Vrijlating filmmaker Oleg Sentsov lijkt aanstaande

Wordt de Oekraïense filmmaker Oleg Sentsov op korte termijn vrijgelaten? Dat is de grote vraag nadat afgelopen nacht nieuws naar buiten kwam over een vermeende gevangenenruil tussen Rusland en Oekraïne.

Update (07/09/2019, 13:30): In de ochtend van 7 september 2019 heeft de gevangenenruil daadwerkelijk plaatsgevonden. Op de website van journalistiek onafhankelijk platform Meduza zien we een foto van Sentsov die op luchthaven Kiev Boryspil een vliegtuig uitstapt. Hij was een van de vijfendertig gevangenen die met Rusland uitgewisseld zijn. Volodymyr Zelensky, president van Oekraïne, en Sentsovs familie ontvingen de filmmaker op het vliegveld.

Hoewel Ruslan Riaboshapka, de kort geleden in functie getreden Oekraïense officier van justitie deze informatie aanvankelijk leek te bevestigen, werd deze in de vroege ochtend van 30 augustus toch weer ontkend door de Oekraïense overheid. Wel werd in hetzelfde bericht bevestigd dat er gewerkt wordt aan de gevangenenruil.

Toch lijkt de vrijlating van de bekendste Oekraïense gevangene van Rusland aanstaande. Op 29 augustus berichtten verschillende Russische media dat de 43-jarige Sentsov is overgebracht van de gevangenis in Labytnangi, in het noorden van Rusland, naar Moskou. Al langer wordt er gesproken van een gevangenenruil tussen Oekraïne en Rusland, waar onder andere een aantal in 2018 gevangen genomen Oekraïense zeelieden voor in aanmerking zouden komen.

In de afgelopen dagen is al een aantal gevangenen die op de zogenoemde ‘lijst van Sentsov’ staan uit verschillende gevangenissen naar Moskou overgebracht. Voor die lijst, waarop de namen van in Sentsovs optiek politieke gevangenen staan (en waarop hij zichzelf niet vermeldde), vroeg Sentsov in 2018 aandacht met een hongerstaking die hij 145 dagen volhield en pas afbrak onder dreiging van dwangvoeding. Van Oekraïense kant lijkt nu de eerste stap in deze ruil de voorlopige vrijlating van de hoofdredacteur van het Russische informatiedienst RIA News – Ukraine: Kirill Vyshinsky, die in Oekraïne wordt verdacht van landverraad.

Sentsov werd in 2014 van zijn bed gelicht in Simferopol (de hoofdstad van de Krim), kort nadat Rusland het gebied had geannexeerd. In 2015 werd de filmmaker, bekend van onder meer zijn film Gamer (2011), in een showproces veroordeeld tot 20 jaar gevangenisstraf voor het beramen van terroristische daden. Maar algemeen wordt aangenomen dat deze berechting het gevolg is van Sentsovs publieke oppositie tegen de Russische annexatie van de Krim.

Kort na zijn hongerstaking in 2018 ontving Sentsov de Sacharov Prijs van het Europees Parlement. Sinds 1988 wordt deze prijs uitgereikt aan personen of organisaties die mensenrechten en fundamentele vrijheden verdedigen.