Thuiskijken: Don Hertzfeldt op Kickstarter

De animaties van Don Hertzfeldt worden in hoge kwaliteit uitgebracht op Blu-Ray. Met de excluzieve verkoop via Kickstarter heeft Hertzfeldt misschien wel het meest efficiënte distributiemodel te pakken: voor elke koper wordt een schijf gebrand. Niet meer, niet minder.

Ergens aan het randje van Zeist staat de Filmcentrale, een plek waar distributeurs hun filmmateriaal kunnen stallen en gereed kunnen maken voor transport. Posters, flyers, banners en rollen film zijn opgeslagen in torenhoge rekken. Alleen: het meeste van dat materiaal ziet nooit meer het daglicht. Als de film niet meer draait, blijft al het overgebleven materiaal liggen, wachtend om ooit nog een keer verscheept te worden. Door de Filmcentrale lopen voelt dan ook als een wandeling door een filmisch kerkhof. Dit is een plek waar (in ieder geval een deel van) film een stille dood sterft.

Dat er zo veel spullen stof happen in de vitrines van de Filmcentrale heeft te maken met de manier waarop het medium normaal gesproken gedistribueerd wordt. Er wordt ingeschat hoeveel materiaal er voor een film nodig is, dat wordt geproduceerd, naar de filmcentrale gebracht en vanaf daar verscheept. Blockbusters hebben natuurlijk een groter publiek om aan te trekken dan de arthouses, misschien liggen er daarom bijvoorbeeld wel tientallen koffers met filmrollen van Casper (1995), dat vriendelijke spookje, opgehokt in de centrale. Een ding is zeker: die filmrollen van Casper zullen nooit meer buiten de muren van de Filmcentrale komen.

Internet heeft de standaard in distributie natuurlijk volledig op zijn kop gegooid. Iedereen met een garage en een internetverbinding kon ineens een distribiteur van iets worden. Stop de garage vol met spullen, registreer een .nl adres en verkopen maar. Filmdistributeurs kunnen bijvoorbeeld hun promotie nu ook via Facebook, Twitter, Youtube en een eigen website doen, waardoor de noodzaak van het laten drukken en verschepen van promotiemateriaal steeds minder wordt. Bovendien komen tegenwoordig digitaal vertoonde films steeds vaker over de glasvezelkabel binnen bij een filmtheater dan via de transporttruck. Het resultaat: er blijven minder spullen liggen in de grote pakhuizen.

Dat brengt ons bij Kickstarter, een commercieel platform waar participatie centraal staat. De kracht van deze internetdienst zit hem in het feit dat het traditionele productieproces omgedraaid wordt: eerst kijken wat de vraag nou echt is en daar het aanbod op afstellen, niet andersom. Voor onafhankelijke designers, artiesten, muzikanten, filmmakers of simpelweg verkopers is het een gouden greep. Zo ook voor geliefde indie-animator Don Hertzfeldt, die zijn werkt via Kickstarter op Blu-Ray aan de man wil brengen. ‘Gedoe met verkoop, opslag en het blijvende gokken op de hoeveelheid mensen die mijn werk wilden kopen was een lange irritatie’, schrijft de animator van werk als It’s Such a Beautiful Day en het voor een Oscar genomineerde Rejected op de projectpagina. Hij verkoopt zijn werk nu één op één: voor elke nieuwe klant wordt een schijfje extra gebrand. 

De democratiserende werking van dit platform ligt voor de hand. Via Kickstarter (en soortgelijke crowdfundingsites als Indiegogo en het Nederlandse Voordekunst) worden alleen maar producten geproduceerd die ook echt gekocht worden. Handig, maar voor film kan het gevaren opleveren. Is het wel de taak van de filmmaker om iets te maken, specifiek voor zijn of haar publiek? Moet de filmmaker niet iets maken vanuit zichzelf met de hoop dat er een publiek is voor het persoonlijke werk dat hij of zij dan levert? Vooral beginnende filmmakers hebben het hier lastig mee. Zij worden nu als een soort web 2.0 gladiatoren behandeld, die constant een betalend publiek moeten behagen. Kijk maar eens naar de Film & Video pagina van de site en lees de rewards die sommige filmmakers aan hun betalende supporters beloven. Het is veel moeite, vaak met weinig resultaat.

Hertzfeldt, die met zijn handgetekende stokfiguurtjes surrealistische verhalen vol zwarte humor vertelt, is al een gevestigde naam en heeft geen last van de druk om op Kickstarter te presteren. Het doelbedrag van zijn project is al zesvoudig behaald en daarom gooit hij als ‘beloning’ juist extra filmpjes op de Blu-Ray. En dat hele reward-principe van Kickstarter benadert hij overigens als geen ander. Lees vooral het stukje tekst onderop zijn pagina. Het leest bijna weg is als het scenario voor een van zijn nieuwe animaties.

Er staan nog drie dagen op de teller. Dan wordt de balans opgemaakt, gaat Hertzfeldt’s bestelling naar de drukker en krijgt iedere betaler zijn of haar Blu-Ray. ‘Er zal altijd wat overblijven als je in bulk bestelt’, schrijft Hertzfeldt. ‘Maar het zal in dit geval niet veel zijn.’ Alle schijfjes die overblijven komen vast ergens op internet bij een andere webshop terecht en zullen ongetwijfeld snel (en voor meer geld) verkocht worden. Zijn schijfjes hoeven dus geen stof te happen. Probleem opgelost.

Wat we kunnen verzinnen voor al die filmrollen van Casper het vriendelijke spookje is maar de vraag. Al lijkt Kickstarter me voor die onderneming niet echt een goed idee. Sommige dingen wil nou eenmaal niemand hebben, ongeacht het platform waar het op verkocht wordt.

Hugo Emmerzael