Webfilm: Animatie-shorts van webvriendelijk Sundance

Steeds meer festivals voeren een webfilm-vriendelijk beleid. Het Amerikaanse Sundance is hun grote voorbeeld. De dit jaar geselecteerde animatiefilms laten ons met frisse blik naar de werkelijkheid kijken. Van de metropool als benauwende kakafonie tot blurry effecten die slechtziendheid uitbeelden.

Filmblog Short of the Week noemt het een hardnekkig misverstand onder flmmakers. Festivals eisen exclusiviteit, en dus weren ze korte films die al op YouTube of Vimeo staan. In de praktijk is juist steeds vaker sprake van het omgekeerde: een film haalt de selectie omdat het zo’n succesvolle viral is. Het IFFR vertoont Castello Cavalcanti, de hommage aan de Italiaanse cinema die Wes Anderson maakte in opdracht van modemerk Prada. En het Amerikaanse Sundance (dat loopt tot 26 januari) voert al jaren een web-vriendelijk beleid: alle kortfilms zijn welkom. Of ze nu wel of niet hun online vuurdoop hebben beleefd.

Wie dus niet in de luxe verkeert om af te reizen, kan thuis genieten van een deel van de selectie. Amerikaanse en Europese fictie, documentaires en vooral veel animatie. Zoals webserie Crime, waarvoor Sam Chou de audio-interviews die Alix Lambert maakte voor haar gelijknamige boek in duistere cartoons vertaalt. Gitzwart, hagelwit en bloedrood overheersen: het onderwereld-gevoel van Gotham City. De bevooroordeelde autoriteiten worden dan ook niet gespaard. Een donkere man moet, na de diefstal van zijn auto, twee uur op de politie wachten. Het zal een blanke niet snel overkomen.

Crime onderstreept weer eens de brille van veel animatiedocumentaires. Door twee ogenschijnlijk tegenstrijdige vertelvormen te mengen, gaan we op een andere manier naar de werkelijkheid kijken. Of luisteren. Passer Passer is een verbluffende ‘retake’ van de stadssymfonie. In de jaren ’20, voor de uitvinding van de geluidscinema, werd de soundtrack bij de beelden gecomponeerd. Louis Morton doet het andersom: hij verzint een opzwepende en daardoor benauwende visuele kakafonie bij het atmosferische geluid van Tokyo en Los Angeles. Claxonerende auto’s, tikkende voetstappen en het geklingel van messen en vorken in de eeteries. Terwijl Morton het tempo opvoert, wordt de sfeer dreigender. Het leven in de metropool: overlevingsstrijd vol stress en paniek.

Ook Astigmatismo geeft ons een nieuw perspectief, op de verstoorde visie van een slechtziende. In elk beeld houdt Nicolai Troshinsky een deel blurry, en een deel in focus. Het is zichtloosheid tegenover zicht, verstikking tegenover vrijheid. Zonder bril verdrinkt het jochie. Hij verdwaalt in een donkere, claustrofobische wereld, die is veranderd in één grote bedreiging.

Zijn strijd is echt, en wij voelen met hem mee. Over ingebeelde pijn maakte Alex Grigg Phantom Limb. Een vrouw verliest haar arm, de fantoompijnen manifesteren zich bij haar echtgenoot. Ze ontstaan uit een droom, om haar ooit weer met twee handen te horen pianospelen. Zijn verlangen is zo sterk dat het hem achtervolgt. Een vuist beukt met donderend geweld tegen het raam, de bloedvlekken verschijnen op zijn arm. Grigg brengt de geestelijke kwelling opvallend mild: in zachte tinten en met tedere pianoklanken. Hij benadrukt eerder het drama dan de horror — en maakt met stip de meest ontroerende van deze Sundance-shorts.

Amerika’s belangrijkste filmfestival is weliswaar voorloper, maar niet langer de enige. Dat blijkt uit een lijst van webfilm-vriendelijke festivals die Short of the Week vorig jaar samenstelde. Oberhausen en South by Southwest (SXSW) behoren tot de tweederde meerderheid die een vinkje van goedkeuring krijgt; Cannes en Berlijn (nog) niet. Nederlandse festivals ontbreken vooralsnog. Navraag leert dat het IFFR, dat komende woensdag begint, de regel hanteert dat een film (lang of kort) een Nederlandse première moet zijn. Dat klinkt als een ‘nee’ tegen parallelle internetdistributie, maar, mailt programmeur Peter van Hoof, het festival checkt dit niet heel uitgebreid. Wie zijn film dus toch ‘per ongeluk’ uploadt op YouTube of Vimeo, heeft een goede kans om door het oog van de naald te kruipen. Of, zoals Wes Anderson, met een viralhit ook succes op het witte doek te grijpen.

Niels Bakker