Webfilm: Bendito Machine IV

Van rollercoaster tot ruimteraket. De evolutie van het moderne transport, dat is ook een reis langs olieboorplatformen en raffinaderijen. Vooruitgang? Of pure vernietiging? Deze webserie plaatst, met gevoel voor ernst én absurdisme, kanttekeningen bij de ene na de andere menselijke verplaatsobsessie.

Vooruitgang herken je… in de geschiedenis van onze vervoermiddelen. Een eenvoudige dorpeling doorloopt in Bendito Machine IV alle stadia. Zijn wereldreis begint op de beenmatig aangedreven tweewieler. Dan volgt de gemotoriseerde automobiel, waarin hij met grote snelheid over rollercoastersnelwegen raast. Maar ook dat stelt niet te tevreden. Het silhouette-achtige wezentje wil ook de wereldzeeën doorkruisen, in een Chinese fluisterboot, en de hemel bestijgen, eerst in een zeppelin, later met een raket.

Is dat vooruitgang? Jossie Malis waagt het te betwijfelen. Hij zet vraagtekens bij zo ongeveer alle menselijke ‘verworvenheden’, in zijn sinds 2006 lopende, uitmuntende animatieserie op het web Bendito Machine. Het motto luidt: "Relax. Everyting is under control." Dat is het ideaal, want in werkelijkheid is het een puinhoop. Opbouw en verval van beschavingen (deel 1), eten en/of gegeten worden (deel 2), goden en machines die gedoemd zijn te worden afgedankt (deel 3): chaos regeert in zijn letterlijk gitzwarte fantasie-wereld.

In de vierde aflevering, vorige maand online gegaan, zoomt Malis in op de evolutie van de transporttechnologie. Vooruitgang? In elk geval niet voor het milieu. Waar de olie stroomt, slaat de destructie toe. Malis schotelt een universum voor dat is veranderd in één grote petrochemische fabriek. De ingenieuze machinerie, die ook in de eerdere delen veelvuldig opdook, oogt hier nog dreigender en afschrikwekkender. Het Shell-logo wordt satirisch gebruikt, als religieus symbool op een totempaal. Onze wereldreiziger neemt het, in de strijd tegen zijn primitieve bestaan, allemaal op de koop toe. Hij kan zich immers lekker snel verplaatsen.

Ze zijn de grootste troef van Bendito Machine: de uit Flash-programmeercodes opgetrokken, tweedimensionale figuurtjes. Als donkere silhouetten geprojecteerd tegen kleurige achtergronden. In het consequente zijaanzicht zit, tegen het licht van Malis onheilsboodschap, een verraderlijke dubbele bodem. De kijker krijgt met dit perspectief het gevoel dat de silhouetten marionettenpoppen zijn, die zich laten bespieden en besturen. Dat geeft aanvankelijk een prettige superioriteit, tot je beseft dat Malis je in feite naar jezelf laat kijken. Zijn silhouettewereld is ónze wereld. Het maakt de blik in de spiegel die Malis voorhoudt, des te confronterender.

Voor zover er humor en absurdisme in Bendito Machine zitten, dan met een uiterst serieuze ondertoon. Die ernst is stiekem best wel welkom, in een viralcultuur die van hedonisme en — soms — oppervlaktedenken aan elkaar hangt. En dan biedt Malis, een jonge Chileense animatiefilmer, ook nog mooi tegenwicht aan olie-slurpend, sequel-verslaafd Hollywood. Want hij varieert op zichzelf in een poging menselijke wetmatigheden te doorgronden, niet uit ordinaire geldhonger.

Niels Bakker