Thuiskijken: “Hangen met Keith”

Morgan Neville over Keith Richards: Under the Influence

Tijdens IDFA zagen we in de omstreden Robert Frank documentaire Cocksucker Blues hoe Keith Richards met zijn Rolling Stones-bandleden begin jaren zeventig op tournee ging door Amerika: aan seks, drugs & rock ‘n’ roll uiteraard geen tekort. Het contrast kan niet groter zijn met Keith Richards: Under the Influence, Morgan Neville’s documentaire voor Netflix waaruit blijkt dat een aaibare bejaarde Keith toch echt de voorkeur geeft aan rock ’n roll. "Voor Keith is muziek een soort religie."

Hoe kreeg je het voor elkaar om een documentaire over Keith Richards te maken? "Het was volkomen toeval dat dit is gebeurd. Ik kreeg een telefoontje van Keiths manager die iemand zocht om hem te interviewen over zijn nieuwe album. Omdat het Richards was stemde ik gelijk in. Ik had hem al eens eerder geïnterviewd, dus ik was al een beetje bekend binnen zijn kringen. Ik nam de eerste dag een stapel bluesalbums en een platenspeler mee en we kletsten gewoon over die muziek."

Dat zijn de stapels vinyl die je aan het begin van de film ziet? "Ja, die oude platen. Ik stelde voor om het gesprek gewoon te laten gaan waar het heen zou gaan, in plaats van hem ergens over te laten praten. Ik wilde praten waar Keith over wilde praten, want de muziek die hij nu maakt reflecteert op een bepaalde manier op zijn muziek van vroeger. We hadden het tijdens die gesprekken zo naar ons zin dat zijn manager vroeg of we door wilden blijven filmen. Al zei ze erbij dat we geen documentaire aan het maken waren."

Op welk punt werd het duidelijk dat jullie wel een documentaire aan het maken waren? "Na vijf dagen filmen stelde ik voor om er een korte documentaire van te maken. We verkochten het plan aan Netflix, nog als een kortje. Pas tijdens de montage bleek dat we een lange documentaire aan het maken waren. Het was dus volkomen toeval: als we van begin af aan hadden gezegd dat we een documentaire aan het schieten waren, dan was die er waarschijnlijk nooit gekomen. Iedereen had het nu teveel naar zijn zin, dus het project bleef daardoor maar groeien. Hij is eigenlijk heel charmant; een familieman, een vader en grootvader. De film reflecteert uiteindelijk goed hoe het is om te hangen met Keith."

Word je verlegen van werken met zulke grote sterren? "Af en toe nog wel, maar ik heb geleerd dat het beter is om sterren niet te veel te loven. Het is beter om uit te zoeken waar ze echt graag over willen praten, want fans vragen vaak altijd hetzelfde aan hen. Naar mijn idee zijn gesprekken de beste interviews. Deze film was voor mij de ultieme ervaring van het gesprek laten gaan en niet proberen een strikt interview te houden."

Van Brian Wilson tot de achtergrondzangeressen in Twenty Feet from Stardom: veel van je films gaan over mensen uit de muziekindustrie. Wat is eigenlijk jouw relatie met muziek? "Ik heb inderdaad zo veel muziekdocumentaires gemaakt. Voor Keith is muziek een soort religie. Het heeft hem nooit in de steek gelaten. Het geeft hem betekenis en het gevoel van een hoger doel. Voor mij voelt het ook ongeveer zo. Toen ik opgroeide was ik geobsedeerd met muziek. Ik speelde zelfs veel gitaar en bas in bandjes."

Heb je met Keith gejamd? "Nee, al heb ik wel op een van zijn gitaren gespeeld! Dat moest ik wel ervaren. Uiteindelijk is muziek voor mij een manier om de wereld te ontdekken. Mijn muziekdocumentaires gaan ook over meer dan alleen muziek. Mijn documentaire over Stacks Records en Memphis soul gaat eigenlijk ook over burgerrechten en discriminatie in de jaren zestig; in Twenty Feet From Stardom onderzoek ik het concept van beroemdheid en de ervaringen van Afro-Amerikaanse vrouwen in de muziekindustrie. Voor mij is muziek dus als een soort Trojaans paard, waarmee ik mezelf in een groter verhaal stop. En dat dan met een mooie soundtrack!"

Je maakt al wel bijna twintig jaar muziekdocumentaires. Leer je nog iets van een nieuwe film? "Elke film is een leerervaring. Filmmakers zijn eigenlijk een beetje als Sisyphus. Je hebt een steen, je duwt hem op een berg en dan rolt de steen naar beneden en dan begin je weer opnieuw."

Dat klinkt best zwaar… "Dat is het ook! Maar je moet het leuk vinden om die steen op een berg te duwen om filmmaker te zijn. Ik vind dat leuk. Het gaat niet alleen om het afmaken van een film, maar ook om het genieten tijdens het gehele proces. Voor mij gaat het maken van documentaires om leren. Het is iets wat ik bij elke film doe."

Hugo Emmerzael

Keith Richards: Under the Influence is nu te zien op Netflix.