Toekomst Focus Arnhem hangt af van referendum

Al ruim tien jaar wil filmhuis Focus groeien en worden er in Arnhem verhuisplannen gesmeed. Vorige maand gaf de gemeenteraad haar fiat aan nieuwbouw aan de Rijnoever, voor een combinatie van filmhuis en Museum voor Moderne Kunst. Tegenstanders hebben nu een referendum afgedwongen. Op 15 mei stemt Arnhem over de toekomst van Focus.

De eerste gemeentelijke plannen voor een zogeheten kunstencluster in het ontwikkelingsgebied Rijnboog, waarin ook de schouwburg nog onderdeel van het project was, dateren van 2004. Maar Focus, gelegen aan het uitgaansplein de Korenmarkt, worstelt al langer met haar huisvesting. ‘De omgeving is lawaaierig’, vertelt directeur Henk Bitter. ‘We hebben in ons huidige pand weinig ruimte voor horeca. En we willen graag groeien.’

Focus telt nu drie zalen met 270 stoelen. In het plan zoals het er nu ligt krijgt het theater vijf zalen met vijfhonderd zitplaatsen. Het Museum voor Moderne Kunst, dat nu nog te vinden is op de oude stuwwal, verhuist mee en krijgt ook meer vierkante meters. De bedoeling is dat de instellingen elkaar inhoudelijk versterken. Bitter: ‘Het is geen fusie maar daar waar beeldende kunst en film overlappen, het tussengebied van experimentele film en videokunst, willen we nauw samenwerken. Je kunt denken aan festivals of thematische programma’s.’

Meer dan een artist’s impression is het gebouw nog niet. Er is nog geen programma van eisen, geen architect, geen bouwplanning, zelfs nog geen goedkeuring voor bouw. Alleen de instemming van de gemeenteraad en de steun van de provincie Gelderland, die 10,5 miljoen van de in totaal 35 miljoen euro omvattende begroting voor zijn rekening neemt. Maar een harde kern tegenstanders van het plan roert zich al een tijdje.

Gangmaker van de opposanten is Bob Roelofs, voorheen fractievoorzitter van de lokale D66. Hij begon een website om medestanders te mobiliseren en handtekeningen te verzamelen voor een referendum. In een tienpuntenmanifest wordt het nieuwbouwplan bestempeld als ‘kapitaalvernietiging’, ‘financieel slecht onderbouwd’ en ‘een clusterdrama’. De gemeente wordt ‘bestuurlijke arrogantie’ verweten. Het herhuisvesten van het filmhuis is volgens Roelofs cum sui geen gemeentelijke kerntaak, zeker niet omdat er multiplexen op stapel staan in het nabijgelegen Elst en het Arnhemse stationsgebied.

‘Bob Roelofs is er behoorlijk fel ingegaan en niet altijd in even genuanceerde bewoordingen’, geeft Bitter toe, die het verzet tegen de plannen vooral ziet als de lobby van een kleine, behoudzuchtige groep. ‘Er spelen twee sentimenten mee. Het eerste is geld: men vindt de plannen te megalomaan voor Arnhem. En het tweede is dat een deel van de achterban van het museum niet wil dat het museum verhuist.’

Ondertussen hebben de tegenstanders voldoende handtekeningen opgehaald om een referendum af te dwingen. Op 15 mei kunnen de Arnhemmers ja of nee stemmen. Maar alleen als de opkomst hoger uitvalt dan dertig procent, is het referendum geldig. Bij het preferendum uit 2007 stemden de Arnhemmers echter massaal met de voeten en werd amper tien procent gehaald. Een herhaling van dat scenario is hoogstwaarschijnlijk. In dat geval is de gemeente weer 259 duizend euro verder in de stadsvernieuwingssoap en kan die artist’s impression verder worden uitgewerkt.

Edo Dijksterhuis