Verboden Stones-documentaire vertoond op IDFA

‘It’s a fucking good film, Robert, but if it shows in America we’ll never be allowed in the country again’, zei Rolling Stones-voorman Mick Jagger nadat hij Cocksucker Blues had gezien. Hij liet Robert Franks documentaire over de Amerikaanse tournee in 1972 meteen verbieden. Het leverde de film een instant legendarische status op. Slechts sporadisch is hij te zien, zoals op 28 november tijdens IDFA.

1972 was een zwaar jaar voor de Rolling Stones. Drie jaar eerder was een concert in Altamont uitgelopen op een drama: Hell’s Angels die door de band waren ingehuurd als beveiligers hadden een fan doodgestoken. Het incident geldt als het officieuze einde van de Summer of Love. Sindsdien waren de Britse rockers niet terug geweest in de VS. De verwachtingen waren hoog gespannen.

Robert Frank, wereldberoemd geworden als fotograaf met het fotoboek The Americans (1958) en vanaf 1959 ook actief als filmmaker, werd gevraagd de tournee vast te leggen. Dat deed hij in de van hem bekende cinéma vérité-stijl. Niet alleen Frank zorgde voor beeld, hij had ook diverse leden van de crew en de bandleden zelf een camera in handen geduwd. Het leverde ongekend heftig materiaal op: een groupie die heroïne injecteert op een hotelkamer, groepseks backstage, gillende ruzies tussen de bandleden, bergen coke die worden weggesnoven, en de melancholie en eenzaamheid waarmee het supersterrenleven on the road gepaard gaat.

De altijd PR-bewuste Mick Jagger daagde Frank voor de rechter vanwege imagoschade. Er werd bepaald dat de film slechts één keer per jaar mocht worden vertoond, en alleen in aanwezigheid van Frank zelf. De Stones lieten daarna Rollin Binzer de veel bravere concertfilm Ladies and Gentlemen: The Rolling Stones maken, die werd uitgebracht in 1974. Cocksucker Blues was inmiddels de film waar iedereen het over had — het is zonder twijfel Franks bekendste film — terwijl vrijwel niemand hem had gezien.

Ruim veertig jaar na dato wordt er iets milder met de restricties omgesprongen. Cocksucker Blues is afgelopen maand al vertoond tijdens het Telluride Film Festival in Colorado. Vertoning op IDFA heeft alles te maken met het uitgebreide Frank-programma, dat is opgehangen aan de vertoning van Don’t Blink — Robert Frank van Laura Israel. Dit openhartige portret van ‘de meest invloedrijke nog levende fotograaf’ wordt onder andere op 19 november vertoond in het Stedelijk Museum Amsterdam, dat voor de gelegenheid werk van de vermaarde fotograaf toont uit de periode van The Americans. Ook zijn er screenings van een aantal van Franks korte films, zoals The Present, I Remember en de videoclip die Frank maakte voor Patti Smith’s comebacksingle Summer Cannibals uit 1996.

Of Frank zelf ook aanwezig zal zijn bij de vertoning van Cocksucker Blues, zoals in de gerechtelijke verordening staat gestipuleerd, is nog niet duidelijk. De fotograaf wordt volgende week 91 jaar, niet echt een leeftijd waarop je nog makkelijk lange afstanden reist. Maar zoals uit Don’t Blink — Robert Frank blijkt, is de fotograaf/filmmaker een taaie, die nog steeds mompelend, snerend en soms bot vloekend zijn eigen gang gaat.

Edo Dijksterhuis