realiteit. Chauvel lijkt dat nog extra te willen benadrukken, door nauwelijks een poging te doen tot ordening en duiding. Zijn registraties van binnenuit blijven ruwe fragmenten, snippertjes uit de werkelijkheid die je, net als in het echt, zelf maar van een overkoepelend verband moet voorzien.
De app maakt nieuwsgierig naar meer content, en het is de bedoeling dat die er ook komt. Sowieso uit de hoek van de nieuwsjournalistiek, maar de mogelijkheden zijn in principe onbeperkt. Condition One biedt de perfecte manier om je in een normaal gesproken onbereikbare omgeving te wanen. Een beetje zoals in Second Life, maar dan echt. Van de diepzee tot het dak van de wereld, en van een landing op de maan tot de gletsjers op Groenland.
Persoonlijk ben ik ook benieuwd naar een maker die meer verhalend te werk durft te gaan. Chauvels reportages bieden vooral een sensationele onderdompelende ervaring. Ze brengen weinig verbinding en identificatie met de hoofdpersonen tot stand. Als je echt de kans krijgt om hen te leren kennen, zou dat de betrokkenheid bij de documentaire werkelijkheid nog verder kunnen verhogen.
Niels Bakker