Teledoc Campus 2016: Leven, Liefde & HIV

Teledoc Campus, de reeks korte documentaires van jonge makers op NPO3, is terug. De Filmkrant maakt van elke deelnemende regisseur een portret. Derde in deze reeks is Nadia Moussaid die in Leven, Liefde & HIV de camera op een sociaal taboe richt. Want hoe is het om als heteroseksuele vrouw HIV-positief te zijn? "Eigenlijk worden vrouwen vanuit religie al neergezet als hoer of maagd."

Je bent in deze reeks Teledocs de enige zonder film- of kunstopleiding. Na de studie International Business and Languages kwam je terecht bij het Nederlands Centrum voor Handelsbevordering, om vervolgens antropologie te gaan studeren en van daaruit de tv wereld in te duiken. Merk je door je achtergrond een verschil tussen jou en de andere filmmakers? "Ja, ik denk het wel. Via mijn studie antropologie heb ik geleerd heel kwalitatief research te doen, mensen voor langere tijd volgen en hun verhaal opschrijven. Dat deed me beseffen dat ik graag de filmkant op wou, maar omdat ik geen zin had in nog een studie besloot ik het on the job te leren. Zo liep ik onder meer stage bij Holland Doc en maakte ik portretten bij AT5. Ik ga door mijn achtergrond dus eigenlijk altijd uit van research, dat is voor mij de basis. Daarin merk ik volgens mij wel het verschil met andere makers."

In je Teledoc volg je twee HIV-geïnfecteerde vrouwen, de in Groningen wonende Mexicaanse Sylvia en de alleenstaande Amsterdamse Sil. Wanneer wist je dat je iets rond dit onderwerp wou maken? "Via mijn werk voor vrouwenplatform WOMEN Inc. kwam ik in contact met een vrouwelijke arts die HIV patiënten behandeld. Ze vertelde dat ze naast haar werk een dating site wilde opzetten voor heteroseksuelen met HIV. Van haar patiënten kreeg ze namelijk het verzoek of ze hen niet kon koppelen aan een leuke man of vrouw die ook geïnfecteerd was. Dan zou er in ieder geval wederzijds begrip zijn. Als HIV-patiënt wordt je namelijk toch een beetje uitgekotst. Je raakt gemakkelijk in een isolement of wordt depressief. Zoals ze zei, je kan die mensen wel medicijnen voorschrijven, maar uiteindelijk is het sociaal maatschappelijke aspect het zwaarst aan de ziekte. Dat was eigenlijk het eerste dat me er aan fascineerde."

Wat maakte het voor jou zo belangrijk om twee vrouwen centraal te stellen en niet bijvoorbeeld een man en een vrouw? "Ik heb wel heel duidelijk voor vrouwen gekozen omdat ik een beetje een feministische inslag heb. Ik vond het interessant dat de ongelijkheid tussen man en vrouw blijkbaar ook bij HIV aan de hand is. Vrouwen worden er veel sneller op afgerekend dat ze seks hebben gehad. Toen ik dat ging onderzoeken, begon ik de vrouwen die ik geselecteerd had als archetypes te zien: de Mexicaanse was voor mij een Moeder Theresa die zich inzet voor anderen, de Amsterdamse die een man zoekt een soort Maria Magdalena, een zogenaamde ‘foute vrouw’. Dat is eigenlijk ook hoe vrouwen vanuit religie worden neergezet, als hoer of als maagd. Aanvankelijk wilde ik mijn hoofdpersonen dan ook filmen als in een schilderij van Caravaggio, een van de eerste schilders die vrouwen juist realistisch weergaf. Helaas werkte het alleen niet in de algehele opzet van mijn film. Maar dat ik dat wel wilde proberen geeft wellicht nóg een verschil aan: ik kom uit de tv wereld, ben al snel bang dat het neigt naar té reportage. Dan wil ik als ik de kans krijg juist niet alleen dit verhaal vertellen, maar ook mijn creativiteit laten zien."

Je uiteindelijke film heeft een bitterzoet karakter. Je maakt ook ruimte om te tonen hoe de een zich inzet om vluchtelingen te helpen, hoe de ander haar salsalessen weer oppakt. Stond dat je van tevoren al voor ogen, of merkte je gaandeweg dat die lichtheid nodig was? "Daar was ik wel naar op zoek ja, ook in de selectiefase. Welke karakters zet ik bij elkaar? Er moet een soort van relief in zitten. Het kan niet alleen maar een zwaar verhaal zijn. In de montage ben je daarom continu alles aan het omgooien: ‘moeten we nu al zwaar inzetten’, ‘wat als we daar naar het helpen gaan.’ De hele tijd zoeken naar hoe het behapbaar te maken. Uiteindelijk is het nu best wel zwaar ingezet denk ik, in het begin. Maar ik hoop wel dat mensen op het einde inzien dat deze vrouwen het allemaal maar wel mooi doen. Het moest wel vanuit een up eindigen, vanuit hun kracht."

Alexander Zwart

Leven, Liefde & HIV wordt uitgezonden op zondag 24 januari om 23:40 uur op NPO3.