Teledoc Campus 2016: Na de zomer

Teledoc Campus, de reeks korte documentaires van jonge makers op NPO3, is terug. De Filmkrant maakt van elke deelnemende regisseur een portret. Ingrid Kamerling volgt in Na de Zomer een zestal streng gelovige jongeren van een reformatorische school, ieder met zijn eigen vragen en veronderstellingen over het leven na het eindexamen. "Ik heb zelf ook wel geloofsvragen. Dus als we hun gesprekken met God opnamen, dan had ik telkens het gevoel dat ik even mee mocht."

Je bent zelf niet Christelijk opgevoed, hoe ben je op dit onderwerp gekomen? "Ik kende de gemeenschap wel. Ik kom uit Woerden, daar heb je mensen uit de reformatorische gezindte. In mijn klas zaten allemaal Christelijke kinderen en ik was dan de enige die niet gedoopt was. Dat wilde ik ook. Het was dus een oude fascinatie die bleef terugkeren."

Je film gaat vooral over de binnenwereld van je hoofdpersonen. Kan je vertellen waarom voor jou daar het zwaartepunt ligt? "Het gaat bij streng gelovigen al zo vaak over de buitenkant van het geloof: kleding, waarom ze zich niet inenten. Maar het is mij nooit duidelijk geworden wat daar dan achter zit: hoe is hun contact met God? Daar was ik vooral in geïnteresseerd. Leven ze alleen zo omdat ze in een beschermde gemeenschap zijn opgegroeid en dit de regels zijn, of zit er een diepere overtuiging achter? Toen ik met die vraag op stap ging, kwam ik er achter dat er in Nederland zeven reformatorische scholen zijn. Die ben ik gaan benaderen, maar niemand wilde meewerken. Doordat al die directeuren nee zeiden, werd het voor mij alleen maar interessanter.
"Eentje zei uiteindelijk ja. Binnen de reformatorische gezindte kijken ze geen tv, dus hij zei wel dat hij liever zag dat ik er een boek over zou schrijven. Ik antwoordde daarop dat de documentaire de literatuur onder de tv programma’s is, haha. Daarnaast legde ik hem uit dat als er telkens een verkeerd beeld over streng gelovigen in de media verschijnt, dat het ook belangrijk is om nu met een getrouwe weergave te komen. Dat was hij met me eens."

Je maakt veel gebruik van voice-overs van je hoofdpersonen, met heel intieme vragen die zij in gebed aan God stellen. Hoe was het om zoiets intiems met ze op te nemen? "Om echt inzichtelijk te maken wat een relatie met God is, zou ik die relatie moeten vastleggen. Vanaf het begin af aan wist ik dat ik dat alleen met jongeren kon doen: die zijn veel opener, ook nog bezig hun eigen regels te definiëren. Maar dan nog moest het wel voor iedereen goed voelen. Het moest geen bidden voor de bühne worden, dat zou ook gewetenswroeging veroorzaken. Ik vroeg ze dus: ‘Welke vragen heb je? Wat houdt je bezig?’ Maar dan dus aan God gericht. Omdat zij zo gewend zijn om tot Hem te praten, klonk dat eigenlijk heel natuurlijk. Heel intrigerend vind ik dat, dat lijntje dat ze de hele dag door met God hebben. Zelf heb ik ook geloofsvragen, maar geen duidelijke antwoorden. Dus als we hun gesprekken opnamen, dan had ik telkens het gevoel dat ik even mee mocht."

Je film heet Na de zomer, maar echt een groot breekpunt laat je niet zien. De zomer en het leven vlak na het eindexamen gaan eigenlijk heel geleidelijk in elkaar over. Vragen die de jongeren zich stellen over hoe het verder zal gaan, blijven bestaan. Wilde je bewust de sensatie vermijden en de soberheid bewaren? "Ja, soberheid past veel meer bij deze manier van geloven. Ik kan me overigens wel voorstellen dat de titel mensen op het verkeerde been kan zetten. Sommigen verwachten jongeren te zien die van God los gaan. Kijk, als er iemand uit was gestapt dan hadden we dat ook gefilmd, maar na achttien jaar zo te zijn opgevoed is dat niet reëel in een korte draaitijd. En het was me daar ook niet om te doen. Het gaat me om hun voorbereiding, de drempel van hun nieuwe leven, die periode van belofte. De buitenlandse festivalversie [nu geselecteerd voor het festival Prix Jeunesse International in München] heet Spring Forward. Eigenlijk dekt dat veel meer de lading van de film.
"De echte grote ontwikkelingen gaan natuurlijk nu pas gebeuren. Het plan is daarom wel om dezelfde jongeren een aantal jaar te volgen, voor een langere coming of age documentaire in de reformatorische gezindte. Je ziet dan ook waar ze gaan werken of wonen, of ze bij dezelfde kerk blijven. et cetera. Deze Teledoc is wat dat betreft veel experimenteler, daar leek het me ook een uitgelezen kans voor. Ik wilde me helemaal storten op het gebed. Een korte documentaire leent zich toch gemakkelijker voor zo’n onconventionele vorm."

Alexander Zwart

Na de zomer wordt uitgezonden op zondag 21 februari om 00:20 uur op NPO3.